Phát hiện vi khuẩn chưa từng thấy trên trạm không gian Thiên Cung của Trung Quốc

Các nhà khoa học Trung Quốc vừa công bố phát hiện một chủng vi khuẩn hoàn toàn mới, chưa từng được ghi nhận trước đây – và điều đặc biệt là nó chỉ tồn tại trong môi trường khép kín của trạm không gian Tiangong (Thiên Cung), trang IFL Science đưa tin. Loại vi khuẩn này được đặt tên là Niallia tiangongensis, có họ hàng gần với Niallia circulans, một loại vi khuẩn sống trong đất, đôi khi gây nhiễm trùng vết thương ở người.

Chủng vi khuẩn mới được thu thập trong khuôn khổ chương trình nghiên cứu hệ vi sinh vật trong khu vực sinh hoạt của trạm vũ trụ Trung Quốc (CSS), gọi tắt là CHAMP. Các taikonaut – phi hành gia Trung Quốc – gồm Fei Junlong, Deng Qingming và Zhang Lu đã thực hiện việc lấy mẫu bề mặt cabin vào tháng 5 năm 2023, và Niallia tiangongensis được phát hiện từ các mẫu này.

Việc vi khuẩn đột biến trong không gian không phải là điều quá bất ngờ. Trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), nhiều chủng vi khuẩn từng được ghi nhận có sự khác biệt đáng kể về mặt di truyền so với “phiên bản gốc” trên Trái Đất. Một số chủng thuộc họ Enterobacter từng được tìm thấy trên ISS năm 2018 và 2022, đều có đặc điểm khác lạ do môi trường vi trọng lực và bức xạ cao trong không gian.

Trong trường hợp của Niallia tiangongensis, hiện vẫn chưa rõ nó đã tiến hóa từ N. circulans sau khi lên không gian, hay đã mang sẵn đột biến từ Trái Đất và phát triển mạnh trong điều kiện đặc biệt của trạm Tiangong. Điều chắc chắn là chủng vi khuẩn này có khả năng phân giải gelatin – một nguồn cung cấp nitơ và carbon – cũng như sở hữu các đột biến protein giúp hình thành màng sinh học (biofilm) tốt hơn, chống lại stress oxy hóa, và tự phục hồi tổn thương do bức xạ. Đây đều là những lợi thế sống còn trong môi trường không trọng lực và bức xạ mạnh như ngoài vũ trụ.

Mặc dù nghe có vẻ đáng lo ngại, nhưng nghiên cứu này lại đóng vai trò tích cực trong việc hiểu rõ hơn về cách vi sinh vật thích nghi trong không gian. Từ đó, các nhà khoa học có thể đưa ra những giải pháp bảo vệ sức khỏe cho phi hành gia trong các sứ mệnh dài ngày. Đồng thời, những thay đổi di truyền của vi khuẩn còn có thể giúp hé lộ các điểm yếu tiềm tàng, mở ra hướng điều trị mới cho các bệnh nhiễm trùng trên Trái Đất.

Nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology