Các xét nghiệm lupus ban đỏ giúp chẩn đoán tình trạng bệnh

Lupus ban đỏ là một bệnh lý tự miễn, mạn tính, gây tổn thương nhiều tế bào và tổ chức mà nguyên nhân chưa được biết rõ. Chẩn đoán bệnh lupus rất khó vì các dấu hiệu và triệu chứng ở mỗi người là khác nhau. Để chẩn đoán lupus, bác sĩ chuyên khoa sẽ dựa vào tiêu chuẩn chẩn đoán được công nhận và áp dụng rộng rãi trên thế giới năm 2019 của Hội thấp khớp học Mỹ và Liên đoàn chống thấp Châu Âu (ACR/ EULAR 2019) [1]. Do đó, xét nghiệm lupus ban đỏ kết hợp chẩn đoán hình ảnh, siêu âm… sẽ giúp phát hiện sớm và chẩn đoán chính xác bệnh.

Những dấu hiệu cảnh báo bệnh lupus ban đỏ 

Các triệu chứng của bệnh lupus có thể từ nhẹ đến nghiêm trọng, tùy thuộc vào các cơ quan bị ảnh hưởng. Bệnh lupus bao gồm các đợt bùng phát định kỳ, trong đó các triệu chứng có thể tăng cường và thuyên giảm, thậm chí biến mất. Dưới đây là một số dấu hiệu của bệnh lupus ban đỏ:

• Mệt mỏi, đau sưng khớp
• Phát ban trên da, đáng chú ý là phát ban hình cánh bướm trên mặt
• Sốt không rõ nguyên nhân
• Loét miệng hoặc mũi
• Bệnh lupus nghiêm trọng hơn có thể gây: viêm màng phổi, viêm niêm mạc phổi, bệnh thận, các tình trạng thần kinh như suy nhược hoặc mất trí nhớ,…

Các xét nghiệm lupus ban đỏ trong phòng labs

Xét nghiệm chẩn đoán lupus ban đỏ phổ biến nhất là xét nghiệm máu và nước tiểu [2]. Các xét nghiệm sẽ phục vụ chẩn đoán bệnh theo tiêu chuẩn chẩn đoán Lupus được công bố năm 2019 của Hội thấp khớp học Mỹ và Liên đoàn chống thấp Châu Âu (ACR/ EULAR 2019) và đánh giá mức độ hoạt động bệnh để có phương án điều trị và theo dõi tiến triển của bệnh. Dưới đây là các xét nghiệm lupus ban đỏ thông dụng:

1. Xét nghiệm công thức máu toàn phần

Xét nghiệm công thức máu toàn phần (CBC) là xét nghiệm lupus ban đỏ phổ biến. Trong đó, CBC là xét nghiệm thường quy để đo mức độ:

• Các tế bào hồng cầu, hay hemoglobin vận chuyển oxy đi khắp cơ thể bạn
• Tế bào bạch cầu giúp hệ thống miễn dịch bảo vệ cơ thể
• Tiểu cầu, được hình thành trong tủy xương và giúp máu đông lại khi cần thiết

Ở bệnh lupus, nồng độ chỉ số hồng cầu, tiểu cầu, bạch cầu trên có thể thấp.

Xét nghiệm máu bổ sung được thực hiện để kiểm tra tình trạng viêm bao gồm: xét nghiệm tốc độ lắng hồng cầu (ESR) hoặc xét nghiệm protein phản ứng C (CRP). Kết quả cho thấy sự gia tăng trong bất kỳ xét nghiệm nào trong số các xét nghiệm này có thể chỉ ra tình trạng viêm hoặc nhiễm trùng trong cơ thể. Tuy nhiên, chưa xác định được rõ vị trí của tình trạng viêm và nhiễm trùng.

2. Xét nghiệm tốc độ lắng hồng cầu

Xét nghiệm máu cũng giúp xác định tốc độ lắng hồng cầu xuống đáy ống trong một giờ. Nếu tốc độ lắng hồng cầu nhanh hơn bình thường có thể chỉ ra một bệnh toàn thân, chẳng hạn như lupus. Tuy nhiên, tốc độ lắng không đặc hiệu cho bất kỳ bệnh nào và tốc độ này có thể tăng cao nếu bạn bị lupus, nhiễm trùng, các tình trạng viêm khác hoặc ung thư.

3. Đánh giá thận và gan

Xét nghiệm máu cũng giúp đánh giá chức năng thận và gan. Nếu người bệnh bị lupus sẽ gây tổn thương ở thận, lúc này chức năng đào thải các chất dư thừa bị mất dần. Lượng chất thải dư thừa bị tồn đọng trong người và gây độc hại cho cơ thể, dẫn đến mất kiểm soát lượng chất lỏng trong cơ thể.

