Một kiếp sáng lại

blogradio.vn – Mỗi ngày, anh ra ngồi bên mộ mẹ. Không than thở. Không khóc lóc. Chỉ là ngồi đó, kể cho mẹ nghe những chuyện nhỏ – chuyện về bé gái được cứu sống, về ánh mắt biết ơn của người mẹ trẻ, và cả những bối rối, những câu hỏi chưa có lời đáp trong anh.

***

Trại giam miền Trung mở cổng vào một buổi sáng mùa đông xám xịt. Trời lạnh và âm u. Một người đàn ông bước ra, vai khoác chiếc áo bạc màu, tay xách túi vải cũ. Gương mặt anh xạm đi vì nắng, hốc mắt trũng sâu vì những đêm dài không ngủ.

Tên anh là Định. 32 tuổi. Mười năm trước, anh vào tù vì một tội danh đơn giản nhưng đủ nặng để lấy mất cả tuổi thanh xuân: cố ý gây thương tích dẫn đến chết người. Người ta gọi đó là tội ác. Còn anh – trong những đêm dài lặng lẽ – chỉ dám thầm gọi đó là một phút điên rồ của tuổi trẻ.

Ngày bước ra, không có ai đón. Mẹ anh – người thân duy nhất – đã mất cách đây hai năm vì bệnh, lúc anh đang trong tù. Bức thư cuối bà gửi, anh không dám đọc lại lần thứ hai. Nó quá nhẹ nhàng, quá tha thứ… đến mức khiến anh đau gấp trăm lần sự trừng phạt của pháp luật.

Định bắt chuyến xe khách cuối ngày trở về thị trấn cũ. Căn nhà nhỏ trong con hẻm nghèo vẫn còn, nhưng khóa cũ đã han gỉ, cửa sổ long bản lề, vườn rau mẹ anh trồng nay chỉ còn đất cằn và cỏ dại.

Đêm đầu tiên trở về, anh nằm trên chiếc giường tre mục nát, nghe tiếng gió rít qua khe tường, tiếng chuột gặm gì đó trong góc nhà. Anh nhắm mắt, cố tưởng tượng tiếng mẹ gọi vọng từ bếp:

– Con ăn cơm chưa đó, Định?

Nhưng không còn ai.

Sáng hôm sau, anh đi xin việc. Người ta nhìn anh, ngập ngừng:

– Có giấy tạm trú chưa?

– Từng làm ở đâu?

– À… từng có tiền án?

Chỉ cần câu hỏi cuối vang lên, là mọi cánh cửa khép lại. Có chỗ từ chối nhẹ nhàng. Có chỗ nói thẳng:

– Ở đây không nhận người từng ở tù. Mất uy tín.

Định cười, gật đầu cảm ơn, rồi lặng lẽ bước đi. Anh không trách họ. Anh chỉ trách chính mình – của mười năm trước.

Ba tuần sau khi trở về, anh vẫn không tìm được việc. Tiền cạn. Gạo hết. Anh đi nhặt ve chai, chờ người ta ăn xong để xin vỏ lon. Có lần, đói quá, anh đứng trước cổng một quán ăn ven đường. Mùi cá kho thơm phức, mùi cơm trắng bốc hơi nghi ngút làm bụng anh quặn lại. Anh không dám xin, chỉ đứng nhìn. Một người đàn ông từ trong quán đi ra, dúi vào tay anh 10 nghìn đồng – Ăn gì đi. Nhìn chú gầy quá.

Anh cúi đầu, nói cảm ơn, rồi quay đi. Không phải vì tự ái, mà vì 10 nghìn đồng kia làm tim anh nhói lên. Anh không muốn người ta nhìn anh như kẻ ăn xin.

Tối đó, anh trở về căn nhà trống, mở cuốn sổ mẹ để lại. Trong đó là vài dòng nguệch ngoạc:

“Mẹ không sống được để chờ ngày con về. Nhưng mẹ tin con sẽ thay đổi. Đừng sợ, con trai. Cuộc đời có thể đóng cửa, nhưng lòng người sẽ có lúc mở.”

