Chụp X quang có phát hiện khối u không? Ưu và nhược điểm

Chụp X quang có phát hiện khối u không là câu hỏi được nhiều người quan tâm khi muốn đi khám sức khỏe. Vậy ưu nhược điểm của phương pháp này là gì, giúp phát hiện được bệnh gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Chụp X quang có phát hiện khối u không?

Có thể phát hiện một số loại khối u, đặc biệt là khối u phổi vì chúng hiển thị rõ hơn nhờ không khí xung quanh. Các khối u thường xuất hiện dưới dạng vùng xám nhạt do chúng dày đặc hơn mô xung quanh. Tuy nhiên, hầu hết khối u là mô mềm và có thể không hiển thị rõ trên phim X quang tiêu chuẩn.

Khi nào cần chụp X quang để phát hiện khối u?

Có thể được chỉ định khi nghi ngờ có khối u, đặc biệt ở phổi hoặc khi có các triệu chứng liên quan. Đây là xét nghiệm ban đầu giúp phát hiện bất thường và định vị khối u. Nếu cần thiết, các xét nghiệm bổ sung như siêu âm hay chụp cắt lớp vi tính, chụp MRI sẽ được thực hiện để đánh giá kỹ hơn về bản chất và kích thước của khối u. (1)

Khả năng phát hiện khối u trên X quang

1. Khối u xương

Kỹ thuật rất hiệu quả trong phát hiện các khối u xương vì xương có mật độ cao, dễ hiển thị rõ trên phim X quang. Khối u xương thường biểu hiện dưới dạng vùng mờ hoặc vùng phá hủy cấu trúc xương. Do đó, đây là công cụ đầu tiên có thể được sử dụng để giúp bác sĩ kiểm tra tình trạng người bệnh khi nghi ngờ ung thư hoặc u lành tính ở xương.

2. Khối u phổi

Phổi chứa nhiều không khí nên mô phổi thường có màu đen trên phim. Khối u phổi dày đặc hơn mô xung quanh nên có thể xuất hiện vùng màu xám nhạt hoặc trắng, dễ phát hiện trên phim X quang ngực. Tuy nhiên, không thể phân biệt rõ ràng giữa khối u lành tính và ác tính, cần thêm các xét nghiệm khác.

3. Khối u vú

Khối u ở vú thường được phát hiện bằng phương pháp chụp X quang đặc biệt gọi là chụp nhũ ảnh (mammography). Nhũ ảnh có khả năng phát hiện các khối u nhỏ, đặc biệt khi kết hợp với những kỹ thuật khác như siêu âm. Chụp X quang tuyến vú giúp sàng lọc ung thư vú từ giai đoạn rất sớm.

4. Khối u ở đầu – sọ

Chụp X quang sọ có thể được dùng để phát hiện các tổn thương xương sọ hoặc khối u liên quan đến xương. Tuy nhiên, do mô mềm não không hiện rõ trên phim, nên không phải là phương pháp chính để phát hiện khối u trong não.

5. Các vị trí khác

Ở các bộ phận khác như bụng, hệ tiêu hóa hay hệ tiết niệu, khối u khó hiện rõ trên X quang thông thường do mô mềm không chắn tia X nhiều. Trong những trường hợp này, có thể được chỉ định kết hợp thuốc cản quang để phát hiện khối u hoặc các tổn thương khác.

Các loại chụp X quang phổ biến liên quan đến phát hiện khối u

1. Chụp X quang ngực

Đây là xét nghiệm phổ biến nhất để phát hiện các khối u trong phổi hoặc trung thất. Thường diễn ra nhanh chóng, không đau và có thể cho thấy các bất thường như u phổi, tổn thương hoặc các dấu hiệu của bệnh lý ung thư. (2)

2. Chụp X quang xương

Giúp phát hiện u xương, các tổn thương hoặc di căn xương do ung thư. Vì xương là mô đặc nên hình ảnh trên X quang khá rõ nét, giúp bác sĩ đánh giá được sự phá hủy hoặc thay đổi cấu trúc do khối u gây ra.

3. Chụp X quang vú

Nhũ ảnh là loại chụp X quang chuyên biệt để sàng lọc và phát hiện các khối u ở mô vú, nhất là ung thư vú. Đây là phương pháp tiêu chuẩn được khuyến cáo cho phụ nữ từ 40 tuổi trở lên hoặc khi có các yếu tố nguy cơ.

4. Chụp X quang có cản quang

Khi cần hình ảnh chi tiết hơn hoặc phát hiện khối u ở các mô mềm, bác sĩ có thể chỉ định chụp có dùng thuốc cản quang. Thuốc cản quang làm nổi bật các cấu trúc như đường tiêu hóa, bàng quang, thận…, giúp phát hiện khối u hoặc tổn thương không rõ trên X quang tiêu chuẩn.

Quy trình chẩn đoán khi nghi ngờ có khối u

1. Chụp X quang ban đầu

Chụp X quang có phát hiện khối u không? Khi nghi ngờ có khối u, bác sĩ có thể chỉ định X quang để có hình ảnh đầu tiên về vị trí và kích thước khối u. Đây là một phương pháp xét nghiệm nhanh, dễ thực hiện, giúp phát hiện nhanh chóng các bất thường ở xương và phổi.

2. Đánh giá kết quả

Kết quả phim chụp sẽ được các bác sĩ chuyên khoa phân tích để xác định xem có tổn thương nghi ngờ là khối u hay không. Tuy nhiên, không thể giúp phân biệt rõ u lành tính hay u ác tính, nên cần phối hợp với dấu hiệu lâm sàng và các xét nghiệm khác.

3. Chẩn đoán bổ sung nếu nghi ngờ (chụp MRI, CT, siêu âm, sinh thiết)

Nếu khối u được phát hiện hoặc nghi ngờ trên phim X quang, bác sĩ có thể chỉ định thêm các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác như chụp CT, MRI hoặc siêu âm để đánh giá chi tiết hơn về mô mềm và cấu trúc. Sinh thiết khối u cũng có thể được thực hiện để xác định chính xác bản chất và loại ung thư.

Ưu nhược điểm

1. Ưu điểm

• Nhanh, dễ thực hiện, không đau.
• Chi phí thấp, phổ biến.
• Phát hiện tốt các khối u ở xương và phổi.
• Có thể kết hợp với thuốc cản quang để tăng độ chính xác.

2. Nhược điểm

• Khó phát hiện khối u mô mềm hoặc các khối u nhỏ.
• Không phân biệt rõ khối u lành tính hay ác tính.
• Phơi nhiễm tia X dù liều thấp vẫn là yếu tố cần cân nhắc.
• Cần thêm các phương pháp hình ảnh khác để chẩn đoán chính xác hơn.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Chụp X quang có phát hiện khối u không? Đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh nhanh chóng, chi phí hợp lý và có khả năng hỗ trợ phát hiện nhiều loại khối u. Tuy nhiên, có phát hiện được khối u không còn phụ thuộc tùy trường hợp, có thể cần chụp chiếu thêm CT, MRI… Để bảo vệ sức khỏe, khi có dấu hiệu bất thường, người dân nên chủ động đi khám và thực hiện các xét nghiệm, chụp chiếu cần thiết theo hướng dẫn của bác sĩ.