Tây Nguyên có thể trở thành một ‘Silicon Valley’ của ngành khoa học vũ trụ

Sau hai tuần từ ngày 28/7, Trường hè Quốc tế Thiên văn Quan sát 3SOA 2025 lần thứ ba đã chính thức khép lại tại Trường Đại học Tây Nguyên.

Không chỉ là một khóa học đơn thuần, sự kiện khẳng định vị thế của Việt Nam như một trung tâm đào tạo thiên văn học uy tín trong khu vực, mở ra một chương mới cho khoa học vũ trụ nước nhà.

Sự kiện đã quy tụ một đội ngũ hơn 30 chuyên gia hàng đầu từ 9 quốc gia như Nhật Bản, Đức, Chile, Mỹ, Anh, cùng nhau truyền lửa đam mê cho 45 học viên đến từ Việt Nam, Nhật Bản và Vương quốc Anh.

Thành công của Trường hè 3SOA 2025 cho thấy một xu hướng mới: khoa học đỉnh cao không còn chỉ tập trung ở các thành phố lớn.

Nếu được đầu tư bài bản, những địa điểm có lợi thế như Tây Nguyên, với điều kiện quan sát và không gian tuyệt vời, hoàn toàn có thể trở thành một Silicon Valley của Việt Nam về khoa học vũ trụ.

Theo PGS.TS. Lê Đức Niêm – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tây Nguyên – Trưởng Ban Tổ chức trại hè, sự kiện đã khẳng định năng lực tổ chức các hoạt động khoa học tầm cỡ quốc tế của Việt Nam và mở ra vô số cơ hội hợp tác trong tương lai.

Điểm nhấn của chương trình là phương pháp “học qua dự án” (project-based learning) – một cách tiếp cận mang tính cách mạng.

Thay vì những bài giảng lý thuyết khô khan, các học viên đã được “thực chiến” với dữ liệu từ các kính thiên văn không gian hàng đầu thế giới như James Webb, kính radio 10 GHZ, hay giao thoa kế tần số thấp.

Đây chính là bước chuẩn bị quan trọng để xây dựng đội ngũ nhân lực kế cận, sẵn sàng vận hành các dự án không gian và các đài thiên văn trong tương lai của Việt Nam.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Lương Quang, đại diện Nhóm Vật lý Thiên văn SAGI (IFIRSE/ICISE), nhấn mạnh vai trò của dữ liệu trong khoa học hiện đại: “Thiên văn học hiện đại là khoa học dữ liệu. Người không có kỹ năng lập trình và phân tích sẽ bị bỏ lại phía sau”.

Dưới sự hướng dẫn của Tiến sĩ Nguyễn Bình (Đại học Washington, Mỹ), các học viên đã trực tiếp viết mã lệnh Python để phân tích phổ truyền qua của các ngoại hành tinh, một kỹ năng then chốt trong việc tìm kiếm dấu hiệu của sự sống ngoài Trái Đất.

Đồng thời, Tiến sĩ Shih-Hao Wang (ASIAA, Đài Loan, Trung Quốc) đã giới thiệu về các Vụ nổ vô tuyến nhanh (FRBs), giúp học viên thực hành mô phỏng và phân tích tín hiệu.

Bên cạnh việc truyền tải kiến thức, Trường hè 3SOA thể hiện sự kết nối và niềm tin mà các chuyên gia quốc tế đặt vào thế hệ trẻ Việt Nam.

Tiến sĩ Bringfried Stecklum, chuyên gia từ Đài quan sát Karl Schwarzschild (Đức), bị ấn tượng mạnh bởi sinh viên Việt Nam: “Họ không chỉ tiếp thu kiến thức, mà còn sẵn sàng thách thức, đào sâu đến tận cùng vấn đề. Đó chính là tố chất quan trọng nhất của một nhà khoa học”.

Những chuyên gia này đến Việt Nam không chỉ để “cho đi”, mà còn để nhận lại. Tiến sĩ Binh Nguyen (Đại học Washington, Chile), người đang xử lý dữ liệu từ Kính thiên văn James Webb, coi việc đến Việt Nam như một khoản đầu tư cho tương lai: “Một trong số các bạn sinh viên này hoàn toàn có thể trở thành đồng nghiệp của tôi… Tôi đến đây để tìm kiếm những người đồng hành đó”.

Việc tổ chức thành công một sự kiện chất lượng cao như 3SOA 2025 cho thấy một tầm nhìn xa. Thay vì gửi các nhà khoa học trẻ ra nước ngoài, Việt Nam đang chủ động mời thế giới đến với mình.

Điều này không chỉ giúp đào tạo tại chỗ một lượng lớn tài năng trẻ, mà còn tạo cơ hội cho các nhà khoa học trong nước cọ xát và xây dựng mạng lưới quan hệ trực tiếp.

Tiến sĩ Bringfried Stecklum chia sẻ: “Các bạn không chỉ xây dựng con người, các bạn đang xây dựng uy tín. Lần tới, khi có một dự án hợp tác quốc tế, chúng tôi chắc chắn sẽ nghĩ đến các đối tác tại Việt Nam”.

Mỗi chuyên gia quốc tế khi rời đi đều trở thành một “đại sứ” cho khoa học Việt Nam. Từ cao nguyên Tây Nguyên, một thông điệp mạnh mẽ đã được gửi đi: Việt Nam đã sẵn sàng để trở thành người chơi chủ động và có trách nhiệm trên sân chơi khoa học thế giới.

Đào tạo kỹ sư trẻ ngành vũ trụ 5-6 tỷ đồng, về nước nhận lương 7-8 triệu đồngCon số trên được PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam chia sẻ tại sự kiện mới đây, cho thấy những rào cản không nhỏ để thu hút nhân tài vũ trụ về nước làm việc.