Định úp sổ xuống, tay bóp chặt. Cổ họng anh nghẹn lại. Nỗi đau không bật thành tiếng, chỉ dâng lên như cơn sóng lặng, âm ỉ mà không cách nào nuốt trôi.

Đêm ấy, lần đầu tiên anh tự hỏi:

“Hay là… làm lại không nổi thật. Hay là… quay lại con đường cũ?”

Tự hỏi… nhưng chưa trả lời.

Ngoài trời, sấm nổ rền, báo hiệu một cơn mưa lớn đang tới.

Cơn mưa kéo dài suốt ba ngày ba đêm. Căn nhà nhỏ nơi Định sống không còn đủ sức chống chọi với thời gian. Nước thấm qua mái ngói, dột tong tỏng xuống nền xi măng lạnh ngắt. Mỗi đêm, anh phải dồn chăn chiếu vào góc nhà khô nhất để ngủ, chân co quắp lại vì lạnh.

Ngày thứ tư, trời tạnh. Anh lang thang ra chợ đầu mối, mong tìm được việc bốc vác. Nhưng cũng như những lần trước, những ánh mắt dè chừng, lảng tránh lại phủ lên anh như một lớp bùn dính.

Một người đàn ông trung niên bán chuối nhìn anh một lúc, rồi hỏi:

– Mới ra trại hả?

Định gật đầu. Không trốn tránh, cũng không tự hào.

Ông ta không nói gì thêm, chỉ rút từ trong túi ra một điếu thuốc, châm lửa, hút một hơi rồi chìa sang:

– Hút không?

Định đón lấy, hít một hơi dài. Mùi thuốc quen mà đắng. Đó là điếu thuốc đầu tiên anh hút từ ngày về.

Người đàn ông tên Tư Lép, từng là đàn anh trong giới giang hồ trước đây, giờ rửa tay gác kiếm, làm ăn nhỏ lẻ. Nhưng cũng chính ông là người khơi lại trong Định một điều mà anh cố quên:

– Tao có mối làm ăn nhẹ nhàng. Không cần đánh đấm. Chỉ cần mặt lạnh, thần kinh thép. Lời nhanh, dễ lắm… Mày muốn làm không?

Định không trả lời. Nhưng đêm hôm đó, anh không ngủ.

Gió đập vào mái nhà lộp cộp. Tiếng chuột chạy sột soạt trong bóng tối. Bụng anh đói, còn đầu óc thì lởn vởn những lời Tư Lép nói. Anh tưởng tượng ra mình bước vào tiệm cầm đồ, lặng lẽ cướp lấy ít tiền. Không ai bị thương. Chỉ là một “phi vụ nhẹ nhàng”. Rồi anh sẽ có tiền sửa lại mái nhà, mua ít gạo, có thể là cả một bộ áo mới…

“Chỉ một lần thôi. Một lần thôi rồi mình sẽ dừng.”

Anh thầm nghĩ, như tự thuyết phục mình.

Sáng hôm sau, Định ra khỏi nhà từ sớm. Anh mặc chiếc áo khoác cũ mẹ để lại, đội mũ sụp xuống che gần hết mặt. Anh đi bộ hơn 3 cây số đến khu phố buôn bán, tay nắm chặt con dao nhỏ giấu trong túi áo khoác.

Cửa hàng kim hoàn đầu phố vừa mở. Một cô gái trẻ đang sắp xếp quầy kính. Quán chưa có khách. Không có bảo vệ. Cơ hội hiếm có.

Anh đứng trước cửa tiệm. Tay run lên. Mồ hôi rịn ra ở thái dương dù trời lạnh. Anh bước lên một bước… rồi dừng lại.

Cô gái trong tiệm vừa cười rạng rỡ với một bà cụ già đang bước vào, dìu cụ ngồi xuống ghế.

– Bà cứ nghỉ chút đi, rồi cháu giúp bà sửa dây chuyền nhé!

Giọng nói trong vắt, tử tế, không chút nghi ngờ. Như một nhát dao cắt vào trong tim Định.

Anh thụt lùi.

Mười năm trước, mẹ anh cũng có nụ cười như thế mỗi lần anh làm điều gì tử tế. Mười năm trước, anh từng là đứa con được mẹ tự hào. Mình đã làm mẹ thất vọng một lần rồi… không thể thêm lần nữa.

