“Chèo ăn, chèo ngủ” từ trong bụng mẹ

Sinh năm 1961 trong gia đình có truyền thống nghệ thuật chèo, NSND Minh Thu là con gái “vua hề chèo” – NSND Mạnh Tuấn.  

“Âm nhạc chèo thấm vào trong máu tôi từ lúc còn nằm trong bụng mẹ. Từ trong nôi, lại ở ngay trong khu tập thể nhà hát chèo, bên này là nhà và bên này là hội trường tập các cô chú, cho nên lúc nào tôi cũng ăn, ngủ với chèo”, NSND Minh Thu chia sẻ trong Lời tự sự.

Ảnh hưởng người cha không chỉ dừng lại ở việc truyền dạy kỹ thuật mà còn nguồn cảm hứng vô tận. Thay vì cảm thấy áp lực khi là con một nghệ sĩ nổi tiếng, Minh Thu lại luôn tự hào và biết ơn.

Những kỷ niệm cùng cha trên sân khấu vẫn khiến bà nhớ mãi. Có lần biểu diễn tại Nhà hát Lớn Hà Nội, hàm răng giả của NSND Mạnh Tuấn rơi xuống sân khấu ngay giữa tiết mục, khiến khán giả cười nghiêng ngả. 

Gia đình NSND Mạnh Tuấn không chỉ có 1 mà có tới 7 người con và như một “định mệnh”, tất cả đều gắn bó với nghệ thuật chèo. Minh Thu là con cả, theo sau 6 người em trai, em gái đều làm những công việc liên quan đến chèo, nghệ thuật. Thậm chí thế hệ thứ ba trong gia đình cũng bộc lộ năng khiếu từ rất sớm.

Trích đoạn vở chèo “Quan Âm Thị Kính”:

40 tuổi hóa thân bà già 80 không ai nhận ra

Khi chính thức vào học chèo tại khóa 1973-1977, Minh Thu được học với đội ngũ thầy cô đều những nghệ nhân hàng đầu. Thầy Trần Bảng – Giám đốc Nhà hát Chèo lúc bấy giờ – áp dụng phương pháp dạy độc đáo, không “bắt tay chỉ ngón” mà bắt học sinh phải tự tư duy.

Quá trình học chèo không hề dễ dàng. NSND Minh Thu kể: “Học chèo có thể nói học để hát được thôi còn khó chứ đừng nói hát hay”. Âm nhạc chèo với những luyến láy phức tạp, những cung bậc tinh tế đến mức các nhà nghiên cứu âm nhạc cũng phải thốt lên nhạc và luyến láy quá khó.

Thời gian đào tạo kéo dài 4-5 năm, sau đó thêm 1 năm thực tập mới được công nhận diễn viên chèo chuyên nghiệp. “Ngày xưa học một làn điệu chèo các cụ truyền khẩu, các cụ bắt bẻ từng tí một”, NSND Minh Thu nhấn mạnh sự khắt khe trong quá trình đào tạo.

Trong hành trình nghệ thuật, Minh Thu ghi dấu ấn với nhiều vai diễn quan trọng. Từ vai Thị Kính đầu đời đến vai bà Trương Ba trong Hồn trương ba da hàng thịt..

Đặc biệt, vai diễn trong vở Nỗi đau tình mẹ để lại ấn tượng sâu sắc. Dù chỉ 40 tuổi nhưng Minh Thu hóa thân thành bà già 80 tuổi một cách tài tình đến mức khán giả không nhận ra. Đặc biệt, Minh Thu không chỉ tác động đến khán giả mà còn lay động cả đồng nghiệp diễn chung khiến họ rơi nước mắt khi thoại chung với nhau.

NSND Minh Lý từng khen ngợi: “Con bé Minh Thu này giỏi, bắt chước được tôi từng cái chấm, cái phẩy”. 

Lợi thế Minh Thu là có giọng hát chèo chuẩn mực với âm vực rất rộng – “cao mấy cũng lên tới được mà trầm mấy cũng xuống được”, gương mặt đẹp sắc sảo, khả năng diễn xuất và múa điêu luyện nên có thể biến hóa vào các dạng vai mà không bị lẫn: đào thương (Thị Kính, Đào Liên), đào lệch (bà chủ trong Bức tranh làng nghề), đào pha (vợ Trương Ba)…

Duyên nợ 20 năm với NSND Quốc Anh

Trước khi kết hôn với NSND Quốc Anh, Minh Thu trải qua “một lần đò” và có 1 con gái. Quốc Anh ít tuổi hơn, về Nhà hát Chèo Việt Nam sau Minh Thu nhưng 2 người có cơ hội đóng chung nhiều vở: Minh Thu vai Thị Kính thì Quốc Anh vai Lý trưởng trong Quan âm thị kính; Minh Thu vai Hoàng hậu thì Quốc Anh vai Vua trong Nàng chúa ba; Minh Thu vai bà Trương Ba thì Quốc Anh vào ông hàng thịt có hồn ông Trương Ba…

MinhThu3001.jpg
NSND Minh Thu.

Mê đắm tài sắc cô đào Minh Thu như “điếu đổ”, Quốc Anh bất chấp mọi trở ngại và rào cản từ phía hai gia đình để đến với Minh Thu. Có thời điểm vì cuộc sống quá khó khăn, hai vợ chồng cùng đoàn với đồng lương ít ỏi, Minh Thu từng xin nghỉ để ra ngoài buôn bán nhưng như duyên nợ, nghề ăn vào máu rồi không thể dứt áo ra đi được.

Tuy nhiên, sau gần 20 năm chung sống, hai người ”đường ai nấy đi” với những lý do riêng. Hôn nhân đổ vỡ của cặp nghệ sĩ làng chèo NSND Quốc Anh và NSND Minh Thu khi được công bố trên truyền thông gây tiếc nuối cho đại đa số khán giả. 

Ở tuổi ngoài 60, NSND Minh Thu vẫn “cháy hết mình” nhưng theo một cách khác – truyền lửa cho thế hệ sau. Bà đang đào tạo cho nhiều nghệ sĩ, trong đó có cả những người là NSND. 

Không chỉ dạy tại Việt Nam, Minh Thu còn mang chèo ra thế giới. Khi sang thăm con gái định cư tại Ý, bà thành lập câu lạc bộ nghệ thuật dân gian Việt Nam, dạy hát chèo, quan họ, hát xẩm, chầu văn, múa nón quai thao và múa chèo… Tại Đức, bà thành lập câu lạc bộ Hương đồng gió nội và cảm nhận dù mọi người sống ở xa xứ nhưng luôn hướng về tổ quốc qua nghệ thuật. Bà cũng hợp tác với hội đồng hương Thái Nguyên tại CH Séc, thành lập dàn trống hội Việt Nam hoạt động liên tục từ 2017 đến nay.

Ảnh, video: Tư liệu, VTV

NSND Quốc Anh tuổi U70 vẫn có người nhắn tin tán tỉnhNSND Quốc Anh khẳng định mình rất đào hoa, kể cả lúc trẻ đến bây giờ, ở tuổi U70 vẫn nhận được tin nhắn tán tỉnh của người hâm mộ.