Đây là đề xuất đáng chú ý của Tiến sĩ Trần Du Lịch tại tọa đàm: “Huy động nguồn lực DNNN vào phát triển TP.HCM theo tinh thần Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân” do Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM tổ chức ngày 3/6.

Tiến sĩ Trần Du Lịch đề xuất tổ chức lại 5 nhóm DN giữ vai trò dẫn dắt TP.HCM.

Theo Tiến sĩ Trần Du Lịch: TP.HCM có 30 năm thực hiện cổ phần hóa sắp xếp DNNN, bên cạnh những thành tựu nhất định thì vẫn còn nhiều tồn tại, trong đó chưa có tổng công ty nào có vai trò dẫn dắt. Cùng với đó là việc chưa có đánh giá đúng mức vai trò của lực lượng tài sản và mặt bằng nhà đất công sản dôi dư từ việc cổ phần hóa DNNN.

Vì thế cần thống nhất việc bàn lại vai trò kinh tế tư nhân gắn với Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quết 198 của Quốc hội về cơ chế đặc thù phát triển TP.HCM, nhất là trong bối cảnh sắp tới TP.HCM mở rộng để đánh giá đầy đủ quy mô và nguồn lực hợp nhất của lực lượng tài sản và mặt bằng nhà đất công sản dôi dư từ việc cổ phần hóa DNNN.

Đồng thời cần tập trung xây dựng hệ thống quan điểm về cổ phần hóa DNNN đặt trong bối cảnh phát triển kinh tế tư nhân để lãnh đạo Thành phố thông qua; cần đặt lại vi trí lực lượng DNNN; thống nhất việc cần làm rõ đề án duy trì 100% vốn Nhà nước trong quá trình cổ phần hóa nhằm mục đích gì, tỷ lệ chi phối bao nhiêu cũng như cần xác lập quan điểm Nhà nước kiến tạo phát triển, việc thành lập DNNN không phải để cạnh tranh kiếm lợi mà để phát triển bền vững.

“Có thể tham khảo mô hình ở Thái Lan khi DNNN được đưa lên sàn chứng khoán, trong đó Nhà nước chỉ nắm 65%, khi tăng vốn thì vốn Nhà nước tăng theo, còn lại 35% bán ra công chúng, đưa ra thị trường để đánh giá hiệu quả hoạt động. Từ cách làm này, TP.HCM cần thống nhất quan điểm tỷ lệ Nhà nước nắm giữ sau cổ phần hóa ít nhất 65%, còn lại 35% đưa ra công chúng để làm thước đo hiệu quả, tạo sự minh bạch và cạnh tranh lành mạnh với khu vực kinh tế tư nhân”, Tiến sĩ Trần Du Lịch chia sẻ.

Giáo sư, Tiến sĩ Trần Ngọc Anh, Đại học Indiana, Bloomington, Hòa Kỳ phát biểu tại tọa đàm.

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Trần Ngọc Anh, Đại học Indiana, Bloomington, Hòa Kỳ: Hiện có 5 thách thức đối với DNNN như ngoài nhiệm vụ kinh doanh còn thực hiện nhiệm vụ chính trị; ngại tăng trưởng nhanh do lo sợ sẽ bị áp chỉ tiêu năm sau nên chỉ đặt ra mức tăng trưởng 5 – 6%; ngại đầu tư nhiều; hạn chế năng lực lãnh đạo do hoạt động DNNN theo phân bổ ngân sách, không khuyến khích tài năng vượt trội; tầm nhìn nhiệm kỳ nên chỉ làm để đạt được mục tiêu trong nhiệm kỳ đó.

Nguyên nhân là do “vai trò kép” của người lãnh đạo, mặc dù đại diện cho DNN nhưng lại có quyền lợi riêng, gắn với sự nghiệp chính trị hơn là sự nghiệp lãnh đạo doanh nghiệp, dẫn đến sự mâu thuẫn, tạo ra 5 thách thức kể trên. Cùng với đó là do hệ thống pháp luật ngặt nghèo, có tính chất nặng nề hơn so với khu vực tư nhân, trong khi năng lực quản lý của một số bộ ngành liên quan còn hạn chế, ảnh hưởng đến quản trị doanh nghiệp.

