Trung Quốc bắt đầu xây dựng ‘đội quân’ siêu máy tính AI trong không gian

12 vệ tinh này là những viên gạch đầu tiên của một hạm đội lớn hơn gồm 2.800 vệ tinh. Dự án do Công ty ADA Space và Phòng thí nghiệm Chiết Giang dẫn đầu, với mục tiêu cuối cùng là tạo nên Chòm sao Tính toán tam Thể (Three-Body Computing Constellation) – một mạng lưới vệ tinh có khả năng xử lý dữ liệu ngay trong không gian.

Những vệ tinh này được phóng bằng tên lửa Trường Chinh 2D từ Trung tâm phóng vệ tinh Tửu Tuyền của Trung Quốc vào ngày 14/5. Đây là một phần trong kế hoạch nhằm giảm sự phụ thuộc của Bắc Kinh vào các máy tính dưới mặt đất.

Thay vào đó, các vệ tinh sẽ tận dụng môi trường chân không lạnh giá của không gian như một hệ thống làm mát tự nhiên trong khi chúng xử lý dữ liệu. Theo Chính phủ Trung Quốc, tổng công suất tính toán của chúng sẽ đạt 1.000 peta (tức 1 triệu tỷ) phép tính mỗi giây.

“Đây là thời điểm thích hợp để nghĩ về việc đưa AI vào không gian, không chỉ giới hạn trong laptop hay điện thoại của bạn”, Wang Jian, Giám đốc Phòng thí nghiệm Chiết Giang, phát biểu tại hội nghị công nghệ Beyond Expo ở Ma Cao ngày 21/5, theo tờ SCMP. “Không gian, một lần nữa, đã trở thành ranh giới mới để chúng ta suy nghĩ về những gì có thể làm trong 10, 20 hoặc 50 năm tới”.

Để khắc phục hạn chế về việc phải gửi dữ liệu xuống mặt đất để xử lý, các công ty đã bắt đầu thiết kế những vệ tinh có khả năng “tính toán biên” (edge computing). Điều này có nghĩa là dữ liệu thô sẽ được xử lý ngay trên vệ tinh trước khi truyền xuống Trái Đất. Việc thực hiện các phép tính tiêu tốn nhiều năng lượng này trên quỹ đạo cũng giúp các vệ tinh lấy điện từ tấm pin mặt trời và tản nhiệt thải vào không gian, từ đó giảm lượng khí thải carbon.

Mỗi vệ tinh trong đợt phóng của Trung Quốc chứa một mô hình AI với 8 tỷ tham số, có thể thực hiện 744 nghìn tỷ phép tính mỗi giây (TOPS). Khi kết hợp sức mạnh xử lý của chúng, con số này có thể tăng vọt lên 5 peta phép tính mỗi giây, theo tuyên bố của ADA Space. Để so sánh, các máy tính xách tay AI Copilot+ của Microsoft hiện có thể xử lý với tốc độ khoảng 40 TOPS.

Bay theo đội hình, các vệ tinh sẽ liên lạc với nhau bằng laser. Một trong số đó được trang bị bộ dò phân cực tia X để nghiên cứu các hiện tượng vũ trụ như vụ nổ tia gamma.

Chòm sao tính toán này được đặt tên theo bài toán ba vật thể (three-body problem) do nhà toán học Isaac Newton đưa ra, liên quan đến việc dự đoán chuyển động phức tạp của ba vật thể quay quanh nhau dưới tác dụng của trọng lực. Bài toán đã trở thành nguồn cảm hứng cho bộ ba tiểu thuyết khoa học viễn tưởng nổi tiếng cùng tên của tác giả Trung Quốc Lưu Từ Hân, cũng như bộ phim chuyển thể của Netflix.

Ông Wang nhấn mạnh sự phức tạp khi làm việc với nhiều thực thể và kêu gọi tăng cường hợp tác quốc tế trong dự án. Ông cho biết, mạng lưới này sẽ cho phép các tổ chức quốc tế khác xây dựng và sử dụng các máy tính của nó, theo SCMP.

Mặc dù Mỹ và Châu Âu đã thực hiện các thử nghiệm với máy tính không gian, mạng lưới của Trung Quốc là dự án đầu tiên được triển khai ở quy mô có thể vận hành được. Trong khi đó, cựu CEO Google Eric Schmidt, sau khi mua cổ phần kiểm soát công ty phóng vệ tinh Relativity Space ở California (Mỹ), đã đề xuất phóng các trung tâm dữ liệu vào quỹ đạo.

“Mọi người đang lên kế hoạch cho các trung tâm dữ liệu 10 GW”, ông Schmidt nói trong phiên điều trần ngày 9/4 với Ủy ban Năng lượng và Thương mại Hạ viện Mỹ. “Điều đó cho bạn thấy cuộc khủng hoảng này lớn đến mức nào”.

“Một trong những ước tính mà tôi nghĩ có khả năng xảy ra nhất là các trung tâm dữ liệu sẽ cần thêm 29 GW điện vào năm 2027 và thêm 67 GW nữa vào năm 2030”, ông nói thêm. “Tôi chưa bao giờ chứng kiến những thứ có quy mô như thế này”.

(Theo Livescience, The Verge)

Đà Nẵng sắp có dịch vụ Internet vệ tinh StarlinkĐây là thông tin được ông Lê Hoàng Phúc, Giám đốc Trung tâm Vi mạch, bán dẫn và Trí tuệ nhân tạo Đà Nẵng chia sẻ trong khuôn khổ Diễn đàn cấp cao Chuyển đổi số Việt Nam – châu Á 2025 chiều 27/5.