‘Viên ngọc quý’ hơn 60 năm tuổi của Nhật Bản lụi tàn, gióng hồi chuông cảnh báo cho siêu cường châu Á

Nhà máy Oppama của Nissan tại Yokosuka, tỉnh Kanagawa, từng là viên ngọc quý trên con đường trỗi dậy trở thành cường quốc sản xuất của Nhật Bản sau chiến tranh. Ngày nay, nó là biểu tượng cho những hiểm nguy trong một ngành công nghiệp đang thay đổi nhanh chóng.

Nhà máy Oppama, khánh thành từ năm 1961, sẽ chính thức ngừng hoạt động vào tháng 3/2028. Động thái này nằm trong kế hoạch tái cấu trúc quy mô lớn của Nissan sau đợt suy giảm doanh số đẩy hãng vào khủng hoảng tài chính nặng nề nhất kể từ khi được Renault giải cứu cách đây 25 năm.

Đối với địa phương, tác động là không nhỏ. Oppama có 29.700 dân thì gần 10% làm việc trực tiếp tại nhà máy. Nhiều gia đình gắn bó với Nissan qua nhiều thế hệ. Trường học địa phương coi việc tham quan nhà máy là hoạt động truyền thống.

“Đây là kịch bản tồi tệ nhất. Tương lai của chúng tôi giờ không thể đoán trước”, Yuji Fujita, chủ tiệm rau quả và khách hàng trung thành của Nissan, chia sẻ.

Hiện chưa rõ bao nhiêu trong số 2.400 nhân viên sẽ được điều chuyển sang nhà máy ở Kyushu (cách gần 1.000 km). Công đoàn nhấn mạnh ưu tiên trước mắt là đảm bảo quyền lợi người lao động.

Bên cạnh đó, một câu hỏi lớn nảy sinh về số phận khu đất rộng 1,7 triệu m². Dư luận đồn đoán về khả năng biến thành khu nghỉ dưỡng, công viên giải trí, thậm chí là cơ sở công nghiệp quốc phòng. Nikkei từng đưa tin Nissan đàm phán với Foxconn, song thị trưởng Yokosuka khẳng định định hướng tương lai phải gắn với tạo việc làm và phục hồi kinh tế địa phương.

Đà sa sút của Oppama phản ánh thách thức chung của ngành ô tô Nhật Bản. Năm 2007, nhà máy sản xuất tới 7 mẫu xe khác nhau, sau đó kỳ vọng lớn vào Leaf – mẫu xe điện đại chúng đầu tiên trên thế giới. Nhưng sản xuất Leaf đã dần chuyển ra nước ngoài từ 2013. Hiện Oppama chỉ còn sản xuất mẫu Note và Aura, đều phục vụ thị trường nội địa. Trong khi đó, xe Tesla đã vượt Leaf để trở thành mẫu EV bán chạy nhất lịch sử, còn các hãng Trung Quốc như BYD nổi lên với danh mục sản phẩm đa dạng, công nghệ cao.

Giới phân tích cho rằng điểm yếu của Nissan nằm ở danh mục sản phẩm điện hóa nghèo nàn, chỉ trông chờ vào Sakura, Ariya và Leaf cải tiến. Tái cấu trúc, Nissan sẽ giảm sản lượng từ 3,5 xuống 2,5 triệu xe/năm, thu hẹp số nhà máy từ 17 còn 10 và cắt 20.000 việc làm. Chi phí tái cơ cấu dự kiến 160 tỷ yên (1,1 tỷ USD) trong năm tài khóa này.

Mặc dù từng thảo luận sáp nhập với Honda nhưng đổ vỡ, Nissan khẳng định không cần “cứu trợ” để hồi phục. Tuy vậy, sự quan tâm của Foxconn và quỹ đầu tư KKR cho thấy hãng vẫn là mục tiêu trong mắt giới đầu tư.

Theo Satoru Shinozuka, chuyên gia tại Teikoku Databank, mạng lưới nhà cung ứng linh kiện quy mô nhỏ cho Nissan sẽ chịu thiệt hại nặng nhất, với 32 vụ phá sản trong năm tài khóa vừa qua – mức cao nhất thập kỷ. Quá trình sàng lọc và tái cấu trúc chuỗi cung ứng dự kiến còn tiếp diễn, khi chỉ những doanh nghiệp đủ công nghệ và vốn để chuyển sang xe điện, tự lái và động cơ hiệu suất cao mới có thể trụ vững.

“Đây là cuộc chơi sinh tồn. Ai thiếu công nghệ hoặc vốn, rất khó tồn tại”, Satoru Shinozuka nhận định.

Tham khảo: Japan Times, Straits Times