Tại cao nguyên đá Hà Giang, có một món ăn gắn liền với tên gọi “cháo độc dược” nhưng lại là báu vật chữa bệnh, hồi phục sức khỏe cho người lữ hành: cháo ấu tẩu.
Để hiểu được giá trị của bát cháo ấu tẩu, trước hết cần biết về nguyên liệu chính của nó: củ ấu tẩu. Đây là một loại củ phổ biến ở các tỉnh vùng núi phía Bắc Việt Nam, đặc biệt là Hà Giang, nơi có khí hậu lạnh đặc trưng. Bề ngoài, củ ấu tẩu có hình dáng tương tự củ ấu miền xuôi, nhưng chúng là hai loại hoàn toàn khác biệt. Củ ấu tẩu mọc trên đá, có cấu trúc cứng và quan trọng nhất, nó chứa chất độc cực mạnh.
Theo các nhà khoa học, chất aconitin trong củ ấu tẩu là một loại độc tố thần kinh cực mạnh, có thể gây ngộ độc với các triệu chứng như rối loạn tim mạch, khó thở, thậm chí tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Người dân bản địa luôn cẩn trọng với loại củ này. Họ truyền tai nhau rằng, ăn trực tiếp củ ấu tẩu tươi hoặc uống nhầm rượu thuốc ngâm từ loại củ này có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Từng có trường hợp đáng tiếc xảy ra, minh chứng cho sự hiểm nguy của loại cây tưởng chừng vô hại này.
Mặc dù chứa độc tố, củ ấu tẩu lại được coi là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền. Từ ngàn đời nay, người dân tộc Mông tại Hà Giang đã biết cách tận dụng ấu tẩu để chữa bệnh. Củ ấu tẩu thường được thu hoạch từ tháng 7 đến tháng 10 dương lịch, sau đó được chế biến tỉ mỉ để loại bỏ độc tố. Trong dân gian, ấu tẩu được dùng để ngâm rượu thuốc, xoa bóp chữa trị các chứng phong, tê chân tay, đau nhức xương khớp. Ngoài ra, nó còn có tác dụng giải cảm, giảm mệt mỏi, thư giãn gân cốt và giúp ngủ ngon.
Sự tài tình của người dân miền cao là ở chỗ, họ không chỉ dùng ấu tẩu làm thuốc mà còn biến nó thành một món ăn đặc sản, độc đáo không nơi nào có được. Món ăn này đã trở thành một nét văn hóa ẩm thực không thể thiếu khi nhắc đến Hà Giang.
Để có được một bát cháo ấu tẩu thơm ngon, bổ dưỡng và an toàn, quá trình chế biến đòi hỏi sự cẩn trọng và bí quyết riêng. Theo lời bà Hương, một chủ quán cháo nổi tiếng tại Hà Giang, việc xử lý củ ấu tẩu là công đoạn then chốt.
Đầu tiên, củ ấu tẩu phải được ngâm kỹ trong nước gạo trong nhiều giờ để làm mềm và loại bớt độc tố. Sau đó, củ được cho vào nồi ninh cùng chân giò. Do tính chất cứng, việc ninh ấu tẩu không thể vội vàng, phải kiên nhẫn ninh trên lửa nhỏ cho đến khi củ tự bở tơi. Lượng ấu tẩu dùng để nấu cháo cũng rất ít, chỉ vài củ cho một nồi lớn để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người ăn.
Khi củ đã chín nhừ, người ta vớt ra, tán nhuyễn rồi cho vào nồi nấu cùng gạo tẻ và nếp cái hoa vàng. Hỗn hợp này được ninh trên bếp liu riu, khuấy đều tay cho đến khi thành một nồi cháo sánh mịn, thơm lừng.
Bát cháo ấu tẩu nóng hổi, nghi ngút khói được múc ra bát, thường ăn kèm với thịt nạc băm, các loại rau thơm, tiêu xay và một chút măng chua. Món ăn hấp dẫn thực khách ngay từ cái nhìn đầu tiên với màu nâu sẫm đặc trưng của củ ấu tẩu.
Khi nếm thử, thực khách sẽ cảm nhận ngay vị đắng nhẹ nhàng, đặc trưng của dược liệu, giống như vị đắng của tam thất. Vị đắng này nhanh chóng được thay thế bằng vị bùi, dẻo của ấu tẩu, hòa quyện với vị ngọt thanh của nước hầm xương chân giò, béo ngậy của thịt băm và trứng. Tất cả tạo nên một hương vị hài hòa, độc đáo và lôi cuốn đến lạ.
Một điều đặc biệt là cháo ấu tẩu chỉ được bán vào buổi tối, bởi theo quan niệm của người bản địa, ăn cháo vào buổi tối sẽ giúp cơ thể hấp thụ tốt nhất các dược tính của nó, giúp thư giãn gân cốt, giảm đau nhức cơ bắp và phục hồi sinh lực sau một ngày dài mệt mỏi. Chính vì vậy, với những du khách đã trải qua chặng đường dài, thưởng thức một bát cháo ấu tẩu vào buổi tối se lạnh của Hà Giang sẽ cảm thấy cơ thể sảng khoái, đầu óc minh mẫn và tràn đầy năng lượng.