Anh quay người, bỏ chạy. Như một kẻ trộm không lấy gì nhưng lại vừa đánh mất cả một phần linh hồn.

Tối hôm đó, anh trở về nhà, đốt con dao nhỏ trong lửa than. Tay anh bỏng rát khi ném nó vào ngọn lửa. Nhưng anh không thấy đau. Thứ duy nhất còn lại là cảm giác… nhẹ nhõm.

Lần đầu tiên từ khi trở về, Định gục xuống sàn nhà, bật khóc. Nước mắt tuôn như dòng suối bị chặn lâu ngày. Anh khóc như đứa trẻ – không vì đói, không vì nghèo, mà vì… mình đã không trở thành một con quỷ.

Những ngày sau lần “thoát tội” ở tiệm vàng, Định sống như kẻ mất hồn. Anh chẳng còn đi xin việc nữa. Cũng không đi nhặt ve chai. Anh chỉ lang thang trong những con ngõ nhỏ của thị trấn, bước đi giữa dòng người nhưng không thật sự hiện diện.

Mỗi đêm, anh ngồi thẫn thờ trước hiên nhà, ngửa mặt nhìn trời. Trời mùa đông không có sao. Chỉ có mây xám, đặc quánh và lạnh lẽo như những ánh mắt anh đã gặp suốt thời gian qua.

Anh tự hỏi không biết bao nhiêu lần:

“Tại sao vậy? Tại sao làm người tốt lại khó đến thế?”

Anh đã trả giá rồi mà. Mười năm cuộc đời trong bốn bức tường. Mười năm chịu đựng sự dằn vặt, tội lỗi, và những giấc mơ đêm nào cũng có máu và tiếng khóc.

Anh đâu phải kẻ chưa biết hối hận?

Anh đâu phải kẻ không muốn làm lại?

Vậy mà chỉ vì một dòng trong lý lịch – “Từng có tiền án” – mọi cánh cửa đóng sập lại. Những người từng quen biết anh, giờ khi gặp ngoài chợ thì giả vờ không thấy. Trẻ con trong xóm nghe mẹ nó thì thầm câu “tù mới ra”, liền tránh xa anh như thể anh là thứ bệnh truyền nhiễm.

Đêm thứ sáu, đói quá, anh lấy bọc gạo cuối cùng nấu nồi cháo loãng. Ăn xong, anh ngồi nhìn bát trống rỗng. Bất giác, một ý nghĩ lóe lên:

“Hay là… chết đi cho xong.”

Ý nghĩ đó đến rất tự nhiên, như thể nó vẫn luôn ở đó, chỉ chờ một cơ hội để bùng lên.

Không cần lo ngày mai ăn gì. Không cần lo bị khinh rẻ. Không cần đối diện với những ánh mắt lạnh như đá.

Anh đứng dậy, mở tủ, lục tìm một sợi dây dù cũ. Đưa lên tay. Run rẩy. Không phải vì sợ. Mà vì… nước mắt đang chảy.

Anh nhìn quanh. Căn nhà giờ chỉ còn là bốn bức tường mốc. Nhưng trên vách, vẫn còn dính một mảnh giấy đã ố vàng, chữ gần như mờ hết.

“Mẹ tin con. Đừng sợ, con trai.”

Chữ mẹ. Giọng mẹ. Ánh mắt mẹ hôm đưa anh vào trại, ánh mắt không giận, không mắng, chỉ lặng lẽ và đau đáu.

Anh quỳ xuống. Sợi dây rơi khỏi tay. Định ôm mặt, bật khóc như chưa từng được khóc.

“Con xin lỗi mẹ… Con yếu đuối quá mẹ ơi… Con không còn gì nữa rồi… ”

Tiếng khóc của anh không ai nghe. Chỉ có gió lạnh lùa qua khe cửa. Chỉ có giọt nước mưa từ mái dột nhỏ tong tỏng xuống nền nhà.

Cơn mưa lất phất kéo dài như thể ông trời cũng không còn đủ sức để trút giận. Định ngồi gục trong góc nhà, sau cơn đói và tuyệt vọng kéo dài. Mắt anh mờ đi vì mệt, nhưng tim vẫn nặng trĩu. Anh không biết mình đang sống vì điều gì nữa.

