Thứ củ độc chết người lại là đặc sản chỉ có ở Hà Giang, nấu thành món cháo thơm ngon lại siêu bổ dưỡng

Để hiểu được giá trị của bát cháo ấu tẩu, trước hết cần biết về nguyên liệu chính của nó: củ ấu tẩu. Đây là một loại củ phổ biến ở các tỉnh vùng núi phía Bắc Việt Nam, đặc biệt là Hà Giang, nơi có khí hậu lạnh đặc trưng. Bề ngoài, củ ấu tẩu có hình dáng tương tự củ ấu miền xuôi, nhưng chúng là hai loại hoàn toàn khác biệt. Củ ấu tẩu mọc trên đá, có cấu trúc cứng và quan trọng nhất, nó chứa chất độc cực mạnh.

Theo các nhà khoa học, chất aconitin trong củ ấu tẩu là một loại độc tố thần kinh cực mạnh, có thể gây ngộ độc với các triệu chứng như rối loạn tim mạch, khó thở, thậm chí tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Người dân bản địa luôn cẩn trọng với loại củ này. Họ truyền tai nhau rằng, ăn trực tiếp củ ấu tẩu tươi hoặc uống nhầm rượu thuốc ngâm từ loại củ này có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Từng có trường hợp đáng tiếc xảy ra, minh chứng cho sự hiểm nguy của loại cây tưởng chừng vô hại này.

Mặc dù chứa độc tố, củ ấu tẩu lại được coi là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền. Từ ngàn đời nay, người dân tộc Mông tại Hà Giang đã biết cách tận dụng ấu tẩu để chữa bệnh. Củ ấu tẩu thường được thu hoạch từ tháng 7 đến tháng 10 dương lịch, sau đó được chế biến tỉ mỉ để loại bỏ độc tố. Trong dân gian, ấu tẩu được dùng để ngâm rượu thuốc, xoa bóp chữa trị các chứng phong, tê chân tay, đau nhức xương khớp. Ngoài ra, nó còn có tác dụng giải cảm, giảm mệt mỏi, thư giãn gân cốt và giúp ngủ ngon.

Sự tài tình của người dân miền cao là ở chỗ, họ không chỉ dùng ấu tẩu làm thuốc mà còn biến nó thành một món ăn đặc sản, độc đáo không nơi nào có được. Món ăn này đã trở thành một nét văn hóa ẩm thực không thể thiếu khi nhắc đến Hà Giang.

Để có được một bát cháo ấu tẩu thơm ngon, bổ dưỡng và an toàn, quá trình chế biến đòi hỏi sự cẩn trọng và bí quyết riêng. Theo lời bà Hương, một chủ quán cháo nổi tiếng tại Hà Giang, việc xử lý củ ấu tẩu là công đoạn then chốt.

Đầu tiên, củ ấu tẩu phải được ngâm kỹ trong nước gạo trong nhiều giờ để làm mềm và loại bớt độc tố. Sau đó, củ được cho vào nồi ninh cùng chân giò. Do tính chất cứng, việc ninh ấu tẩu không thể vội vàng, phải kiên nhẫn ninh trên lửa nhỏ cho đến khi củ tự bở tơi. Lượng ấu tẩu dùng để nấu cháo cũng rất ít, chỉ vài củ cho một nồi lớn để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người ăn.

Khi củ đã chín nhừ, người ta vớt ra, tán nhuyễn rồi cho vào nồi nấu cùng gạo tẻ và nếp cái hoa vàng. Hỗn hợp này được ninh trên bếp liu riu, khuấy đều tay cho đến khi thành một nồi cháo sánh mịn, thơm lừng.

Bát cháo ấu tẩu nóng hổi, nghi ngút khói được múc ra bát, thường ăn kèm với thịt nạc băm, các loại rau thơm, tiêu xay và một chút măng chua. Món ăn hấp dẫn thực khách ngay từ cái nhìn đầu tiên với màu nâu sẫm đặc trưng của củ ấu tẩu.

Khi nếm thử, thực khách sẽ cảm nhận ngay vị đắng nhẹ nhàng, đặc trưng của dược liệu, giống như vị đắng của tam thất. Vị đắng này nhanh chóng được thay thế bằng vị bùi, dẻo của ấu tẩu, hòa quyện với vị ngọt thanh của nước hầm xương chân giò, béo ngậy của thịt băm và trứng. Tất cả tạo nên một hương vị hài hòa, độc đáo và lôi cuốn đến lạ.

Một điều đặc biệt là cháo ấu tẩu chỉ được bán vào buổi tối, bởi theo quan niệm của người bản địa, ăn cháo vào buổi tối sẽ giúp cơ thể hấp thụ tốt nhất các dược tính của nó, giúp thư giãn gân cốt, giảm đau nhức cơ bắp và phục hồi sinh lực sau một ngày dài mệt mỏi. Chính vì vậy, với những du khách đã trải qua chặng đường dài, thưởng thức một bát cháo ấu tẩu vào buổi tối se lạnh của Hà Giang sẽ cảm thấy cơ thể sảng khoái, đầu óc minh mẫn và tràn đầy năng lượng.

Bằng sự khéo léo và hiểu biết sâu sắc về tự nhiên, người dân Hà Giang đã biến một loại củ độc thành một món ăn đặc sản, vừa ngon miệng, vừa mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Cháo ấu tẩu không chỉ là một món ăn lót dạ mà còn là biểu tượng của sự sáng tạo, là nét đẹp văn hóa ẩm thực của vùng cao nguyên đá, mang theo câu chuyện về sự hòa quyện giữa thiên nhiên hoang dã và bàn tay tài hoa của con người. Ngày nay, món cháo này đã vượt ra khỏi ranh giới Hà Giang, được nhiều người biết đến và trở thành một phần không thể thiếu trong hành trình khám phá ẩm thực vùng núi phía Bắc.

Thứ rau dại mọc đầy ngoài đồng không ai ngó, nay thành đặc sản chỉ dùng đãi khách quý lại cực tốt cho sức khỏe

Rau tầm bóp – thứ rau dại xưa kia chẳng ai màng – nay lại là niềm tự hào của ẩm thực cao nguyên Mộc Châu, Sơn La.

Bấm xem >>

Đặc sản 4 phương