Cách lập kế hoạch chăm sóc cho bệnh nhân suy giáp tại nhà

Suy giáp (hypothyroidism) là tình trạng thiếu hụt hormone tuyến giáp. Các triệu chứng điển hình gồm không chịu được lạnh, mệt mỏi, táo bón, tăng cân… Vậy nên chăm sóc cho bệnh nhân suy giáp như thế nào để bảo vệ sức khỏe, nâng cao chất lượng sống của người bệnh? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết sau.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Nguyễn Anh Duy Tùng, Trung tâm Thông tin Y khoa Tâm Anh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Tầm quan trọng của kế hoạch chăm sóc người bị suy giáp

Kế hoạch chăm sóc cho bệnh nhân suy giáp đóng vai trò rất quan trọng trong bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng sống của người bệnh. Do bệnh có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe nếu không được kiểm soát, điều trị đúng:

• Giúp kiểm soát bệnh ổn định: Do đây là bệnh mạn tính, cần theo dõi và điều trị liên tục.
• Phòng ngừa biến chứng: Nếu không kiểm soát tốt có thể dẫn đến biến chứng tim mạch (suy tim, nhịp tim chậm), rối loạn chuyển hóa, hoặc hôn mê (hôn mê phù niêm – myxedema coma).
• Cải thiện chất lượng cuộc sống: Việc kết hợp thuốc, dinh dưỡng hợp lý và lối sống lành mạnh giúp giảm các triệu chứng mệt mỏi, tăng cân, táo bón, khô da, rụng tóc… giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Kế hoạch chăm sóc cho bệnh nhân không chỉ là dùng thuốc đều đặn, mà còn gồm nhiều hoạt động như theo dõi xét nghiệm, điều chỉnh lối sống, kiểm soát triệu chứng, phòng biến chứng… Nhờ đó, người bệnh có thể sống khỏe mạnh, hạn chế tác động của bệnh đến cuộc sống.

Hướng dẫn cách chăm sóc bệnh nhân suy giáp

Dưới đây là một số hướng dẫn chăm sóc bệnh nhân đơn giản tại nhà:

1. Dùng thuốc đúng cách

Trong phần lớn trường hợp, người bệnh được kê thuốc levothyroxine (1 loại hormone tuyến giáp tổng hợp) để bù lại phần hormone tuyến giáp không sản xuất, giúp tăng lượng hormone giáp và kiểm soát các triệu chứng của bệnh suy tuyến giáp.

Người bệnh phải dùng thuốc đúng với liều lượng được bác sĩ kê. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh và độ tuổi mà liều lượng thuốc có thể rất khác nhau, ví dụ có thể dao động từ 12,5-100 microgram ở dạng viên uống. Thời gian uống thuốc thường vào buổi sáng, trước khi ăn. Sau khi uống thuốc không nên dùng các thực phẩm chứa caffeine, do có thể cản trở quá trình hấp thụ thuốc.

2. Luôn giữ một tinh thần vui vẻ, thoải mái

Dù mắc bất cứ bệnh gì, người bệnh cũng nên giữ tinh thần lạc quan, thoải mái, tích cực. Thay vì lo lắng, người bệnh nên tham gia các hoạt động giúp tâm lý thoải mái như thiền, đọc sách, nghe nhạc, chia sẻ với người xung quanh…

Nhìn chung, bệnh hiếm khi gây nguy hiểm nếu được điều trị, theo dõi kỹ lưỡng, do đó, người bệnh không cần phải quá lo lắng. Gia đình và người xung quanh cũng nên chủ động thấu hiểu, chia sẻ với người bệnh về những vấn đề thường gặp phải.

3. Quản lý chế độ ăn uống của người bệnh hợp lý

Chế độ dinh dưỡng có thể ảnh hưởng rất lớn đến tình trạng bệnh và triệu chứng của bệnh. Ví dụ, chế độ ăn khoa học có thể giúp:

• Cải thiện các chức năng tuyến giáp.
• Giúp duy trì cân nặng của người bệnh ở mức vừa phải.
• Giảm các triệu chứng của bệnh.
• Giảm tình trạng thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết.

Dưới đây là một số thực phẩm mà người bệnh nên ăn: (1)

• Trái cây: Cung cấp vitamin, khoáng chất, enzyme, chất chống oxy hóa… tăng cường sức khỏe, hỗ trợ tuyến giáp hoạt động hiệu quả. Ví dụ: các loại quả mọng (như nho, cherry, dâu tây), táo, đào, lê, trái cây họ cam quýt, dứa, chuối…
• Rau củ: Cung cấp chất xơ giúp hỗ trợ hệ tiêu hóa, kiểm soát cân nặng cũng như cung cấp nhiều chất dinh dưỡng vi lượng. Ví dụ: rau xanh, atisô, bí ngòi, măng tây, cà rốt, ớt chuông, rau bina…
• Đạm (protein) nạc: Giúp người bệnh duy trì cơ bắp, sức khỏe, duy trì cảm giác no, hạn chế tình trạng ăn quá nhiều, dễ dẫn đến tăng cân ở người bệnh. Ví dụ: nạc heo, nạc bò, ức gà, cá ngừ, cá cơm…
• Chất béo tốt: Giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch, chống viêm, tăng cường sức đề kháng. Ví dụ: dầu ô liu, bơ, dầu dừa, các loại hạt…

