Hơn 13.000 ca nhiễm HIV mỗi năm

Trung bình mỗi năm, Việt Nam ghi nhận hơn 13.000 ca nhiễm HIV mới, trong đó hình thái lây truyền qua đường tình dục chiếm khoảng 70%, tăng mạnh so với giai đoạn trước. Thông tin được công bố tại lễ phát động Giải Báo chí toàn quốc về HIV/AIDS 2025, tổ chức ngày 8/9 tại Hà Nội.

Theo thống kê từ Bộ Y tế, năm 2019 cả nước phát hiện hơn 10.000 ca HIV mới. Từ năm 2020 đến nay, con số này ở mức trên 13.000 ca mỗi năm. Riêng năm 2024, có 13.351 người được chẩn đoán dương tính với HIV và 1.905 trường hợp tử vong liên quan đến căn bệnh này.

Tính từ ca nhiễm đầu tiên được phát hiện tại TP.HCM vào năm 1990, đến nay, Việt Nam có khoảng 267.000 người đang sống chung với HIV. Các địa phương đều đã ghi nhận người nhiễm.

Một trong những thay đổi đáng chú ý là sự chuyển dịch trong hình thái lây nhiễm HIV. Nếu năm 2010, tỷ lệ lây truyền qua đường máu chiếm 47%, thì đến nay chỉ còn khoảng 6,5%. Ngược lại, tỷ lệ lây truyền qua quan hệ tình dục tăng mạnh, từ 47% lên tới 70%, trở thành con đường lây chủ yếu hiện nay.

Trong đó, nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) được cảnh báo là nhóm nguy cơ chính trong xu hướng lây lan HIV tại Việt Nam.

Tiến sĩ, bác sĩ Hoàng Minh Đức – Cục trưởng Cục Phòng chống bệnh truyền nhiễm (Bộ Y tế) – cho rằng, rào cản lớn nhất hiện nay không chỉ là virus HIV mà là sự kỳ thị và thiếu hiểu biết trong cộng đồng.

“Phòng chống HIV/AIDS không đơn thuần là cuộc chiến chống virus, mà là chống lại sự sợ hãi, kỳ thị và lãng quên. Chỉ khi không còn ai e ngại đi xét nghiệm, và người nhiễm được đón nhận thay vì xa lánh, chúng ta mới có thể chiến thắng căn bệnh này”, ông nói.

Dù số ca mới vẫn cao, Việt Nam được ghi nhận có nhiều thành tựu đáng kể trong kiểm soát HIV/AIDS.

Theo nhà báo Trần Tuấn Linh – Tổng Biên tập báo Sức khỏe & Đời sống – hơn 10 năm qua, cả ba chỉ số: số người nhiễm mới, số ca chuyển sang AIDS và số ca tử vong đều có xu hướng giảm. Tỷ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng được duy trì ở mức dưới 0,3%.

Hiện nay, 95% người nhiễm HIV có thẻ bảo hiểm y tế; gần 90% trong số đó được chi trả thuốc ARV qua quỹ BHYT; hơn 95% người điều trị ARV đạt tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế – tức không còn khả năng lây truyền qua quan hệ tình dục.

ARV được xem là nền tảng trong việc kiểm soát và tiến tới chấm dứt đại dịch HIV/AIDS vào năm 2030. Người nhiễm HIV nếu được phát hiện sớm và tuân thủ điều trị bằng thuốc ARV, sau khoảng 6 tháng có thể đạt tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện (dưới 200 bản sao/ml máu), từ đó không còn khả năng lây truyền qua đường tình dục hay từ mẹ sang con.

Nhờ hiệu quả điều trị, người nhiễm HIV hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh, lập gia đình, sinh con an toàn.

Dù đạt nhiều thành tựu, các chuyên gia cảnh báo HIV/AIDS vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ trong cộng đồng, đặc biệt tại các nhóm nguy cơ cao như MSM, người chuyển giới, người nghiện ma túy. Để đạt mục tiêu chấm dứt dịch vào năm 2030, Việt Nam cần thay đổi chiến lược, tăng cường truyền thông sáng tạo và mạnh mẽ hơn nhằm phá bỏ rào cản kỳ thị, thúc đẩy xét nghiệm và điều trị sớm.