Người dùng Threads rỉ tai nhau uống thuốc loãng máu mỗi ngày để phòng ngừa đột quỵ: Một hiệu ứng Dunning-Kruger, càng thiếu hiểu biết thì lại càng thích đi khuyên người

Một người phụ nữ trẻ tuổi đang rửa bát thì bỗng dưng ngã ra đất, bất tỉnh, nghi ngờ đột quỵ. Video này đã nhận được hơn 6.000 lượt tương tác trên mạng xã hội Threads, bao gồm 874 lượt chia sẻ chỉ trong vòng 48 giờ.

Sự “viral” này làm nổi bật mối quan tâm về sức khỏe, đặc biệt là của người trẻ đối với căn bệnh ngày càng trẻ hóa: đột quỵ.

Thế nhưng, giữa những dòng bình luận dưới video trên Threads, có người dùng lại đang rỉ tai nhau một công thức chống đột quỵ khiến ngay cả các bác sĩ cũng phải tá hỏa:

“Please các bạn nên dùng thuốc làm loãng máu hằng ngày để phòng chống đột quỵ, thuốc aspirin 81 liều nhẹ ngày 1 viên sau khi ăn no sẽ giúp bạn bớt nguy cơ đột quỵ cũng như nhồi máu cơ tim!”.

Giống như vô vàn lời khuyên y tế thiếu chuyên môn và gây nguy hiểm trên mạng xã hội, đây là một ví dụ điển hình cho hiệu ứng Dunning-Kruger, khi người ta càng thiếu hiểu biết, thì lại càng thích đi khuyên người.

Hiệu ứng Dunning-Kruger là một hiện tượng tâm lý mô tả xu hướng những người có kiến thức hoặc kỹ năng hạn chế trong một lĩnh vực thường đánh giá quá cao năng lực của bản thân, dẫn đến sự tự tin thái quá.

Được nghiên cứu bởi David Dunning và Justin Kruger vào năm 1999, hiệu ứng này xuất phát từ việc người thiếu hiểu biết không đủ khả năng nhận thức được những giới hạn của mình.

Họ thường thiếu sự tự phản ánh và không nhận ra khoảng cách giữa kiến thức thực tế và những gì họ nghĩ mình biết. Kết quả là, những người này dễ dàng đưa ra lời khuyên hoặc phán xét, dù những ý kiến đó có thể thiếu cơ sở hoặc sai lệch.

Ngược lại, những người có trình độ cao hơn thường có xu hướng đánh giá thấp năng lực của mình, bởi họ nhận thức rõ sự phức tạp và sâu rộng của lĩnh vực đó. Hiệu ứng Dunning-Kruger đặc biệt phổ biến trong các cuộc tranh luận công khai, mạng xã hội, hoặc thậm chí trong công việc, nơi những người thiếu kinh nghiệm lại mạnh dạn chỉ trích hoặc khuyên bảo người khác.

Ví dụ, một người chỉ đọc lướt vài bài báo về y học có thể tự tin đưa ra lời khuyên sức khỏe, trong khi bác sĩ với chuyên môn của mình lại thận trọng hơn vì họ hiểu rõ rủi ro từ những bài báo đó.

Cụ thể, với trường hợp phòng ngừa đột quỵ bằng thuốc làm loãng máu, sai lầm đầu tiên của người dùng Threads này là khuyên mọi đối tượng đều nên dùng aspirin đặc biệt là người trẻ – nhóm sử dụng Threads nhiều nhất là không phù hợp, thậm chí sai lệch nghiêm trọng so với chỉ dẫn y khoa.

Aspirin là một loại thuốc làm loãng máu, có tác dụng làm giảm nguy cơ kết tụ tiểu cầu, hình thành cục máu đông nên có khả năng phòng ngừa đột quỵ. Tuy nhiên, thuốc chỉ được các bác sĩ chỉ định cho những trường hợp cụ thể, ví dụ như người từng có tiền sử bệnh tim, người có huyết áp cao, mỡ máu cao.

Những đối tượng này dùng một liều thấp aspirin, khoảng 75-81 miligram mỗi ngày có thể đem lại lợi ích giảm kết tụ máu đông, giảm nguy cơ mắc hoặc tái phát bệnh tim mạch, trong đó có đột quỵ.

Tuy nhiên, đối với những người khỏe mạnh, dưới 40 tuổi, chưa từng có tiền sử bệnh tim mạch và trong gia đình không có người mắc bệnh tim mạch, dùng aspirin mỗi ngày có thể gây hại hơn là có lợi.

Vì loại thuốc này làm loãng máu, nó có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết và chảy máu của người sử dụng. Điều này đặc biệt nguy hiểm với người có tiền sử xuất huyết, chảy máu dạ dày.

Người trẻ sử dụng aspirin thường xuyên có thể gặp nguy cơ chảy máu nội sọ, xuất huyết trong hoặc không cầm được máu trong các trường hợp tai nạn giao thông, va chạm, chấn thương khi lao động, chơi thể thao…

Vì vậy, các lợi ích phòng ngừa đột quỵ của aspirin không thể bù đắp được những rủi ro cao này.

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) đã hướng dẫn aspirin chỉ nên được cân nhắc cho phòng ngừa tiên phát ở những người từ 40-70 tuổi có nguy cơ tim mạch cao và không có nguy cơ xuất huyết đáng kể.

Việc tự ý mua, sử dụng aspirin để phòng ngừa đột quỵ như lời khuyên trên Threads đã đi ngược lại khuyến nghị này. Nó rõ ràng đang phản ánh một hiệu ứng Dunning-Kruger, những ai càng thiếu kiến thức y khoa chuyên sâu, lại càng tự tin đưa ra giải pháp đơn giản hóa cho một vấn đề phức tạp.

Please các bạn, đừng làm vậy!