Thường xuyên bị đau đầu, đột ngột nói khó, giảm thị lực, tê hoặc yếu tay chân… triệu chứng giống bị đột quỵ, người bệnh được đưa đến viện trong “thời gian vàng” nhưng bác sĩ vẫn đành bó tay trước tử thần hoặc cứu được thì cũng để lại di chứng nặng nề. Các bệnh nhân tuổi đời thường rất rất trẻ đang ở tuổi đôi mươi. Nguyên nhân là do dị dạng mạch máu não.

Thường xuyên bị đau đầu, đột ngột nói khó, giảm thị lực, tê hoặc yếu tay chân… triệu chứng giống bị đột quỵ, người bệnh được đưa đến viện trong “thời gian vàng” nhưng bác sĩ vẫn đành bó tay trước tử thần hoặc cứu được thì cũng để lại di chứng nặng nề. Ảnh minh họa: Internet

Nhiều bệnh nhân rất trẻ

Trường hợp thứ nhất: Bệnh nhân 15 tuổi đến viện vì đột ngột đau đầu dữ dội. Bệnh nhi nhanh chóng rơi vào tình trạng hôn mê. Bệnh viện tuyến dưới tiếp nhận chẩn đoán bệnh nhi bị chảy máu não, lập tức được đặt ống nội khí quản thở máy và nhanh chóng chuyển ngay đến Bệnh viện Bạch Mai.

Hình ảnh chụp phim MSCT mạch não chảy máu não đồi thị - não thất do vỡ khối AVM (dị dạng thông động- tĩnh mạch não) bệnh nhân 15 tuổi. Ảnh: Bệnh viện Bạch Mai

Hình ảnh chụp phim MSCT mạch não chảy máu não đồi thị – não thất do vỡ khối AVM (dị dạng thông động- tĩnh mạch não) bệnh nhân 15 tuổi. Ảnh: Bệnh viện Bạch Mai

Tình trạng khi vào Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai: Ý thức hôn mê sâu, Glasgow 5 điểm, thở máy, giãn đồng tử bên phải. Kết quả chụp lại phim MSCT mạch não chảy máu não đồi thị – não thất do vỡ khối AVM (dị dạng thông động- tĩnh mạch não) biến chứng giãn não thất cấp, rối loạn thân nhiệt, sốt cao liên tục 39 – 40 độ C. Khối dị dạng mạch não tuy không quá lớn nhưng ở vị trí cực kỳ nguy hiểm. Mặc dù đã được hồi sức tích cực tại Trung tâm Đột Quỵ nhưng tình trạng diễn biến nhanh, bệnh nhân tụt huyết áp, thiểu niệu, rối loạn thân nhiệt, hôn mê sâu Glasgow 3 điểm. Sau 2 ngày điều trị, khi được bác sĩ giải thích không còn khả năng cứu chữa, gia đình đưa bệnh nhi về và bệnh nhi đã tử vong sau đó.

Trường hợp thứ hai: Người bệnh 19 tuổi, chưa phát hiện bệnh lý gì trước đó, đến Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai vào những ngày đầu năm 2025 trong tình trạng co giật, hôn mê sâu, Glasgow 6 điểm, thở máy qua ống nội khí quản, liệt tứ chi. Kết quả chụp phim MSCT mạch não: Hình ảnh chảy máu não thùy đỉnh chẩm bên trái và não thất – phù não lan toả do vỡ ổ dị dạng AVM thuỳ đỉnh chẩm trái (điểm Spetzler- Martin 3 điểm). Bệnh nhân đã được phẫu thuật hút khối máu tụ và lấy ổ dị dạng mạch não. Hiện tại, bệnh nhân vẫn đang điều trị tích cực tại khoa Hồi sức Ngoại, tiên lượng khả năng hồi phục hạn chế.

Hình ảnh chụp MSCT mạch não: Chảy máu não thuỳ đỉnh phải, chảy máu não thất do vỡ AVM ( điểm Spetzler Martin 2 điểm) bệnh nhân nữ, 29 tuổi. Ảnh: Bệnh viện Bạch Mai

Trường hợp thứ ba: Nữ bệnh nhân 29 tuổi, tiền sử khoẻ mạnh. Bệnh nhân đến viện vì đột ngột đau đầu, tê tay, nôn nhiều vật vã. Tại bệnh viện tỉnh, bệnh nhân được chẩn đoán chảy máu não, các bác sĩ đã đặt ống nội khí quản thở máy rồi chuyển tuyến lên Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bach Mai trong tình trạng ý thức hôn mê, Glasgow 6 điểm, thở máy, đồng tử bên phải giãn 4mm, tụt huyết áp, duy trì vận mạch. Chụp MSCT mạch não: Chảy máu não thuỳ đỉnh phải, chảy máu não thất do vỡ AVM ( điểm Spetzler Martin 2 điểm). Bệnh nhân đã được phẫu thuật lấy máu tụ và khối dị dạng. Tuy được điều trị tích cực nhưng di chứng để lại vô cùng nặng nề. Sau một tháng điều trị, bệnh nhân chưa nhận thức được, liệt hoàn toàn nửa người trái…

Nên đi kiểm tra khi có một hoặc các dấu hiệu: Đau đầu, chóng mặt, tê bì hoặc liệt nửa người, co giật. Các trường hợp nặng rối loạn ý thức đột ngột nên đến viện ngay lập tức. Ảnh minh họa: Internet

Dấu hiệu nhận biết vô cùng mờ nhạt

Bác sỹ Lê Tuấn Anh, Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Dị dạng thông động tĩnh mạch não (AVMs- Arteriovenous malformations) là một dị tật phát triển của hệ thống mạch máu trong đó các động mạch nuôi được kết nối trực tiếp với mạng lưới tĩnh mạch dẫn lưu mà không qua hệ thống mao mạch.

Trong khối dị dạng, thành động mạch thường mỏng hơn, tĩnh mạch giãn rộng do lưu lượng máu cao, không được điều tiết, nguy cơ có thể vỡ bất cứ lúc nào gây chảy máu não, tăng áp lực nội sọ, co giật, suy giảm ý thức, thậm chí tử vong nhanh chóng. Chính bởi vậy, dị dạng mạch máu não rất nguy hiểm, lại thường xảy ra ở người trẻ tuổi, không có sự khác biệt về giới tính.

Thông thường, bệnh chỉ được phát hiện khi dị dạng mạch vỡ thì sự đã rồi. Đôi khi, người bệnh được phát hiện sớm vì tình cờ đi chụp chiếu kiểm tra. Về dấu hiệu nhận biết, bác sĩ Tuấn Anh cho hay: Nếu dị dạng mạch não chưa vỡ, tuỳ vị trí của khối dị dạng có thể xuất hiện một số triệu chứng không đặc hiệu như: đau đầu, chóng mặt, tê bì yếu tay chân hoặc động kinh. Nếu dị dạng mạch não vỡ, các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nặng phụ thuộc vào bản thân khối dị dạng và thể tích máu tụ, từ đau đầu, buồn nôn, nôn vọt, liệt nửa người, lú lẫn đến hôn mê sâu, thậm chí tử vong nhanh chóng do tụt kẹt não. Tỉ lệ tử vong khi vỡ AVM ước chừng 10-15%, khoảng 50% số bệnh nhân sẽ để lại di chứng về sau.

Để phòng ngừa, bác sĩ đưa ra lời khuyên: Nên đi kiểm tra khi có một hoặc các dấu hiệu: Đau đầu, chóng mặt, tê bì hoặc liệt nửa người, co giật. Các trường hợp nặng rối loạn ý thức đột ngột nên đến viện ngay lập tức.