Ưu tiên đầu tư cho phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử – Tạp chí Doanh nghiệp Việt Nam

Phát triển tiềm lực khoa học và công nghệ hạt nhân, tăng cường cơ sở vật chất cho nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử

Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, ngày 27/6/2025, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa XV đã thông qua Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) số 94/2025/QH15, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2026.

Để Luật Năng lượng nguyên tử được bảo đảm tính khả thi, có thể thi hành được ngay từ thời điểm có hiệu lực, cần phải ban hành kịp thời các nghị định quy định chi tiết.

Dự thảo Nghị định được xây dựng trên quan điểm bảo đảm phù hợp với Hiến pháp và các quy định pháp luật có liên quan. Nội dung quy định chi tiết phải phù hợp với tinh thần và nội dung của Luật năng lượng nguyên tử năm 2025, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, thống nhất, đồng bộ và khả thi trong thực tiễn thi hành.

Bảo đảm đơn giản, minh bạch, dễ hiểu, dễ thực hiện, tạo thuận lợi cho tổ chức, các nhân hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, góp phần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số.

Khắc phục hạn chế của các quy định có khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng thời gian vừa qua; bảo đảm quy định mới xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, đáp ứng kịp thời nhu cầu phát triển ngành năng lượng nguyên tử trong giai đoạn mới.

Ưu tiên đầu tư, đa dạng hóa nguồn vốn cho phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử

Theo dự thảo, việc ưu tiên cho phát triển và ứng dụng năng lượng nguyên tử phải bảo đảm các nguyên tắc:

Các nội dung đã được Nhà nước quy định bảo đảm ngân sách hoặc đầu tư bằng nguồn vốn nhà nước theo quy định của pháp luật có liên quan.

Phù hợp hoặc được phê duyệt trong chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Ưu tiên các dự án, chương trình, đề án, nhiệm vụ thuộc danh mục công nghệ cao được ưu tiên đầu tư, dự án thực hiện tại địa bàn được xác định có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật.

Nội dung ưu tiên đầu tư:

Xây dựng và vận hành dự án nhà máy điện hạt nhân; phát triển tiềm lực khoa học và công nghệ hạt nhân, tăng cường cơ sở vật chất cho nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử; phát triển công nghệ chiến lược, trong đó có phát triển công nghệ lò phản ứng hạt nhân.

Xây dựng, vận hành, duy trì và phát triển Nền tảng số về an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân, phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử; xây dựng và vận hành mạng lưới quan trắc và cảnh báo phóng xạ môi trường quốc gia.

Xây dựng địa điểm lưu giữ, xử lý, chôn cất chất thải phóng xạ, nguồn phóng xạ đã qua sử dụng và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng cấp quốc gia; xây dựng địa điểm lưu giữ, xử lý, chôn cất tập trung chất thải phóng xạ cấp tỉnh.

Tăng cường cơ sở vật chất – kỹ thuật, trang thiết bị và phòng thí nghiệm cho cơ sở nghiên cứu, đào tạo trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử; phát triển đồng bộ cơ sở hạ tầng, văn hóa, giáo dục, y tế, phúc lợi xã hội tại địa phương có cơ sở hạt nhân.

Thực hiện chương trình khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo quốc gia về phát triển, năng lượng nguyên tử

Đa dạng hóa nguồn vốn:

Ngân sách trung ương, ngân sách địa phương bảo đảm nguồn vốn để thực hiện phát triển tiềm lực khoa học và công nghệ hạt nhân, tăng cường cơ sở vật chất cho nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử; phát triển công nghệ chiến lược, trong đó có phát triển công nghệ lò phản ứng hạt nhân; xây dựng, vận hành, duy trì và phát triển Nền tảng số về an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân, phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử; tăng cường cơ sở vật chất – kỹ thuật, trang thiết bị và phòng thí nghiệm cho cơ sở nghiên cứu, đào tạo trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

Được sử dụng nguồn quỹ và nguồn vốn hợp pháp của doanh nghiệp, tổ chức để thực hiện phát triển tiềm lực khoa học và công nghệ hạt nhân, tăng cường cơ sở vật chất cho nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử; xây dựng, vận hành, duy trì và phát triển Nền tảng số về an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân, phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử; xây dựng địa điểm lưu giữ, xử lý, chôn cất tập trung chất thải phóng xạ cấp tỉnh khi có yêu cầu cấp bách phục vụ nhiệm vụ được giao theo quy định quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp và quy định của pháp luật khác có liên quan.

Bảo đảm ngân sách cho nghiên cứu, phát triển công nghệ lĩnh vực năng lượng nguyên tử

Dự thảo nêu rõ, nhà nước bảo đảm bố trí ngân sách nhà nước để thực hiện các hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, bao gồm:

a- Nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo các cấp.

b- Chương trình khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cấp quốc gia về phát triển và ứng dụng năng lượng nguyên tử.

c- Các hoạt động công nghệ chiến lược trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, trong đó có thử nghiệm có kiểm soát, giải mã công nghệ, mua bí quyết công nghệ, chuyển giao công nghệ và các nội dung đặc thù khác nhằm nội địa hóa tiến tới làm chủ công nghệ hạt nhân.

d- Mua tài liệu thiết kế, tài liệu kỹ thuật, bí quyết công nghệ, sản phẩm mẫu để tổ chức nghiên cứu theo quy định của pháp luật về hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

đ- Xây dựng mới, duy tu, bảo trì, nâng cấp cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và các hoạt động chuyên môn kỹ thuật khác phục vụ bảo đảm an toàn bức xạ và hạt nhân trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

e- Hoạt động đào tạo, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ nhân lực quản lý nhà nước, nghiên cứu, triển khai và hỗ trợ kỹ thuật trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

Bộ Khoa học và Công nghệ đang lấy ý kiến đối vớidự thảonày trên Cổng TTĐT của Bộ.