4. Vận động nhẹ nhàng, tránh các môn thể thao mạnh

Bệnh này có thể gây một số triệu chứng như mệt mỏi, tăng cân, đau nhức cơ khớp… Do đó, người bệnh nên duy trì chế độ tập luyện nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe chậm, yoga, dưỡng sinh… để duy trì sức khỏe. Duy trì tập luyện đều đặn để cải thiện sức khỏe tim mạch, kiểm soát cân nặng tốt hơn.

5. Theo dõi chỉ số lâm sàng và lịch tái khám

Do tình trạng này thường là mạn tính, nên người bệnh cần lưu ý theo dõi tình trạng sức khỏe và tái khám đều đặn:

• Ghi nhận cân nặng, mạch, huyết áp, mức độ mệt mỏi, da khô, phù nề…
• Đi tái khám và làm xét nghiệm hormone tuyến giáp (TSH, FT4, FT3) theo đúng lịch bác sĩ Tâm Anh đã hẹn.

Lưu ý khi chăm sóc các nhóm người bệnh đặc biệt

Dưới đây là một số lưu ý cần nhớ khi chăm sóc cho bệnh nhân suy giáp thuộc một số nhóm đặc biệt:

1. Bệnh nhân suy tuyến giáp bẩm sinh

Với trẻ em mắc suy giáp bẩm sinh, phụ huynh cần lưu ý:

• Tầm soát và điều trị ngay: Nếu không được điều trị kịp thời, trẻ dễ bị chậm phát triển trí tuệ và thể chất.
• Theo dõi sự phát triển của trẻ: Chiều cao, cân nặng, vòng đầu, khả năng vận động, ngôn ngữ.
• Tái khám và xét nghiệm hormone thường xuyên: Để điều chỉnh liều theo cân nặng, giai đoạn phát triển.
• Giáo dục cha mẹ: Nhấn mạnh việc uống thuốc đều đặn mỗi ngày, không tự ý ngưng thuốc khi thấy trẻ có vẻ khỏe mạnh.

2. Phụ nữ mang thai bị nhược giáp

Với nữ giới mắc suy tuyến giáp khi mang thai cần đặc biệt lưu ý:

• Điều trị tích cực vì bệnh ảnh hưởng đến thai nhi: Tăng nguy cơ sảy thai, sinh non, trẻ chậm phát triển trí tuệ.
• Nhu cầu hormone tuyến giáp tăng trong thai kỳ: Thường cần tăng liều thuốc, nhưng phải theo chỉ định bác sĩ.
• Theo dõi hormone thường xuyên trong thai kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Bổ sung i-ốt đầy đủ nhưng không quá liều (dùng muối i-ốt và thực phẩm tự nhiên, tránh viên uống liều cao nếu không có chỉ định).
• Phối hợp bác sĩ sản khoa và nội tiết để theo dõi sức khỏe cả mẹ và thai nhi.

3. Người cao tuổi có nhược giáp kèm bệnh nền

Người cao tuổi mắc suy tuyến giáp cần:

• Theo dõi chặt chẽ các dấu hiệu tim mạch: Nhịp tim, đau thắt ngực, phù chân… do người cao tuổi thường có nhiều bệnh nền, dễ dẫn đến biến chứng nguy hiểm.
• Kiểm soát các bệnh nền song song (huyết áp, đường huyết, mỡ máu).
• Đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ, dễ tiêu hóa, vận động nhẹ nhàng, tránh té ngã.

Khi nào cần đưa bệnh nhân đi khám lại ngay?

Người bệnh cần đi khám lại ngay, không chờ đến lịch tái khám định kỳ, khi các tình trạng nặng lên hoặc xuất hiện triệu chứng mới mới như lờ đờ, mệt mỏi nhiều, da lạnh, khó thở, nhịp tim bất thường (thường giảm mạnh), chóng mặt, ngất xỉu… Tuy nhiên, nếu kiểm soát và điều trị tốt, nguy cơ xảy ra biến chứng nặng, nguy hiểm ở người bệnh thường không cao, do đó, người bệnh không cần phải quá lo lắng.

Trên đây là một số hướng dẫn cụ thể giúp việc lập kế hoạch chăm sóc cho bệnh nhân suy giáp, giúp quá trình điều trị, kiểm soát triệu chứng bệnh hiệu quả hơn. Đây là bệnh mạn tính, do đó, cần xây dựng kế hoạch điều trị, chăm sóc lâu dài, bảo vệ sức khỏe, chất lượng sống cho người bệnh.