Bằng sự khéo léo và hiểu biết sâu sắc về tự nhiên, người dân Hà Giang đã biến một loại củ độc thành một món ăn đặc sản, vừa ngon miệng, vừa mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Cháo ấu tẩu không chỉ là một món ăn lót dạ mà còn là biểu tượng của sự sáng tạo, là nét đẹp văn hóa ẩm thực của vùng cao nguyên đá, mang theo câu chuyện về sự hòa quyện giữa thiên nhiên hoang dã và bàn tay tài hoa của con người. Ngày nay, món cháo này đã vượt ra khỏi ranh giới Hà Giang, được nhiều người biết đến và trở thành một phần không thể thiếu trong hành trình khám phá ẩm thực vùng núi phía Bắc.
Bài viết gợi ý
- 1,6 triệu giáo viên và 26 triệu học sinh, sinh viên khai giảng năm học mới
Các trường học ở Thủ đô sẵn sàng cho Lễ khai giảng năm học mới Ngày khai giảng - Bản hòa ca của mùa thu, tri thức và lịch sử (Ảnh: ĐẠI THẮNG) Một năm học mang ý nghĩa đặc biệt Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, có 1,6 triệu thầy cô giáo và 26 triệu học sinh, ...
- Rò rỉ ảnh Galaxy S26 Ultra màu cam, ai nhìn cũng thấy "quen quen"
- Vận tải hành khách công cộng Thủ đô góp phần vào thành công sự kiện A80
- ‘Ông chủ tuyến giữa’ U23 Việt Nam nói điều đặc biệt trước giải châu Á
- Qualcomm ra mắt Snapdragon 7s Gen 4, REDMI Note 15 Pro+ sẽ là smartphone đầu tiên trang bị chip này?
- Nam diễn viên 32 tuổi qua đời đột ngột trước sinh nhật 4 ngày
- Phát hiện hài cốt 'chiến binh' 13.000 năm tuổi, cao 1m70 ở Tràng An, Ninh Bình - Tạp chí Doanh nghiệp Việt Nam
- Thai nhi 21 tuần bị cắt cụt các ngón tay vì một thứ "sắc hơn dao" ngay trong bụng mẹ
Thể Thao
Zubimendi rực sáng, Arsenal thắng ‘ba sao’
Th9
Công Nghệ
Zalo, Facebook… bỗng dưng bị khóa, cần làm gì?
Th9
Công Nghệ
Zalo vừa có thay đổi mới, người dùng cập nhật ngay kẻo mất quyền lợi
Th10
Công Nghệ
Zalo vừa có loạt thay đổi quan trọng: Tất cả người dùng cập nhật sớm để không bỏ lỡ quyền lợi
Th9
Công Nghệ
Zalo thu phí zCloud trên iPhone đắt hơn Android, người dùng hỏi tại sao vậy?
Th8
Công Nghệ
Zalo ra thông báo quan trọng tới hàng chục triệu người dùng: Ai cũng nên cập nhật sớm, tránh mất quyền lợi
Th8
Công Nghệ
Zalo ra thông báo mới nhất: Tất cả công dân Việt Nam cần cập nhật ngay để không bị mất quyền lợi
Th9
Công Nghệ
Zalo có thay đổi mới, người dùng cần biết kẻo mất quyền lợi
Th8
Công Nghệ
Zalo cán mốc 78,3 triệu người dùng, đặt Viettel, VNPT, MobiFone trước ‘bẫy đường ống’
Th9
Thể Thao
Yu Zidi, thần đồng Trung Quốc 12 tuổi thay đổi bơi lội thế giới
Th8
Công Nghệ
YouTube triển khai AI xác minh độ tuổi người dùng từ tháng 8/2025
Th8
Công Nghệ
YouTube thử nghiệm AI tự chỉnh sửa video của người dùng
Th9
Công Nghệ
YouTube tặng 2 tháng Premium cho người dùng với 1 điều kiện
Th9
Công Nghệ
YouTube khai tử mục Thịnh hành
Th7
Công Nghệ
YouTube hạn chế việc dùng chung gói Premium Family
Th9
Công Nghệ
YouTube đã tiếp cận hơn 55 triệu người dùng từ 18 tuổi trở lên tại Việt Nam
Th8
Công Nghệ
YouTube bắt đầu “càn quét” tài khoản chia sẻ Premium Family không hợp lệ
Th9
Công Nghệ
YouTube bắt đầu “càn quét” tài khoản chia sẻ Premium Family không hợp lệ
Th9
Sức Khỏe
Yoga là gì? Các loại yoga phổ biến và công dụng khi tập yoga
Th9
Radio My
Yêu thương nào ấp ủ những mầm non
Th9
Radio My
Yêu thương cho đi
Th9
Radio My
Yêu say đắm 2 năm, chàng trai ‘bỏ chạy’ sau 3 tháng sống thử
Th8
Radio My
Yêu nước thời bình sao đẹp quá vậy?
