Bị gọi là ‘G-Dragon chiết cành’, ca sĩ Sơn Tùng M-TP sai ở đâu?

Cụm từ “G-Dragon chiết cành” xuất phát từ Threads – mạng xã hội có lượng người dùng thế hệ Z đông nhất hiện tại.

Người dùng mạng xã hội này sử dụng cụm từ trên để nói về ca sĩ Sơn Tùng M-TP với thái độ châm biếm. Chẳng hạn: “Tôi không nghe bất kỳ bài nào của chiết cành”, “Nghe nói fan ‘chiết cành’ định làm gì à?”…

Theo từ điển nông nghiệp, chiết cành là phương pháp nhân giống cây trồng vô tính bằng cách làm ra rễ một cành hay một đoạn cành ở nguyên trên cây, sau đó tách khỏi cây mẹ, đem trồng thành cây mới.

Khái niệm quen thuộc trong trồng trọt được người trẻ Việt sử dụng nhằm ám chỉ những nghệ sĩ, người nổi tiếng sao chép những hình mẫu có sẵn.

Cụ thể, ca sĩ Sơn Tùng M-TP bị gọi là “G-Dragon chiết cành” vì bị cho là có phong cách, thời trang, lối biểu diễn… quá giống trưởng nhóm BIGBANG.

Ranh giới giữa cảm hứng và sao chép

Không khó nhận thấy “G-Dragon chiết cành” là cách gọi ám chỉ, có ý hạ bệ uy tín của ca sĩ Sơn Tùng M-TP. Nhưng để làm rõ vấn đề, cần xác định ranh giới giữa lấy cảm hứng và sao chép của một nghệ sĩ.

Thực trạng các nghệ sĩ thế hệ sau chịu ảnh hưởng từ các tượng đài xảy ra rất phổ biến và được ghi nhận như một hiện tượng hiển nhiên trong ngành công nghiệp âm nhạc cũng như các lĩnh vực nghệ thuật khác.  

Ở thị trường Âu-Mỹ, lối hát của bộ ba diva Mariah Carey, Whitney Houston và Céline Dion có thể là “sách giáo khoa” của hàng nghìn vocalist; phong cách của Beyoncé, Lady Gaga, Rihanna, Taylor Swift… là chuẩn mực cho hàng nghìn nghệ sĩ biểu diễn toàn cầu.

Mảng hip-hop, không đếm xuể số lượng rapper trẻ bắt chước flow hoặc beat của các huyền thoại rap như Tupac hay Eminem. 

Ở thị trường K-pop, các nhóm nhạc mới thường xuyên bị so sánh với bậc tiền bối như BIGBANG, BTS hoặc BLACKPINK.

Về khách quan, những nghệ sĩ đi trước thường đã xây dựng được công thức thành công. Nghệ sĩ trẻ hoặc công ty quản lý của họ thường chọn hướng đi an toàn là áp dụng công thức có sẵn để dễ dàng tiếp cận khán giả.

Về chủ quan, trong nghệ thuật, phần lớn nghệ sĩ đều phải trải qua giai đoạn “học việc”. Ngoại trừ số ít có bản sắc cá nhân đủ mạnh để tỏa sáng ngay, số còn lại hầu hết sẽ bắt đầu sự nghiệp bằng cách mô phỏng người đi trước.

Để xác định ranh giới giữa lấy cảm hứng và sao chép, cần xem xét giai đoạn “học việc” của mỗi nghệ sĩ và hàm lượng sáng tạo mà họ tạo ra trong nghệ thuật, phong cách, hình ảnh… xuyên suốt sự nghiệp. 

Ít người biết, thời kỳ đầu sự nghiệp, Lady Gaga và Bruno Mars đều từng gây tranh cãi dữ dội vì bị cho là sao chép các huyền thoại như Madonna, Michael Jackson.

Nhưng sau giai đoạn đó, họ phát triển bản sắc cá nhân mạnh mẽ, thoát ly khỏi các tượng đài và trở thành hình mẫu cho các nghệ sĩ thế hệ sau học tập. 

Thậm chí, Lady Gaga được Madonna công nhận còn Bruno Mars được tôn vinh là người “giữ lửa” cho dòng nhạc funk, soul.

Ở Việt Nam, nhiều nghệ sĩ có xuất phát điểm là bản sao của bậc tiền bối.

Ngày trước, Bùi Lan Hương bị gọi là “bản sao Lana Del Rey”, Tóc Tiên là “bản sao Miley Cyrus”, Nguyễn Đình Thanh Tâm là “bản sao Tùng Dương”… nhưng sau này các biệt danh nói trên bị xóa nhòa khi họ thành công phát triển bản sắc riêng, khẳng định thương hiệu cá nhân độc nhất.