4. Xét nghiệm nước tiểu

Xét nghiệm nước tiểu là một trong các xét nghiệm hỗ trợ bác sĩ đánh giá chức năng thận. Bệnh lupus có thể tổn thương thận đột ngột và xét nghiệm nước tiểu là xét nghiệm lupus ban đỏ rất quan trọng vì chúng có thể giúp tìm ra dấu hiệu của vấn đề.

Bác sĩ sử dụng xét nghiệm nước tiểu để tìm nồng độ protein hoặc hồng cầu cao trong nước tiểu, có thể chỉ ra tổn thương thận. Đồng thời, yêu cầu người bệnh thu thập nước tiểu trong 24 giờ trong các hộp đựng được cung cấp.

5. Xét nghiệm kháng thể

Thông thường, các kháng thể trong máu có nhiệm vụ đẩy lùi vi-rút và vi khuẩn xâm nhập. Nhưng nếu bị bệnh lupus ban đỏ các kháng thể này lại tấn công vào các mô khỏe mạnh của một người. Do đó, bác sĩ sẽ thực hiện một loạt các xét nghiệm lupus ban đỏ thông qua xét nghiệm máu để kiểm tra các kháng thể tự miễn trong máu [3], thường bao gồm:

5.1. Xét nghiệm kháng thể kháng nhân

Xét nghiệm máu kháng thể kháng nhân (ANA) là xét nghiệm lupus ban đỏ đo sự hiện diện của kháng thể chống lại các tế bào của cơ thể, một dấu hiệu của lupus ban đỏ hệ thống. ANA có ở hầu hết những người mắc bệnh lupus.

Tuy nhiên, trên thực tế một số người khỏe mạnh cũng có ANA dương tính, nên kết quả dương tính đôi khi không có nghĩa là bạn bị lupus ban đỏ. Trong một số trường hợp kết quả dương tính trên xét nghiệm ANA có thể chỉ ra các rối loạn tự miễn khác như: bệnh tuyến giáp và viêm khớp dạng thấp. Lúc này, bác sĩ sẽ xem xét các tiêu chí khác để giúp chẩn đoán hoặc loại trừ bệnh lupus.

Nếu bạn có kết quả xét nghiệm dương tính với ANA, bác sĩ có thể yêu cầu làm thêm các xét nghiệm kháng thể kháng DNA chuỗi kép ( Anti-dsDNA) , kháng thể kháng SSA/RO và kháng thể kháng Smith ( anti- Sm) để biết thông tin chi tiết hơn.

5.2. Xét nghiệm kháng thể kháng DNA chuỗi kép

Những người mắc bệnh lupus thường có một kháng thể trong máu gọi là anti-double-stranded DNA, còn được gọi là anti-dsDNA. Kháng thể này nhắm vào DNA sợi đôi, vật liệu tạo nên mã di truyền của cơ thể. Khi bệnh lupus hoạt động mạnh hơn, mức độ tự kháng thể anti-dsDNA có thể tăng lên, cho thấy nguy cơ mắc bệnh viêm thận lupus cao hơn, có thể dẫn đến suy thận.

5.3. Xét nghiệm kháng thể Anti-SSA/Ro

Xét nghiệm kháng thể anti-SSA/Ro giúp tìm hội chứng Sjogren: một bệnh tự miễn gây khô mắt và miệng nghiêm trọng. Trong đó, một số triệu chứng của bệnh như đau khớp và phát ban trên da, giống với triệu chứng của bệnh lupus, và những người bị lupus có thể mắc hội chứng Sjogren cùng lúc.

Kháng thể anti-SSA/Ro cũng có thể liên quan đến phát ban do tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, do đó những người có kết quả xét nghiệm dương tính nên hết sức thận trọng. Khi ra ngoài trời, bạn nên đội mũ và thoa kem chống nắng để tránh cho các nốt phát ban do lupus trở nên trầm trọng hơn.

Trong một số trường hợp hiếm gặp, các kháng thể này có thể dẫn đến biến chứng trong thai kỳ, do đó, phụ nữ mang thai có kết quả xét nghiệm dương tính với kháng thể anti-SSA/Ro cần được theo dõi thêm.

5.4. Xét nghiệm kháng thể Anti-Smith

Kháng thể anti-Smith (còn được gọi là kháng thể anti-Sm), nhắm vào các protein của cơ thể và hầu như chỉ được tìm thấy ở những người bị lupus. Đây cũng là một cách xét nghiệm lupus ban đỏ. Tuy nhiên, không phải ai bị lupus đều có kháng thể này, nhưng ở những người có kháng thể này thường được chẩn đoán mắc bệnh lupus.