Từ thực trạng nói trên, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Ngọc Anh đưa ra nhóm giải pháp gồm tách bạch vai trò kinh doanh và xã hội để phân loại yếu tố quản trị vì mỗi loại doanh nghiệp có mục tiêu khác nhau. Đồng thời cần cân nhắc một số lĩnh vực khi cổ phần hóa có cần thiết Nhà nước nắm giữ tỷ lệ chi phối, dẫn dắt hay không? Cần tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, cần mở ra thị trường để doanh nghiệp nước ngoài tham gia qua đó học hỏi, nắm bắt công nghệ cũng như xây dựng hệ thống chỉ số nhằm xác định rõ từng nhiệm vụ, tạo sự rõ ràng trong hoạt động.

Ông Trần Anh Tuấn, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH MTV Phát triển Công nghiệp Tân Thuận chia sẻ những khó khăn trong quá trình cổ phần hóa DNNN.

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Trần Anh Tuấn, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH MTV Phát triển Công nghiệp Tân Thuận cho rằng, cần tập trung nguồn lực, tạo cơ chế tối đa để phát triển kinh tế tư nhân. Việc cổ phần hóa DNNN nhằm tạo lan tỏa để phát triển kinh tế tư nhân, tạo sức hút nguồn lực.

Chia sẻ về những khó khăn, thách thức đối với DNNN, ông Trần Anh Tuấn cho biết, DNNN không chỉ thiên về làm kinh doanh mà còn làm nhiệm vụ chính trị, đây là một bài toán khó của lãnh đạo doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp tư nhân hoạt động theo Luật Doanh nghiệp thì DNNN lại hoạt động và “gánh trên vai” nhiều luật khác; chưa kể các quy định liên quan về cho thuê mặt bằng, quản lý tài sản công, hoạt động đúng ngành nghề kinh doanh đăng ký…

“Vì thế, DNNN hoạt động không năng động và bị ràng buộc nhiều hơn so với doanh nghiệp tư nhân, “gánh trên vai” nhiều trách nhiệm, nhiều quy định, chưa kể hiện chưa có sự thống nhất trong các quy định của Trung ương về cổ phần hóa do thay đổi, sửa đổi các Nghị định. Vì thế để khắc phục tình trạng này, trong khi chờ hướng dẫn của Trung ương thì TP.HCM cần mạnh dạn tham mưu, đề xuất cơ chế tạo đột phá để thực hiện có hiệu quả quá trình cổ phần hóa”, ông Trần Anh Tuấn nêu ý kiến.

Ông Quảng Văn Viết Cương, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đầu tư và Phát triển công nghiệp Becamex Bình Dương phát biểu tại tọa đàm.

Trong khi đó, ông Quảng Văn Viết Cương, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đầu tư và Phát triển công nghiệp Becamex Bình Dương chia sẻ việc nguồn vốn nhà nước bổ sung vào công ty cổ phần hóa gặp nhiều khó khăn, chưa kể việc định giá giá trị doanh nghiệp; xây dựng tiêu chí cổ phần hóa trong đó có tỷ lệ nhà nước chi phối để giữ vai trò dẫn dắt. Đồng thời cần nguồn vốn đầu tư cho DNNN để đổi mới khoa học công nghệ.

“Quy định thay đổi liên tục nên có những DNNN vừa định giá xong lại phải định giá lại, bổ sung đi bổ sung lại nhiều lần, rất khó khăn. Thậm chí có trường hợp trải qua 2 kỳ đại hội cổ đông mà vẫn chưa quyết toán xong chi phí cổ phần hóa. Vì thế cần có cơ chế, tham mưu đề xuất cơ chế đột phá thì mới cổ phần hóa hiệu quả được”, ông Quảng Văn Viết Cương chia sẻ thêm.