Hai vợ chồng Tiến sĩ Việt Nam quyết tâm rời đất Mỹ, hồi hương vì hai chữ “cống hiến”

Ngày 22 tháng 12 năm 2024, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57 về đột phá khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Tiếp đó, ngày 2 tháng 7 năm 2025, Văn phòng Trung ương Đảng công bố kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban chỉ đạo Trung ương, nhấn mạnh yêu cầu cấp bách phải xây dựng cơ chế đãi ngộ đặc biệt để thu hút ít nhất 100 chuyên gia hàng đầu trở về nước ngay trong năm nay.

Trong bối cảnh ấy, câu chuyện vợ chồng Tiến sĩ Cao Anh Tuấn và Bùi Thanh Duyên trở về từ thung lũng Silicon, sáng lập Công ty Genetica trở thành minh chứng điển hình. Genetica là công ty giải mã gen bằng trí tuệ nhân tạo, với khát vọng đưa y sinh cá thể hóa đến với từng người Việt. Quyết định này không chỉ mang tính cá nhân mà còn liên quan đến cả một hệ thống, bao gồm nhân sự, máy móc và toàn bộ hoạt động vận hành từ San Francisco.

Theo tiến sĩ Bùi Thanh Duyên, việc trở về đồng nghĩa với việc phải rời trung tâm chính của công ty tại Mỹ, kéo theo sự ảnh hưởng đến toàn bộ đội ngũ nhân viên, phần lớn là người Mỹ và không sẵn sàng chuyển sang Việt Nam. Vì vậy, đây là một quyết định đã được hay vị Tiến sĩ cân nhắc rất kỹ càng trước khi quyết tâm thực hiện.

“Nó không phải là một cái quyết định chỉ cho riêng gia đình mình,Quyết định cho cả nhân viên, cả công ty và cả sự nghiệp nữa”, Tiến sĩ Duyên chia sẻ. Về tới quê nhà, họ còn đối mặt với những thử thách mới, đó là tuyển dụng những người ở vị trí rất cao. Nhưng vì hai chữ “cống hiến” mà hai vị Tiến sĩ quyết định mạo hiểm.

Bà Duyên chia sẻ một kỷ niệm đáng nhớ: lần đầu gặp nguyên Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng tại San Francisco. Trong cuộc trò chuyện với cộng đồng khởi nghiệp, ông đã đặt một câu hỏi rất sâu sắc rằng, “Các bạn có nghĩ tới hai chữ ‘cống hiến’ không?”.

Dù ban đầu từ khóa này không nằm trong suy nghĩ, nhưng nó đã in sâu trong tâm trí và trở thành động lực để hai vợ chồng cân nhắc trở về quê hương khởi nghiệm, thay vì chọn Singapore như định hướng trước đây. Từ đó, tiến sĩ Cao Anh Tuấn bắt đầu thường xuyên đi về giữa San Francisco và Việt Nam để nghiên cứu tiềm lực trong nước, tìm hiểu khả năng tuyển dụng nhân sự cấp cao và dần dần đưa công ty dịch chuyển về Việt Nam.

Ở góc nhìn chiến lược, tiến sĩ Cao Anh Tuấn khẳng định đây là thời đại của trí tuệ nhân tạo (AI). Nếu như trước đây, các quốc gia đi sau Mỹ khoảng 5-10 năm, thì ngày nay AI đã rút ngắn khoảng cách đó. Những phát minh, nghiên cứu mới ra đời ở Mỹ chỉ vài tuần sau đã có thể được lặp lại ở Việt Nam. Chính vì vậy, đây là cơ hội để Việt Nam thực sự “đi tắt đón đầu” trong lĩnh vực AI, đặc biệt ở mảng ứng dụng.

“Trong cái cái mảng AI vốn rất rộng lớn, mọi người vẫn đang nói về vấn đề dữ liệu, về vấn đề thuật toán. Thực sự thì, hãy để cho Mỹ và Châu Âu tập trung vào những mô hình nghiên cứu lớn. Còn mình hãy tập trung phát triển ứng dụng”, Tiến sĩ Tuấn nhận định, cho rằng Việt Nam nên tận dụng lợi thế đội ngũ kỹ sư giỏi và tốc độ phát triển nhanh, để trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu thế giới về AI ứng dụng.

Bên cạnh đó, tiến sĩ Tuấn cũng đề cập đến việc kết nối mạng lưới tri thức Việt Nam. Ông nhắc lại sự kiện năm 2018, khi nguyên Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng mời 100 nhà khoa học về nước. Trong số đó, nhiều người đã thực sự trở về và cống hiến. Ông dẫn chứng các trường hợp như kỹ sư bảo mật Dương Ngọc Thái sáng lập công ty Calif tại Việt Nam; Nguyễn Hữu Phước Nguyên với Select Motor, phát triển công nghệ pin xe điện; Bùi Hải Hưng đưa AI Việt Nam ra tầm quốc tế với VinAI; hay Steven Trương từ Microsoft trở về và sáng lập VinBrain, nay đã trở thành một phần của NVIDIA. Những trung tâm nghiên cứu này đã thu hút sự hợp tác từ các tập đoàn lớn như Qualcomm, NVIDIA, tạo nên niềm tự hào xuất phát từ hai chữ “cống hiến”.

Theo ông, chìa khóa kết nối chính là có “một bài toán đủ hay” để thu hút nhân tài cùng tham gia giải quyết, từ đó hình thành sức mạnh chung.

Ở khía cạnh gia đình, tiến sĩ Bùi Thanh Duyên thừa nhận sau khi trở về, bà càng nhận thấy những giá trị tích cực từ hệ thống giáo dục Việt Nam. Bà đánh giá cao cả trường công lẫn trường tư, đặc biệt là cách giáo dục lòng yêu nước cho trẻ em ngay từ nhỏ. Bà kể lại những hình ảnh học sinh hát quốc ca, vẫy cờ trong các sự kiện trọng đại như dịp 2/9 hay sự kiện A80. Những trải nghiệm này khiến con trẻ có lòng tự hào dân tộc lớn, đồng thời cũng khiến các bậc cha mẹ cảm thấy thêm trân trọng và tự hào.

Câu chuyện của vợ chồng tiến sĩ Cao Anh Tuấn – Bùi Thanh Duyên không chỉ là hành trình của một gia đình trí thức trở về mà còn phản ánh sức mạnh quy tụ từ tiếng gọi Tổ quốc, nhất là trong thời điểm đất nước đặt mục tiêu thu hút ít nhất 100 chuyên gia hàng đầu để dẫn dắt các sứ mệnh chiến lược.

Hơn cả những con số, đó là niềm tin rằng Việt Nam đủ khả năng trở thành mảnh đất để trí tuệ toàn cầu đơm hoa kết trái, góp phần xây dựng một đất nước giàu mạnh, phồn vinh và hạnh phúc. Hình ảnh những trí thức rời thung lũng Silicon để gieo mầm khoa học trên quê hương chính là thông điệp mạnh mẽ gửi đến thế hệ trẻ: thành công không nhất thiết phải tìm ở chân trời xa, mà có thể khởi đầu ngay từ Tổ quốc.