Trung Quốc đang ồ ạt đưa thứ này vào các nhà máy: Số lượng bằng nửa cả thế giới cộng lại, giúp quốc gia lội ngược dòng thần kỳ quy luật đi xuống của hàng loạt ngành sản xuất

Các nhà sản xuất robot nội địa của Trung Quốc đang dẫn đầu làn sóng tự động hóa chi phí thấp, giúp các nhà máy trong nước sản xuất nhiều hàng hóa hơn với giá thành thấp hơn, cho phép nước này tăng thị phần xuất khẩu, ngay cả đối với các sản phẩm thâm dụng lao động.

Kế hoạch “Sản xuất tại Trung Quốc 2025” của Chủ tịch Tập Cận Bình và các sáng kiến khác của chính phủ đã thúc đẩy việc phát triển các nhà sản xuất robot trong nước, đồng thời bơm vốn đầu tư cũng như tín dụng vào sản xuất.

Theo Liên đoàn Robot Quốc tế, các nhà máy Trung Quốc đang lắp đặt khoảng 280.000 robot công nghiệp mỗi năm, tương đương một nửa tổng số robot toàn cầu, đưa mật độ robot trên công nhân của nước này vượt qua Đức và tiệm cận với quốc gia dẫn đầu là Hàn Quốc.

Dữ liệu từ nhóm nghiên cứu Trung Quốc MIR Databank cho thấy khoảng một nửa số robot này được sản xuất bởi các tập đoàn trong nước như Chengdu CRP Robot Technology, công ty đã giành được khách hàng trong nước bằng cách hạ giá thành sản phẩm xuống mức thấp hơn so với các đối thủ toàn cầu.

“Không phải ai cũng cần những robot quá cao siêu. Trong nhiều trường hợp, chức năng và độ ổn định của chúng tôi sẽ đáp ứng đủ”, giám đốc CRP Li Liangjun cho biết. Robot hàn của ông được bán với giá chỉ bằng khoảng 60% giá của các đối thủ Nhật Bản như Yaskawa và Fanuc, cũng như của ABB và Kuka.

Các nhà kinh tế tin rằng tự động hóa mạnh mẽ có thể giúp giải thích tại sao Trung Quốc lại đi ngược lại quỹ đạo phát triển điển hình là mất đi ngành sản xuất cấp thấp khi tiền lương tăng.

Dữ liệu thương mại do Phòng thí nghiệm Tăng trưởng của Đại học Harvard tổng hợp cho thấy Trung Quốc đã tăng thị phần xuất khẩu toàn cầu trong một loạt các ngành công nghiệp thâm dụng lao động từ năm 2019 đến năm 2023.

Thị phần xuất khẩu toàn cầu của quốc gia này đối với các mặt hàng sản xuất nhỏ, chẳng hạn như chổi, cây lau nhà và bút, đã tăng 9 điểm phần trăm lên 52,3% trong giai đoạn bốn năm. Xuất khẩu đồ nội thất tăng khoảng 1,5 điểm phần trăm thị phần, trong khi tỷ trọng xuất khẩu đồ chơi của Trung Quốc trên thế giới tăng từ 54,3% lên 56,9%.

Điều này xảy ra ngay cả khi theo thống kê của chính phủ 2 quốc gia Trung Quốc và Ấn Độ, trung bình một công nhân nhà máy ở Đông Quản kiếm được khoảng 5.200 Nhân dân tệ (729 đô la) một tháng, trong khi một công nhân Ấn Độ có thể kiếm được 17.100 rupee (194 đô la).

“Điều này khá đáng kinh ngạc”, Leah Fahy, chuyên gia kinh tế Trung Quốc tại Capital Economics, cho biết. “Theo lịch sử, khi các quốc gia phát triển, chi phí lao động tăng lên và họ dần từ bỏ việc sản xuất những hàng hóa này.”

Xu hướng này có thể thấy rõ tại một nhà máy ở Tứ Xuyên, một tỉnh phía tây nam, nơi các robot hàn từ Chengdu CRP đang ghép các mảnh thép lại với nhau để tạo thành khung gầm của một chiếc xe điện ba bánh.

“Với mỗi robot, chi phí lao động của chúng tôi giảm một nửa và hiệu quả tăng lên”, Song Ling, phó giám đốc của Shuangsheng New Energy Vehicle, công ty nhỏ sở hữu nhà máy, cho biết. “Không còn lựa chọn nào khác ngoài tự động hóa.”

Trong ba năm qua, Shuangsheng đã tự động hóa khoảng một nửa dây chuyền sản xuất của mình, lựa chọn mua hàng chục máy móc sản xuất trong nước sau khi thử nghiệm chúng với một số máy móc từ các tập đoàn Nhật Bản. Nhà máy hiện đang vận chuyển khối lượng ngày càng tăng các xe đẩy hàng và xe tuk-tuk trị giá 6.000 Nhân dân tệ đến Đông Nam Á cũng như Châu Phi và Hoa Kỳ.

Ông Li, giám đốc CRP, cho biết các nhà máy địa phương đang mua robot Trung Quốc giá rẻ hơn của ông để sản xuất nhiều loại hàng hóa giá rẻ, bao gồm xe đẩy ba bánh, đồ nội thất, thiết bị tập thể dục và xe đạp.

“Trước đây, Trung Quốc dựa vào dân số đông đảo 1,3 tỷ người và nguồn lao động giá rẻ dồi dào để đạt được vị thế là một cường quốc sản xuất”, ông Li nói thêm. “Giờ đây, Trung Quốc đang duy trì lợi thế lao động của mình bằng lao động robot thay vì lao động con người.”

Tại Shuangsheng, hàng chục robot CRP đã bắt đầu thay thế thợ hàn, những người có thể yêu cầu mức lương hàng tháng lên tới 15.000 nhân dân tệ. Chính phủ hy vọng nhiều công nhân lao động chân tay có thể nâng cao kỹ năng của mình để trở thành lực lượng lao động “cổ cồn tím” đang mở rộng.

Nhưng nhìn chung, việc làm trong các ngành công nghiệp thâm dụng lao động đang giảm. Theo số liệu của chính phủ Trung Quốc, từ năm 2011 đến năm 2023, việc làm tại các công ty lớn trong 12 ngành công nghiệp thâm dụng lao động đã giảm khoảng 26,5%.

Ông Jiang Xiangqian, phó chủ tịch của nhà sản xuất robot Topstar, cho biết cuối cùng robot sẽ thay thế toàn bộ công nhân nhà máy. “Chúng tôi sẽ không cần một người nào trong toàn bộ chuỗi sản xuất”, ông nói.

Tại trung tâm dệt may phía nam Keqiao, Jay Ye, chủ sở hữu của Shaoxing Longkai Textile, đã mua một số máy in và thêu công suất lớn để thay thế công nhân và tăng năng suất.

Ông Ye cho biết những chiếc máy sản xuất trong nước đã giúp tăng gấp đôi sản lượng của nhà máy, đồng thời tăng biên lợi nhuận. “Ở Ấn Độ, họ vẫn thêu thủ công”, ông Ye nói. “Chúng tôi đang sử dụng máy móc”.

Đức Nam