Chiều 3/6, tiếp tục Phiên họp thứ 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã trình bày Báo cáo tiếp thu, chỉnh lý và hoàn thiện dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Trong đó, đáng chú ý là Chính phủ xin ý kiến về tổ chức hoạt động của chính quyền phường ở thành phố Hà Nội khi Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) được Quốc hội thông qua và có hiệu lực thi hành.

Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội, Thường trực HĐND thành phố Hà Nội đề xuất rà soát, chỉnh lý Điều 53 dự thảo Luật theo hướng đối với chính quyền địa phương ở phường của thành phố Hà Nội có tổ chức HĐND và UBND trong nhiệm kỳ 2021 – 2026 (khác với chính quyền địa phương tại phường thuộc Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng nhiệm kỳ 2021 – 2026 chỉ tổ chức UBND do các phường này đang thực hiện theo mô hình tổ chức chính quyền đô thị).

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: Quốc hội

Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, chính quyền địa phương tại phường ở thành phố Hà Nội tổ chức theo mô hình đặc thù riêng (tại HĐND quận, thị xã thuộc thành phố Hà Nội vẫn tổ chức HĐND). Vì vậy, đề xuất của thành phố Hà Nội về tổ chức HĐND phường của Thành phố là có căn cứ thực tiễn và có thể thực hiện được, góp phần giải quyết các vướng mắc, khó khăn của Thành phố.

Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức chính quyền địa phương ở phường của thành phố Hà Nội sớm kiện toàn, ổn định về tổ chức, cán bộ, bảo đảm tốt hơn quyền đại diện của người dân và thực hiện chức năng giám sát trên địa bàn cũng như góp phần chuẩn bị và tổ chức tốt cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND nhiệm kỳ tới.

Trên cơ sở đó, Chính phủ đề xuất chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng bỏ quy định về các phường thuộc thành phố Hà Nội tại Điều 53 dự thảo Luật. Theo đó, kể từ ngày 1/7/2025 (thời điểm Luật Tổ chức chính quyền địa phương có hiệu lực thi hành) cho đến khi kết thúc nhiệm kỳ 2021 – 2026 thì chính quyền địa phương tại các phường thuộc thành phố Hà Nội tổ chức đầy đủ HĐND và UBND.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, với số liệu báo cáo của thành phố Hà Nội thì số lượng chức danh chủ chốt của HĐND phường thực hiện chỉ định thuộc trường hợp đặc biệt nêu tại Kết luận số 150-KL/TW ngày 14/4/2025 của Bộ Chính trị là rất lớn (dự kiến có 146 người thuộc trường hợp đặc biệt không phải là đại biểu HĐND được chỉ định giữ các chức danh Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Trưởng Ban của HĐND phường). Do đó, cần thiết phải báo cáo xin chủ trương của Bộ Chính trị về vấn đề này.

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: Quốc hội

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho rằng, khác với mô hình chính quyền đô thị đang thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, tại thành phố Hà Nội hiện đang không tổ chức HĐND phường nhưng vẫn tổ chức HĐND quận theo quy định của Luật Thủ đô.

Trong khi đó, theo Nghị quyết số 60-NQ/TW và các kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thì ở cấp tỉnh và cấp xã đều tổ chức HĐND và UBND. Do đó, Chính phủ và chính quyền thành phố Hà Nội đề xuất khi Luật này có hiệu lực thi hành thì việc áp dụng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp theo quy định của Luật có thể thực hiện ngay tại Hà Nội như đối với các tỉnh khác.

Cụ thể là cho phép tổ chức HĐND phường ở thành phố Hà Nội trên cơ sở bố trí, sắp xếp số đại biểu HĐND quận, thị xã nhiệm kỳ 2021 – 2026 và đại biểu HĐND ở các xã được nhập vào các phường cùng với chức danh lãnh đạo HĐND sẽ được chỉ định tham gia HĐND theo quy định chuyển tiếp tại Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 để hoạt động cho đến hết nhiệm kỳ 2021 – 2026.

Theo phương án này, mỗi phường trong tổng số 51 phường được thành lập sau sắp xếp tại thành phố Hà Nội dự kiến sẽ có từ 10 đến 14 đại biểu HĐND. Nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND phường sau khi kiện toàn sẽ thực hiện theo quy định tại Chương VI của dự thảo Luật.

Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp thấy rằng, phương án và đề xuất của Chính phủ và thành phố Hà Nội đã được tính toán rất chi tiết, cặn kẽ, có cơ sở, có thể thực hiện được và sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho chính quyền địa phương ở các phường sớm kiện toàn, ổn định về tổ chức, cán bộ, bảo đảm tốt hơn quyền đại diện của người dân và thực hiện chức năng giám sát trên địa bàn cũng như góp phần chuẩn bị và tổ chức tốt cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND nhiệm kỳ tới.

Phát biểu thảo luận tại phiên họp, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng 146 người thuộc trường hợp đặc biệt không phải là đại biểu HĐND được dự kiến chỉ định giữ các chức danh Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Trưởng Ban của HĐND phường tại Hà Nội không phải là nhiều. Trong giai đoạn từ 1/7/2025 đến bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 – 2031, chúng ta có thể làm được.