Những đóng góp to lớn của báo chí cách mạng Việt Nam

Phát biểu đề dẫn tại hội thảo, GS, TS. Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương đã khẳng định: “Đây là diễn đàn để các chuyên gia, nhà khoa học, các thế hệ nhà báo, nhà lãnh đạo, quản lý về báo chí – truyền thông nhìn lại, tổng kết lịch sử 100 năm hình thành và phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam, rút ra những bài học kinh nghiệm, đề xuất những phương hướng, giải pháp phát triển báo chí phục vụ đắc lực sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên phát triển mới”.

Các đại biểu tham dự và chủ trì Hội thảo.

Được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh sáng lập, tờ báo Thanh niên đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tuyên truyền hoạt động tư tưởng của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, góp phần truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin, hướng dẫn, cổ vũ các thành viên của Hội sau khi được huấn luyện về nước chủ động thúc đẩy phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và phong trào yêu nước.

Vượt qua muôn ngàn hy sinh, gian khổ trước sự đàn áp, khủng bố của thực dân Pháp, nhiều tờ báo cách mạng đã ra đời, trở thành những “lời hịch cách mạng” thắp sáng niềm tin mãnh liệt về lý tưởng giải phóng dân tộc, vận động, tập hợp quần chúng, phát huy cao độ lòng yêu nước.

Sau ngày Cách mạng Tháng Tám thành công, thực hiện chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Báo chí là vũ khí sắc bén trong sự nghiệp cách mạng của nhân dân”, “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”, báo chí đã phát huy tốt sứ mệnh “phò chính trừ tà”, đấu tranh chống các luận điệu xuyên tạc, phá hoại của kẻ thù.

Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng phát biểu đề dẫn Hội thảo. (Ảnh: Nguyễn Hải)

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, báo chí cách mạng đã thực sự trở thành một binh chủng đặc biệt, không chỉ tuyên truyền đường lối kháng chiến mà còn là công cụ đấu tranh tư tưởng sắc bén, vạch trần âm mưu, tội ác chiến tranh của quân xâm lược.

Một trong những đóng góp nổi bật của báo chí trong thời kỳ đổi mới được GS.TS Tạ Ngọc Tấn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương nhấn mạnh: “Ở trong nước, báo chí, truyền thông là vũ khí sắc bén, mạnh mẽ đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực”.

Theo GS.TS Tạ Ngọc Tấn, con số ấn tượng cho thấy vai trò quan trọng của báo chí khi có khoảng trên 70% các vụ việc tham nhũng, lãng phí, tiêu cực được hệ thống báo chí phát hiện, đưa ra các chứng cứ thuyết phục, làm manh mối cho các cơ quan có trách nhiệm của nhà nước vào cuộc, điều tra, xử lý.

GS.TS Tạ Ngọc Tấn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương phát biểu tại Hội thảo. (Ảnh: Nguyễn Hải)

Đặc biệt, ông nhấn mạnh hiệu ứng lan tỏa từ những phát hiện ban đầu: “Có những vụ việc chỉ xuất phát từ một bản tin nhỏ về việc một cán bộ lãnh đạo địa phương sử dụng xe ô tô không đúng tiêu chuẩn quy định dẫn đến một vụ tiêu cực lớn, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan đơn vị từ Trung ương đến các địa phương”.

Vai trò của báo chí không dừng lại ở việc phát hiện mà còn “theo dõi suốt quá trình xử lý các vụ việc, thông tin kịp thời tình hình về mức độ, cách thức xử lý, tạo dư luận xã hội rộng rãi, góp phần thúc đẩy giải quyết đến cùng các vụ việc”. Với hoạt động này, báo chí trở thành công cụ giám sát, cảnh báo, góp phần quan trọng vào nhiệm vụ xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh.

Thách thức phát triển bền vững trong kỷ nguyên số

Bên cạnh những thành tựu đáng tự hào, báo chí Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn trong bối cảnh chuyển đổi số và toàn cầu hóa. PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Tổng Giám đốc Đài tiếng nói Việt Nam, nguyên Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương đã đưa ra nhận định sâu sắc về vấn đề phát triển bền vững của báo chí.

PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ khẳng định: “Báo chí chỉ có thể phát triển bền vững khi thật sự được cộng đồng đón nhận, sống được và có thể sống khỏe bằng nguồn chi trả đang hoàng của các doanh nghiệp, của cộng đồng, của đông đảo công chúng báo chí và các nguồn thu hợp pháp khác”.

Toàn cảnh Hội thảo.

Lấy ví dụ từ kinh nghiệm quốc tế, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ chỉ ra: “Lịch sử ngành báo chí trên khắp thế giới đã chứng minh rằng độc giả sẽ trả tiền cho nội dung độc đáo, có chất lượng cao và bề thế trên các nền tảng và phương tiện truyền thông mà họ yêu thích, họ thấy tiện lợi. The New York Times từng là một tờ báo in phát triển thịnh vượng, nhưng họ không dừng lại để bị tuột hậu cùng với ngành báo in mà đã phát triển mạnh mẽ bản online, đa phương tiện. Cho đến những năm gần đây, họ đã có hàng triệu thuê bao số (trả phí đọc báo online) và việc kinh doanh trực tuyến đang mang về ngày càng nhiều lợi nhuận cho tờ báo”.

Đối với báo chí Việt Nam, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ đề xuất: “Các cơ quan báo chí cần xây dựng chiến lược đa dạng hóa nguồn thu của mình, từ quảng cáo, liên kết, tư vấn, tổ chức sự kiện, thương mại điện tử, cho đến sản xuất nội dung số, làm video, audio, làm truyền thông… Tất cả những điều này phụ thuộc vào năng lực, trình độ vững vàng, sự năng động, sáng tạo của mỗi cơ quan báo chí và đội ngũ nhà báo”.

Với sự trăn trở của một người làm báo lâu năm, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ cho rằng: “Chúng ta không cho phép biến sản phẩm báo chí thành một loại hàng hóa tầm thường, loại hàng hóa chỉ nhằm mục đích kiếm tiền. Nhưng chúng ta cũng ý thức sâu sắc rằng sự đòi hỏi của công chúng, sự tiêu dùng của công chúng quyết định đến sự tồn tại và phát triển của chính các cơ quan báo chí. Không có công nó chúng thì hoạt động báo chí là vô nghĩa. Đến giờ đọc báo hoặc là khi cần xem, nghe nội dung cần thiết đã có trên nền tảng số, công chúng sẽ mở máy thu thanh, thu hình, điện thoại cầm tay và các phương tiện khác hay không? Đó là những câu hỏi thường trực của cơ quan báo chí và người làm báo”.

Phát biểu kết luận hội thảo, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương khẳng định, với tinh thần khoa học, khẩn trương, nghiêm túc, Hội thảo đã kết thúc tốt đẹp và hoàn thành toàn bộ nội dung đề ra, đặc biệt, nhận được sự quan tâm của đông đảo các thế hệ nhà báo, đặc biệt là các nhà báo lão thành; các chuyên gia, nhà khoa học, nhà lãnh đạo, quản lý cũng như người làm công tác báo chí.

Các ý kiến phát biểu và các bài tham luận tại Hội thảo đã thể hiện rõ tinh thần khoa học, nghiêm cẩn, sâu sắc, tâm huyết, trách nhiệm và hơn cả, là niềm tự hào về những thành tựu to lớn trên chặng đường 100 năm vẻ vang của Báo chí cách mạng Việt Nam. Nhiều tham luận, ý kiến phát biểu tâm huyết, trách nhiệm đề xuất các giải pháp khoa học, khả thi để xây dựng và phát triển nền báo chí cách mạng Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Sau Hội thảo, Ban Tổ chức sẽ chắt lọc ý kiến đóng góp của các đại biểu thành các đề xuất, kiến nghị để báo cáo đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm và Lãnh đạo Đảng, Nhà nước cho ý kiến về xây dựng chiến lược phát triển nền báo chí cách mạng trong kỷ nguyên mới.