Th10
Radio My
Yêu người khác khi đang ly thân, có bị xem là ngoại tình?
Th9
Radio My
Yêu lại từ đầu
Th9
Nhạc Của Hùng
Yêu Là “Tha Thu” | QUANG HÙNG
Th9
Radio My
Yêu cô gái 1m2, chàng trai Thanh Hóa vượt 1.300km về ở rể và cái kết
Th9
Giải Trí
Yến Nhi gây tranh cãi khi trả lời tiếng Anh ở Hoa hậu Hòa bình 2025
Th10
Thời Sự
Yên Bài: Vững bước phát triển, khẳng định vị thế sau sáp nhập
Th8
Công Nghệ
YBY1 lập kỳ tích vô địch cả hai hạng mục tại Đấu Trường Hỗn Chiến Mùa 2
Th8
Thể Thao
Yamal tỏa sáng, Barca đánh bại Mallorca ở vòng 1 La Liga 2025-2026
Th8
Thể Thao
Yamal tái xuất ấn tượng, Barcelona vượt mặt Real Madrid lên đỉnh bảng
Th9
Thể Thao
Yamal lập cú đúp mừng áo số 10, Barca thắng to
Th8
Thể Thao
Yamal lập công, Barca ra quân tưng bừng nhờ…trọng tài
Th8
Thể Thao
Yamal khiến đối thủ đốt đền, Barca thoát hiểm phút bù giờ
Th8
Thể Thao
Yamal ghi bàn trong tình huống gây tranh cãi, Barcelona vẫn đứt mạch toàn thắng
Th9
Thể Thao
Yamal gây thất vọng, Barcelona thua ngược PSG phút 90
Th10
Thể Thao
Yamal chói sáng, Barca đoạt cúp Joan Gamper
Th8
Công Nghệ
Y-Fest 2025: Vào ‘Bảo tàng số’, họa bức chân dung ‘độc bản’ của chính mình
Th10
Thời Sự
Ý thức của người dân có chuyển biến tích cực
Th8
Thông Tin Tiêu Dùng
Y pháp và pháp y khác nhau như thế nào?
Th9
Ẩm Thực
Xuýt xoa cá hấp mắm gừng thơm lừng góc bếp
Th8
Công Nghệ
Xuống đường dạo phố, “Gập mở khoảnh khắc náo nhiệt” cùng Samsung Galaxy Z Fold7
Th10
Thời Sự
Xứng đáng với trọng trách, tạo dấu ấn đặc biệt trong lòng Nhân dân
Th9
Giải Trí
Xúc động ước nguyện tuổi 80 của NSND Bạch Tuyết
Th8
Giải Trí
Xúc động ngắm nhìn hình ảnh ‘Những người con của Tổ quốc’
Th8
Radio My
Xúc động lời dặn của bố chồng tương lai, cô gái vượt 1.200km về Nghệ An làm dâu
Th8
Thời Sự
Xúc động lễ chia tay thầy Lê Bá Khánh Trình, 4 tiến sĩ đàn hát ‘Thời thanh niên sôi nổi’
Th8
Thời Sự
Xúc động khoảnh khắc các biên đội trực thăng kéo cờ Đảng, cờ Tổ quốc bay trên Quảng trường Ba Đình
Th8
Thời Sự
Xúc động hình ảnh hàng trăm giáo viên tình nguyện đến vùng lũ dọn dẹp trường lớp
Th8
Thông Tin Tiêu Dùng
Người xưa dặn 3 thứ này dù thích cũng không được mang về nhà
Th9
Thông Tin Tiêu Dùng
Trồng 5 loại hoa này trước nhà: Hoa càng nở đẹp gia chủ càng tổn hại tài lộc
Th9
Thông Tin Tiêu Dùng
3 loại cây hợp cả 5 mệnh, cực tốt cho gia đình nhiều người xung khắc, trồng trong nhà vừa đẹp vừa giàu
Th9
Thông Tin Tiêu Dùng
Cô hồn lùi xa, tháng 8 âm lịch tới hãy làm việc này để đón tài lộc, vận may khởi sắc
Th9
Thông Tin Tiêu Dùng
Tháng 7 dọn dẹp nhà cửa rất tốt nhưng phải tránh 3 điều này kẻo đại kỵ phong thủy làm hao tài tổn lộc
Th8
Thông Tin Tiêu Dùng
Trồng rau húng quế trong nhà: vừa tốt phong thủy vừa lợi sức khỏe
Th10
Công Nghệ
’10 deal vẹn 10′ – Quà ngon hết cỡ – Giá sốc bất ngờ với nhiều sản phẩm ưu đãi dịp 10/10 ngày tại TGDĐ
Th10
Thời Sự
‘Anh Tạ’ phim Mưa đỏ và nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung khiến học sinh phấn khích
Th9