Rồi bất ngờ, một tiếng động vang lên ngoài cổng. Tiếng bánh xe đạp va mạnh xuống đất, tiếp đó là tiếng trẻ con khóc yếu ớt, hòa lẫn tiếng phụ nữ kêu thất thanh:

– Có ai không… làm ơn… cứu con tôi…

Định bật dậy, như thể có sợi dây vô hình giật mạnh anh ra khỏi cơn mê. Anh lao ra ngoài. Trước mắt anh là một cô gái trẻ, ướt sũng nước, ôm đứa bé đang nóng rực. Khuôn mặt đứa bé đỏ bừng, đôi mắt lim dim. Cô gái thở dốc:

– Bé sốt… tôi không còn ai cả… làm ơn…

Không nghĩ ngợi, Định bế đứa bé chạy vào nhà. Anh vội lấy khăn thấm nước lau người bé, cố làm hạ nhiệt. Cô gái gục xuống ở cửa, không nói thêm được gì.

Chưa bao giờ trong đời, Định cảm thấy tim mình đập nhanh đến vậy – không phải vì sợ, mà vì lo. Một nỗi lo rất khác với những lần trốn chạy trong quá khứ. Lần này, anh sợ mất đi một sinh mạng không phải của mình.

Mười phút sau, thấy bé không tỉnh, anh quyết định:

“Phải đưa đi viện. Không kịp chờ ai hết!”

Anh cõng cô gái, ôm đứa bé chạy một mạch ra đầu ngõ. Gặp một người quen cũ – chú Tám xe ôm – Định không ngại ngần:

– Chú! Chú làm ơn chở giúp con với! Đứa bé sắp không qua khỏi rồi!

Chú Tám sững lại. Nhìn Định. Nhìn đứa bé. Lưỡng lự một giây. Rồi chú gật đầu.

– Lên đi.

Tại bệnh viện huyện, các bác sỹ lao vào cấp cứu. Đứa bé được truyền nước, hạ sốt. Định ngồi đợi ngoài hành lang, áo quần ướt sũng, đôi tay vẫn run lên vì hồi hộp.

Một bác sỹ bước ra, gật đầu:

– May quá, cháu qua cơn nguy hiểm rồi.

Anh thở phào. Cả người mềm nhũn, như vừa trút được cả ngọn núi khỏi ngực.

Cô gái được truyền nước, tỉnh lại sau vài tiếng. Khi thấy Định, cô rơi nước mắt:

– Em cảm ơn anh… nếu không có anh, chắc con em…

Cô không nói tiếp được nữa. Định chỉ cúi đầu:

– Không có gì đâu. Tôi chỉ làm điều cần làm thôi.

Cô gái tên Hòa. Là công nhân, chồng bỏ từ khi con chưa đầy năm. Hôm đó, con bị sốt, cô thì bị trượt ngã xe, mất ý thức. Gặp được Định là một điều cô nói “ơn trời”.

Từ hôm đó, Định không còn thấy mình là “kẻ thừa” nữa. Anh thấy mình có ích – ít nhất là với một đứa bé, một người mẹ, một sinh mệnh.

Vài ngày sau, khi hai mẹ con Hòa xuất viện, cô ngỏ lời:

– Nếu anh chưa có nơi nào làm, hay là về ở trọ gần chỗ em làm. Em biết chỗ có bà chủ tốt, có thể nhận anh làm tạp vụ.

Định ngập ngừng. Anh chưa từng nghĩ sẽ bắt đầu lại theo cách này. Nhưng đôi mắt đứa bé nhìn anh – ánh mắt không phán xét, không kỳ thị, chỉ có lòng biết ơn và sự hồn nhiên – khiến anh gật đầu.

– Tôi sẽ suy nghĩ.

Những ngày sau khi cứu đứa bé, Định không đi đâu. Anh không theo Hòa về khu trọ, cũng không tìm việc như lời cô gợi ý. Anh quay lại căn nhà nhỏ – nơi mẹ từng sống – và ở lại đó, lặng lẽ.

Không phải vì anh trốn tránh. Mà vì lần đầu tiên trong đời, anh muốn dừng lại… để lắng nghe chính mình.

