Kỹ sư Đức: Đồng ý Trung Quốc công nghệ nhưng không ngờ bị Trung Quốc vượt xa

Theo trang German Autopreneu, trong suốt 40 năm, đây từng là một trong những mối quan hệ hợp tác thành công nhất thế giới: Kỹ thuật của Đức kết hợp với tham vọng của Trung Quốc. Họ đã cùng nhau mang ô tô đến Trung Quốc và kiếm được hàng tỷ USD. Tuy nhiên, ngày nay mọi thứ đã thay đổi khi các nhà sản xuất ô tô Đức đang mất dần vị thế; thị phần của họ đã giảm từ 24% xuống còn 15% chỉ trong vòng 5 năm.

Đằng sau những cánh cửa đóng kín, các giám đốc điều hành thừa nhận: “Mất thị trường Trung Quốc rồi”. Nhưng liệu điều đó có thực sự đúng? Beatrix Keim, chuyên gia hàng đầu về Trung Quốc của ngành ô tô Đức với hơn 30 năm kinh nghiệm tại VW, BMW, Jaguar Land Rover, lại có một góc nhìn khác. Bà đã chứng kiến toàn bộ quá trình chuyển đổi của Trung Quốc từ khi Bắc Kinh còn đầy rẫy xe đạp cho đến nay.

Bà đưa ra một nhận định thay đổi cách nhìn về tình hình hiện tại: “Trung Quốc đang chơi bài poker với chúng ta. Nhưng họ lật ngửa bài. Chúng ta chỉ cần học cách đọc chúng”.

Tại sao Đức thất bại?

Vào năm 1984, Volkswagen là một trong những nhà sản xuất ô tô phương Tây đầu tiên thành lập liên doanh tại Trung Quốc với SAIC. Quy tắc lúc đó rất rõ ràng: Đồng ý cho gia nhập thị trường để đổi lấy chuyển giao công nghệ. Các chuyên gia Đức có nhiệm vụ đào tạo đồng nghiệp Trung Quốc cho đến khi họ không còn cần thiết nữa.

Beatrix cho rằng việc này không hề ngây thơ vì chuyển giao công nghệ là cái giá phải trả để vào thị trường. Sự thất bại thực sự nằm ở chỗ: Các hãng xe Đức đã đánh giá thấp tham vọng của Trung Quốc; họ nghĩ Trung Quốc muốn đuổi kịp, nhưng thực tế Trung Quốc muốn vượt.

Beatrix than thở rằng, đồng ý dạy Trung Quốc công nghệ nhưng không ngờ bị Trung Quốc vượt mặt.

Trong nhiều thập kỷ, VW Santana đã trở thành biểu tượng của sự thành công tại Trung Quốc, và VW từng chiếm giữ vị trí số 1 với thị phần có lúc lên tới hơn 40%. Nhưng một sai lầm chí tử đã xảy ra: Họ nhìn Trung Quốc qua “đôi mắt châu Âu”.

Thứ nhất, văn hóa DIY với tiện lợi: Ở châu Âu, người ta thích tự sửa chữa đồ đạc (văn hóa DIY), nhưng ở Trung Quốc, họ muốn sự tiện lợi và dịch vụ thay vì tự làm.

Thứ hai, kỹ thuật với công nghệ: Các hãng xe Đức tập trung vào chất lượng hoàn thiện cơ khí cho những kỹ sư 50 tuổi, trong khi thị trường Trung Quốc là những người 30 tuổi lớn lên cùng WeChat và Alipay. Họ không cần một kiệt tác cơ khí; họ muốn một “chiếc điện thoại thông minh trên xe”.

Kết quả là BYD đã vượt qua VW, Xiaomi chế tạo xe trong 3 năm để cạnh tranh với Porsche, và các thương hiệu nội địa Trung Quốc hiện kiểm soát 69% thị trường của chính họ.

Tại sao Trung Quốc thành công?

Bước ngoặt thực sự bắt đầu từ năm 2012 khi Trung Quốc đẩy mạnh các Kế hoạch 5 năm. Các hãng xe phương Tây đã sai lầm khi không coi trọng tính chiến lược dài hạn của các kế hoạch này.

Mua Hàng với Shopee

Chiến lược xe điện (EV) của Trung Quốc được xác lập không phải vì khí hậu, mà vì lý do chiến lược: Trung Quốc không thể cạnh tranh với công nghệ động cơ đốt trong của phương Tây, vì vậy họ tập trung vào pin và phần mềm. Nhà nước và nền kinh tế Trung Quốc hoạt động như một hệ thống thống nhất, điều mà phương Tây không vận hành theo cách đó.

Tại sao các nhà sản xuất Đức có thể quay trở lại?

Dù tình hình hiện tại rất khắc nghiệt, Beatrix vẫn lạc quan và đưa ra 5 lý do:

1. Kế hoạch 5 năm mới: Từ năm 2026, trọng tâm của Trung Quốc sẽ chuyển dịch từ di động sang công nghệ lượng tử, sản xuất sinh học. Xe điện không còn được ưu tiên là “ngành công nghiệp mới nổi chiến lược” mà được coi là ngành đã “thiết lập”. Điều này đồng nghĩa với việc ít trợ cấp hơn và ít sự bảo hộ của nhà nước hơn, dẫn đến một cuộc sàng lọc thị trường nơi nhiều hãng xe Trung Quốc không có lợi nhuận sẽ bị đào thải.

2. Chất lượng trở nên quan trọng: Do có quá nhiều vấn đề và công nghệ chưa chín muồi, các tiêu chuẩn mới về an toàn và ổn định sẽ bắt buộc từ năm 2026, tạo lợi thế cho các hãng xe Đức vốn mạnh về mảng này.

3. Lực lượng lao động khổng lồ: VW, BMW và Mercedes thuê hàng chục nghìn nhân công tại Trung Quốc. Trong bối cảnh thất nghiệp cao, chính phủ Trung Quốc không thể để những công ty này gặp nhiều khó khăn.

4. Các mẫu xe mới: Các hãng xe Đức đã học được bài học và hiện đang phát triển xe tại Trung Quốc cho người Trung Quốc, với chi phí rẻ hơn và gần gũi với sở thích kỹ thuật số địa phương hơn.

5. Sự phụ thuộc lẫn nhau: Trung Quốc cần thương mại và thị trường châu Âu cũng như ngược lại; việc tách rời là không có lợi cho cả hai bên.