5.5. Xét nghiệm kháng thể kháng phospholipid

Các kháng thể liên quan đến nguy cơ hình thành cục máu đông tăng cao thường được tìm thấy ở những người bị lupus ban đỏ. Các kháng thể này cũng được tìm thấy ở những người mắc hội chứng kháng phospholipid, một bệnh tự miễn liên quan đến tình trạng đông máu quá mức. Và đây là lý do bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện thêm xét nghiệm kháng thể kháng phospholipid.

5.6. Xét nghiệm Bổ thể (C3 – C4)

Trong bệnh Lupus, bổ thể C3-C4 thường thấp, đây cũng là một trong những tiêu chuẩn chẩn đoán Lupus theo ACR- EULAR 2019.

Một số phương pháp hỗ trợ chẩn đoán lupus ban đỏ khác

Bên cạnh những xét nghiệm lupus ban đỏ, dưới đây là một số giải pháp khác hỗ trợ chẩn đoán bệnh lupus:

1. Chẩn đoán hình ảnh

1.1. Chụp X-quang ngực

Nếu bác sĩ nghi ngờ bệnh lupus ban đỏ đang ảnh hưởng đến phổi hoặc tim của bạn, bác sĩ có thể đề nghị: Chụp X-quang ngực. Hình ảnh chụp ngực có thể cho thấy những bóng mờ bất thường gợi ý có dịch hoặc tình trạng viêm trong phổi.

1.2. Siêu âm tim

Siêu âm tim là xét nghiệm siêu âm sử dụng sóng âm để tạo ra hình ảnh thời gian thực về nhịp tim của bạn. Nó cho phép bác sĩ đánh giá mức độ hoạt động của tim, các vấn đề về van tim và các phần khác của tim.

1.3. Chụp cộng hưởng từ MRI

Trong khi chụp cộng hưởng từ, từ trường và sóng vô tuyến sử dụng để tạo ra hình ảnh ba chiều được vi tính hóa của các cơ quan mà bệnh lupus ban đỏ có thể ảnh hưởng. Lúc này, bác sĩ sẽ yêu cầu chụp MRI nếu thấy rằng bệnh đã ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương bao gồm: não, tủy sống và gây ra tình trạng như lú lẫn hoặc “sương mù não”, trầm cảm, co giật hoặc loạn thần.

2. Sinh thiết

Sinh thiết là việc lấy mẫu mô và được kiểm tra dưới kính hiển vi. Các loại sinh thiết phổ biến nhất ở những người có thể bị lupus ban đỏ là sinh thiết da và thận.

Mẫu mô da được thực hiện bằng cách sử dụng kim rỗng để lấy một mảnh da nhỏ. Mẫu mô thận được thực hiện bằng cách sử dụng kim và siêu âm để hướng dẫn. Mục đích sinh thiết mô là để tìm ra các dấu hiệu viêm hoặc tổn thương. Các xét nghiệm tiếp theo trên mẫu có thể kiểm tra ANA và tìm hiểu xem lupus, nhiễm trùng hay thuốc có gây ra ANA không.

Làm sao để điều trị bệnh lupus ban đỏ?

Việc điều trị bệnh lupus ban đỏ phụ thuộc vào các dấu hiệu và triệu chứng của người bệnh. Việc xác định xem người bệnh có nên được điều trị hay không và nên sử dụng loại thuốc nào đòi hỏi phải thảo luận cẩn thận về lợi ích và rủi ro với bác sĩ.

Khi các dấu hiệu và triệu chứng của người bệnh bùng phát và thuyên giảm. Lúc này các bác sĩ có thể thay đổi thuốc hoặc liều lượng. Theo đó, các loại thuốc thường được sử dụng nhất để kiểm soát bệnh lupus ban đỏ bao gồm:

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Là thuốc không kê đơn, chẳng hạn như Naproxen sodium (Aleve) và thuốc ibuprofen (Advil, Motrin IB)… có thể được sử dụng để điều trị đau, sưng và sốt liên quan đến bệnh lupus ban đỏ. Các loại NSAID mạnh hơn có thể được kê đơn. Người bệnh khi sử dụng thuốc cần lưu ý về các tác dụng phụ như: chảy máu dạ dày, các vấn đề về thận và tăng nguy cơ mắc các vấn đề về tim…
• Corticosteroid: Prednisone và các loại corticosteroid khác có thể chống lại tình trạng viêm của bệnh lupus ban đỏ. Liều cao steroid như methylprednisolone (Medrol) thường được sử dụng để kiểm soát bệnh ở mức độ nghiêm trọng liên quan đến thận và não. Thuốc cũng có tác dụng phụ như: tăng cân, dễ bị bầm tím, loãng xương, huyết áp cao, tiểu đường và tăng nguy cơ nhiễm trùng… Nguy cơ tác dụng phụ tăng lên khi dùng liều cao hơn và liệu pháp dài hạn hơn.
• Thuốc chống sốt rét (thuộc nhóm DMARD kinh điển): Các loại thuốc thường được sử dụng để điều trị sốt rét, như: hydroxychloroquine (Plaquenil) sẽ tác động trực tiếp đến hệ thống miễn dịch và có thể giúp giảm nguy cơ bùng phát bệnh lupus ban đỏ. Thuốc này cũng có tác dụng phụ như: đau dạ dày và hiếm khi gây tổn thương võng mạc mắt. Tuy nhiên, người bệnh nên khám mắt thường xuyên khi dùng các loại thuốc này.
• Thuốc ức chế miễn dịch: có thể hữu ích trong các trường hợp nghiêm trọng của bệnh lupus ban đỏ. Các loại thuốc ức chế miễn dịch bao gồm: azathioprine (Imuran, Azasan), mycophenolate (Cellcept), methotrexate (Trexall, Xampp), cyclosporin (Sandimmune, Neoral, Gengraf) và leflunomide (Arava). Các tác dụng phụ tiềm ẩn của thuốc có thể bao gồm tăng nguy cơ nhiễm trùng, tổn thương gan, giảm khả năng sinh sản và tăng nguy cơ ung thư.
• Thuốc sinh học: như belimumab (Benlysta) tiêm tĩnh mạch, cũng làm giảm các triệu chứng lupus ban đỏ ở một số người. Tác dụng phụ bao gồm buồn nôn, tiêu chảy và nhiễm trùng. Hiếm khi, tình trạng trầm cảm có thể trở nên tồi tệ hơn. Trong khi thuốc Rituximab (Rituxan, Truxima) có thể có lợi cho một số người mà các loại thuốc khác không có tác dụng. Thuốc này cũng có các phản ứng phụ như phản ứng dị ứng với dịch truyền tĩnh mạch và nhiễm trùng.

Câu hỏi thường gặp

1. Xét nghiệm lupus ban đỏ giá bao nhiêu?

Chi phí xét nghiệm phát hiện lupus ban đỏ trên thị trường hiện có giá dao động trong khoảng từ 200 nghìn đồng – 1 triệu đồng, mức giá có thể thay đổi tùy vào phương pháp xét nghiệm, chính sách giá ở mỗi cơ sở y tế và thời điểm xét nghiệm.

2. Xét nghiệm lupus ban đỏ ở đâu?

Để có kết quả xét nghiệm chính xác, người bệnh nên đến những cơ sở y tế uy tín đã được Bộ y tế cấp phép hoạt động (bệnh viện, phòng khám, trung tâm y tế…) để kiểm tra. Tránh xét nghiệm lupus ban đỏ ở những điểm y tế cá nhân chưa được cấp phép hoạt động để tránh rủi ro và đáng tiếc sau này.

Khoa Cơ xương khớp tại BVĐK Tâm Anh quy tụ đội ngũ bác sĩ giỏi, nhiều năm kinh nghiệm trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý cơ xương khớp phức tạp. Với sự đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống máy móc, trang thiết bị hiện đại hỗ trợ bác sĩ phát hiện bệnh nhanh chóng và chính xác ngay từ giai đoạn sớm cho người bệnh. Đặc biệt, quy trình điều trị được phối hợp chặt chẽ với các chuyên khoa khác nhằm đưa ra phác đồ tối ưu, cá thể hóa theo từng trường hợp.

Để đặt lịch chẩn đoán và xét nghiệm bệnh lupus ban đỏ với các chuyên gia đầu ngành tại BVĐK Tâm Anh hoặc tư vấn các vấn đề liên quan, Quý khách vui lòng liên hệ:

Như vậy, xét nghiệm lupus ban đỏ là một trong những chẩn đoán cần thiết và quan trọng giúp bác sĩ có thêm căn cứ để tìm ra bệnh. Do đó, nếu được bác sĩ yêu cầu làm thêm các xét nghiệm về máu, nước tiểu… ngoài chẩn đoán hình ảnh, sinh thiết, người bệnh nên hợp tác và tuân thủ theo các chỉ định này để nhận về kết quả chính xác nhất.