Căn nhà lạnh lẽo, vắng người. Nhưng cũng chính trong tĩnh lặng đó, Định mới bắt đầu nghe được những âm thanh nhỏ bé của thế giới – tiếng gió thổi qua rặng tre, tiếng ve gọi hè về, tiếng trẻ con học bài ở nhà bên, tiếng tụng kinh ở ngôi chùa làng mỗi chiều tà. Những âm thanh trước đây anh từng cho là vô nghĩa, giờ đây lại trở thành lời thì thầm của cuộc sống.

Mỗi ngày, anh ra ngồi bên mộ mẹ. Không than thở. Không khóc lóc. Chỉ là ngồi đó, kể cho mẹ nghe những chuyện nhỏ – chuyện về bé gái được cứu sống, về ánh mắt biết ơn của người mẹ trẻ, và cả những bối rối, những câu hỏi chưa có lời đáp trong anh.

Một buổi chiều, trời đổ mưa nhẹ, Định gặp một ông cụ đang lom khom nhặt lá rụng trước chùa. Cụ già, dáng người nhỏ bé, nhưng ánh mắt sáng như đuốc trong đêm. Cụ không hỏi gì về quá khứ của Định. Chỉ nhìn anh, rồi nói:

– Người ta hay lầm tưởng rằng làm việc thiện là phải có tiền. Nhưng có những việc thiện lại không cần một xu nào.

Định ngỡ ngàng. Ông cụ không nói thêm gì, chỉ cười rồi bỏ đi.

Từ hôm đó, Định bắt đầu làm những việc nhỏ bé, không ai nhờ, không ai trả ơn: quét lá trước cổng chùa, dọn cỏ ven đường, nhường chỗ cho người già trên xe buýt, nhặt lại túi cho người đánh rơi… Lúc đầu, người ta nhìn anh bằng ánh mắt cảnh giác. Nhưng dần dần, họ bắt đầu gật đầu chào anh.

Anh không cần ai tin tưởng mình ngay lập tức. Anh chỉ cần chính mình tin vào điều đang làm là đúng.

Mỗi đêm, Định nằm lặng, nhìn trần nhà, lòng nhẹ đi từng chút một. Anh không còn thấy mình là “người từng vào tù” nữa. Mà là một người đang học lại cách làm người – từng bước, từng việc nhỏ.

Và anh bắt đầu tụng kinh, không vì mê tín, mà vì anh thấy tâm mình lắng xuống. Anh đọc không nhiều, nhưng đọc với lòng thành. Trong ánh nến nhỏ, anh lẩm nhẩm:

“Từ bi hỷ xả… lấy ân báo oán… lấy nhẫn làm sức mạnh… ”

Một lần, anh đến ngồi dưới tán cây trước cổng chùa. Không để cầu xin, mà chỉ để ngồi yên. Ở đó, anh thấy những người nghèo vẫn chia nhau nửa cái bánh mỳ, những bà lão tụng kinh bằng đôi tay run rẩy, và những em nhỏ chạy chơi dưới mái hiên chùa cũ kỹ.

Đó là đời sống – giản dị, nghèo nàn, nhưng đầy tình người.

Tối hôm ấy, anh viết vào sổ tay cũ của mẹ:

“Yêu thương… đôi khi là cúi xuống nhặt một chiếc lá khô để người khác không trượt ngã. Là nhường phần bánh cuối cùng dù mình vẫn đói. Là ngồi nghe người khác nói, khi họ chẳng còn ai để trò chuyện… ”

Trong lòng Định, một ngọn lửa ấm bắt đầu bừng lên – không phải để thiêu đốt, mà để soi đường.

Ngôi chùa nhỏ nằm khuất sau những rặng tre, không biển hiệu, không đông người, chỉ có tiếng chuông ngân vang vào mỗi buổi sáng sớm và chiều tà.

Người dân quanh vùng quen gọi vị sư trụ trì là Thích Thiện Nhân. Không ai biết rõ lai lịch của thầy. Người ta chỉ biết, thầy đến đây cách đây nhiều năm, vào một ngày mưa lớn, với chiếc áo nâu ướt sũng và đôi mắt đã từng đi qua rất nhiều giông bão.