Như vậy, nghệ sĩ nào sử dụng chất liệu của người đi trước làm nền tảng cho sự khác biệt của mình, đó là lấy cảm hứng. Người mô phỏng nguyên khối mà không sáng tạo thêm, đó là sao chép. 

Cái sai của Sơn Tùng M-TP

Sự tương đồng trong độ nhận diện giữa ca sĩ Sơn Tùng M-TP và G-Dragon là không thể chối cãi. Nhưng khác các trường hợp kể trên, trường hợp của ca sĩ 9X phạm phải 2 yếu tố nghiêm trọng.

Thứ nhất, độ tương đồng giữa Sơn Tùng M-TP và G-Dragon có tính toàn diện, nguyên khối. Tức là toàn bộ cấu trúc, từ trang phục, biểu diễn đến phong thái của anh đều tạo ra độ nhận diện như “phiên bản 2.0” của siêu sao Hàn Quốc. 

Bên cạnh đó, trong lịch sử nghệ thuật, biên kịch Wilson Mizner từng có câu nói nổi tiếng: “Nếu bạn chép từ một người, đó là đạo nhái; nếu bạn chép từ nhiều người, đó là nghiên cứu”. Điều đáng nói, toàn bộ tranh cãi về phong cách của Sơn Tùng M-TP đều chỉ dẫn về nguồn là G-Dragon. 

Clip tổng hợp một số lần Sơn Tùng M-TP bị tố sao chép phong cách G-Dragon

Sơn Tùng M-TP nhiều lần vi phạm tính biểu tượng của G-Dragon

Thứ hai, khi nhiều đồng nghiệp chuyên tâm phát triển bản sắc cá nhân và thành công xóa nhòa mác “bản sao”, Sơn Tùng M-TP lại không thể kết thúc những tranh cãi này ngay giai đoạn đầu sự nghiệp, khiến chủ đề này kéo dài suốt 13 năm. 

Không khó nhận thấy, đề tài này bị thổi bùng lên sau 2 lần G-Dragon sang Việt Nam biểu diễn trong năm nay. Các sân khấu của anh thậm chí gây tranh luận vì “giống Sơn Tùng hơn cả Sơn Tùng”. 

Dù vô tình hay cố ý, khó có thể cho rằng Sơn Tùng M-TP không có lỗi khi liên tục vi phạm tính biểu tượng của một ngôi sao khác.

Đây là căn cứ vững chắc để những tranh cãi trên mạng xã hội tồn tại, ngay cả khi chúng có thể bị leo thang hoặc trở nên quá tiêu cực.

Theo khảo sát của phóng viên, 3 chủ đề xoay quanh Sơn Tùng M-TP được quan tâm nhất mạng xã hội lần lượt là: mối quan hệ giữa anh, diễn viên Hải Tú và ca sĩ Thiều Bảo Trâm; nghi vấn sao chép phong cách của G-Dragon và cuối cùng là âm nhạc của nam ca sĩ.

Nói cách khác, dù thường xuyên gây tranh cãi, tên tuổi Sơn Tùng M-TP chưa bị nhấn chìm trong tiêu cực nhờ sự bảo vệ từ giá trị cốt lõi nhất của nghề nghiệp anh đang theo đuổi là âm nhạc.

Thực tế, Sơn Tùng M-TP từng vướng không ít nghi vấn đạo nhạc ở thời kỳ đầu. Nhưng khác với phong cách, nam ca sĩ đã sớm chấm dứt những tranh cãi, khẳng định được bản sắc riêng độc đáo trong âm nhạc của mình. 

Đến nay, âm nhạc của Sơn Tùng M-TP vẫn giữ được sức hút. Cả hai sản phẩm gần nhất gồm Chúng ta của tương lai và Đừng làm trái tim anh đau phát hành năm 2024 đều đạt thành công lớn, tương xứng với vị thế của ngôi sao đang dẫn đầu mảng nhạc trẻ. 

Vì vậy, 2 giải pháp hữu hiệu nhất cứu vãn danh dự của Sơn Tùng M-TP là giảm tối đa việc vi phạm tính biểu tượng của G-Dragon đồng thời duy trì chất lượng và giá trị trong âm nhạc, nhất là những tranh cãi về nghi vấn sao chép phong cách đã đi đến giới hạn. 

Những đóng góp và sức ảnh hưởng của Sơn Tùng M-TP là không thể phủ nhận. Song nếu xem thường những dư luận tiêu cực trên mạng xã hội, anh hoàn toàn có thể bị nhấn chìm, kể cả trên đỉnh cao sự nghiệp. 

Lê Thị Mỹ Niệm

Rủi ro của 3 sao nam đông fan nhất Việt NamSơn Tùng M-TP, Soobin và HIEUTHUHAI đều là những ngôi sao tiêu biểu cho thế hệ trẻ với thương hiệu cá nhân vững chắc, độc đáo.