Anh Võ Thành Lập (32 tuổi, hiện làm sáng tạo nội dung về du lịch tại TPHCM) cùng người bạn thân thiết là Quốc Thái gần đây có chuyến du lịch về quê nhà ở Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh để tham dự đám giỗ ngoại. 

Anh Lập cho biết, đám giỗ ở miền Nam thường được tổ chức đúng ngày mất (theo lịch âm) của ông bà chứ không dời lịch sang cuối tuần để con cháu thuận tiện sum họp như một số địa phương, vùng miền khác. 

Bởi vậy, vào dịp giỗ ngoại hàng năm, anh luôn sắp xếp công việc và dành thời gian về quê, cùng gia đình chuẩn bị mâm cỗ cúng tươm tất.

Đôi bạn về Tây Ninh ăn giỗ, thưởng thức nhiều món ngon. Nguồn: “Hello Lập đây”

Từng tham dự đám giỗ ở cả 3 miền từ Nam ra Bắc, anh Lập nhận thấy điểm khác biệt lớn nhất là mâm cỗ, từ mâm cúng đặt trên ban thờ cho đến các món ăn bày biện trên bàn tiệc.

Ví dụ, mâm cỗ miền Bắc thường có các món như thịt gà luộc, giò, chả, nem rán…, trong khi miền Nam thì có thịt kho tàu, canh khổ qua, bánh hỏi thịt quay, bì cuốn… và các món ngọt như xôi chè.

“Sau đám giỗ, các gia đình còn tặng bánh ít và nước ngọt, trái cây cho khách mang về”, anh Lập chia sẻ.
Một số món ăn quen thuộc xuất hiện trong mâm cỗ đám giỗ ở miền Nam

Chàng trai trẻ cũng tiết lộ thích nhất món bì cuốn trong mâm cỗ ngày giỗ. Món ăn này gồm bì (da) và thịt lợn, thính gạo, rau sống, cuốn kèm bánh tráng và chấm nước mắm chua ngọt. 

“Thay vì làm từng chiếc như ở các nơi khác, bì cuốn ở miền Nam được bà con cuốn chặt nhân, sau đó xếp chồng lên nhau, xắt chéo theo chiều ngang, tạo hình dáng đẹp mắt”, chàng trai trẻ nói thêm.

Chung cảm nhận với anh Lập, Quốc Thái bày tỏ ấn tượng với thực đơn mâm cỗ trong lần đầu tham dự đám giỗ ở Tây Ninh. 

“Mâm cỗ được bày sẵn từ món khai vị, món chính đến lẩu và tráng miệng, các đĩa thức ăn đều khá đầy đặn.

Mỗi món ăn cũng có nét đặc trưng riêng và được chế biến theo khẩu vị hơi thiên ngọt, song vẫn đảm bảo hình thức bắt mắt. Nguyên liệu có nhiều màu sắc và cân bằng khẩu vị từ món mặn, ngọt đến món nước, món khô…”, anh Thái nói.
Anh Thái phụ giúp mọi người chuẩn bị, bày biện các món ăn lên mâm

Vị khách đến từ TPHCM chia sẻ thêm, mâm cỗ ngày giỗ ở Tây Ninh có nhiều món ăn ngon và hợp khẩu vị. Trong đó, anh ấn tượng nhất với món chả đùm.

Sở dĩ có tên gọi này là vì tất cả nguyên liệu đều được đùm trong lớp mỡ chài (tấm màng mỡ mỏng phủ trong khoang bụng quanh dạ dày của một số động vật như bò, cừu, lợn).

Trong đó, nguyên liệu chính để chế biến chả đùm là thịt bò, thịt lợn, gan lợn trộn mộc nhĩ, miến, trứng gà hoặc trứng cút, lạc rang.

Tùy điều kiện và sở thích từng nhà, người ta có thể biến tấu thêm một số nguyên liệu khác cho món ăn thêm đa dạng và hấp dẫn.
Chả đùm – đặc sản thường xuyên xuất hiện trong mâm cỗ miền Nam thường được chế biến từ 8-9 nguyên liệu, trọng lượng có thể tới nửa cân, 3-4 người ăn no

Món chả đùm không chỉ ngon, tổng hòa nhiều nguyên liệu mà còn thể hiện sự khéo tay của người làm. Người ta đặt miếng mỡ chài vào quanh lòng bát (loại to) rồi khéo léo cho lần lượt các nguyên liệu lên trên, nêm gia vị vừa ăn rồi trộn đều.

Phần gan lợn xay nhuyễn thường được xếp cuối cùng, sau đó ém chặt tay rồi trùm lớp mỡ chài còn thừa lên trên mặt bát.

Món ăn này được làm chín bằng phương pháp hấp cách thủy, kiểm tra bằng cách xiên đũa nhỏ hoặc tăm. Nếu bát thịt không còn tiết ra nước màu đỏ, tăm không dính thịt là chín.

Khi ấy, người ta lấy chả ra, để nguội rồi dùng đĩa để lên mặt bát, úp ngược lại, trang trí thêm rau, ngò và ớt tươi hoặc rưới mỡ hành, lạc rang.

Chả đùm có thể kết hợp đa dạng với các món khác như cơm, rau sống, bún, bánh mì, bánh đa… Đặc biệt, ở miền Nam, bà con còn thường thưởng thức món này với nước cốt dừa và bánh phồng tôm, hương vị rất hấp dẫn.

đám giỗ Đông Nam Bộ 0.jpg
Anh Lập (áo xanh) và anh Thái rất thích không khí đám giỗ ở miền Nam.

Ngoài các món ngon trong mâm cỗ, anh Thái tiết lộ còn thích thú trước không khí đám giỗ vui tươi, nhất là ở khu vực bếp – nơi các thành viên nữ trong gia đình hay bà con họ hàng, láng giềng cùng tập trung nấu nướng.

Anh thừa nhận, đám giỗ không chỉ là dịp để tưởng nhớ người đã khuất, duy trì sự gắn kết giữa các thế hệ con cháu mà còn được ví như không gian lan tỏa văn hóa ẩm thực để mọi người đều có thể trổ tài, thể hiện khả năng bếp núc khéo léo.

Ảnh: Bon Đây Nè

Mâm cỗ Tết tháng 7 âm ở Tây Bắc đầy đặc sản lạ, khách mê nhất một mónVào dịp Tết lớn nhất năm, diễn ra vào 14/7 âm lịch, người Thái trắng ở Sơn La và một số vùng núi Tây Bắc lại bày mâm cỗ với đủ món đặc sản để cảm tạ trời đất và tưởng nhớ tổ tiên.