Thầy Thiện Nhân ít khi thuyết giảng. Nhưng hôm đó, có một nhóm thanh niên tình nguyện về làng làm công quả, xin được nghe một buổi nói chuyện. Họ ngồi vòng tròn trong sân chùa, dưới tán bồ đề, khi hoàng hôn đang nhuộm đỏ trời.

Thầy nhìn từng gương mặt trẻ trung, rồi chậm rãi cất tiếng:

– Có người từng hỏi tôi: “Sống tốt để làm gì khi người ta vẫn khinh mình, ghét mình, nghi ngờ mình?”

Thầy dừng một lát, giọng không buồn, không trách móc, chỉ như đang kể lại điều gì đó đã nằm yên từ lâu trong lòng.

– Tôi trả lời: “Sống tốt… là để mình không ghét chính mình.”

Rồi thầy cười, như thể đã nhìn thấy sự ngơ ngác trong ánh mắt người nghe.

– Khi con làm điều xấu, dù không ai biết, con vẫn mang nó theo mỗi ngày. Nó ở trong ánh mắt, trong giấc ngủ, trong cách con đối diện với người khác. Còn khi con làm điều thiện, dù không ai công nhận, thì trái tim con vẫn sáng lên trong đêm tối.

Một thanh niên hỏi:

– Nhưng nếu người khác vẫn luôn nghi ngờ, vẫn không chấp nhận mình thì sao hả thầy?

Thầy lặng yên. Một chiếc lá rụng xuống. Rồi thầy nói:

– Đôi khi, người khác cần thời gian để tin, còn mình thì không thể đợi mãi để sống đúng.

– Làm người lương thiện khó không thầy? – Một cô gái hỏi, khẽ khàng.

Thầy Thiện Nhân mỉm cười:

– Khó. Nhưng không có nghĩa là không thể. Nó khó vì con người ta thường thích lối tắt. Thích giải quyết nhanh bằng giận dữ, trả thù, ích kỷ. Nhưng rồi sau mỗi lần như vậy, lòng lại nặng thêm. Còn sống tử tế, dù chậm, nhưng mỗi bước đi đều nhẹ.

Một cậu bé chắp tay hỏi:

– Vậy làm sao để biết mình đang đi đúng đường ạ?

Thầy nhìn cậu bé thật lâu. Ánh chiều tà rọi vào đôi mắt người sư già, long lanh như có nước:

– Khi con làm một việc gì đó, mà lòng thấy yên, thấy không cần ai khen, cũng không sợ ai trách – thì con đang đi đúng đường.

Bầu không khí lặng như tờ. Tiếng gió thổi qua mái chùa cũ. Những chiếc chuông gió khẽ lay động.

Thầy Thiện Nhân khép hờ mắt, trầm giọng:

– Cuộc sống này… khắc nghiệt lắm. Nó cho ta vô số lựa chọn. Và chọn trở nên tốt hay xấu, không phải do hoàn cảnh, mà do chính con người ta mỗi ngày.

– Mỗi người đều từng vấp ngã. Quan trọng là sau cú ngã ấy, con chọn đứng dậy hay nằm yên. Có người đứng dậy, bước về phía sáng. Có người chọn bóng tối và đổ lỗi cho đời.

Thầy nhìn lên bầu trời đã ngả màu tím thẫm:

– Người ta không thay đổi được quá khứ. Nhưng ai cũng có thể viết lại tương lai, bắt đầu từ ngay giây phút này.

Trên bàn thờ trong chùa, bên cạnh tượng Phật, là một khung ảnh nhỏ. Trong ảnh, một người phụ nữ già, nụ cười hiền lành, mái tóc bạc trắng.

Thầy Thiện Nhân thắp một nén nhang, lặng lẽ chắp tay.

Bên ngoài, những chiếc lá bồ đề vẫn rơi nhẹ. Một con đường nhỏ dẫn ra khỏi chùa, trải dài trong hoàng hôn… như một kiếp người đi qua bóng tối để tìm lại ánh sáng.

© Hoàng Sâm – blogradio.vn

Mời xem thêm chương trình:

Nợ Nhau Lời Tạm Biệt | Radio Tâm Sự