Không thể bỏ cữ cà phê, uống thuốc sao cho đúng?

Bác sĩ chuyên khoa 2 Đinh Trần Ngọc Mai, Khoa Dinh dưỡng – Tiết chế, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, cho biết, cà phê chứa caffeine và các hợp chất thực vật như polyphenol và tannin, có khả năng tương tác với nhiều loại thuốc thông qua việc thay đổi quá trình hấp thu, chuyển hóa hoặc đào thải thuốc trong cơ thể. Điều này không có nghĩa là người dùng thuốc phải từ bỏ cà phê, nhưng cần hiểu rõ những nguy cơ để sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả.

Ảnh: AI

Thuốc bổ sung sắt và cà phê

Một ví dụ thường gặp là các thuốc bổ sung sắt, thường được dùng để điều trị thiếu máu do thiếu sắt. Khi uống cùng cà phê hoặc uống trong vòng 1 giờ sau cà phê, khả năng hấp thu sắt có thể giảm đến 40-80%. 

Nguyên nhân là do polyphenol và tannin trong cà phê kết hợp với ion sắt tạo thành các phức chất khó tan, làm giảm sinh khả dụng của thuốc. 

Ngoài cà phê, các thực phẩm như trà, ca cao, sô cô la đen, rượu vang đỏ và thậm chí là một số loại ngũ cốc nguyên cám cũng có thể cản trở hấp thu sắt tương tự. Trong trường hợp này, khuyến cáo của Hiệp hội Huyết học Mỹ (ASH) là nên uống sắt khi bụng đói và cách cà phê ít nhất 1-2 giờ để tối ưu hóa hiệu quả điều trị.

Thuốc kháng sinh và cà phê

Bác sĩ Ngọc Mai cho biết, một nhóm thuốc khác dễ bị ảnh hưởng là thuốc kháng sinh nhóm quinolon như ciprofloxacin và norfloxacin. Những thuốc này có thể bị ảnh hưởng kép: Một mặt, caffeine làm chậm quá trình phân hủy của thuốc trong gan, làm tăng nguy cơ các tác dụng phụ như bồn chồn, lo âu, run tay hoặc mất ngủ; mặt khác, bản thân thuốc cũng làm chậm chuyển hóa caffeine, khiến caffeine tích tụ trong cơ thể nhiều hơn. Tình trạng này càng rõ rệt ở người lớn tuổi hoặc người có bệnh lý gan. Các hướng dẫn của Hiệp hội Dược lâm sàng Mỹ (ASHP) khuyến cáo hạn chế sử dụng đồ uống chứa caffeine trong thời gian điều trị với các thuốc này để giảm thiểu tương tác. 

Ảnh: AI

Ngoài ra, levothyroxin – một hormone tuyến giáp tổng hợp thường được dùng trong điều trị suy giáp – cũng là thuốc rất nhạy cảm với thức ăn và đồ uống. Cà phê có thể làm giảm đáng kể hấp thu levothyroxin qua ruột, khiến người bệnh dù uống thuốc đúng liều vẫn không đạt hiệu quả điều trị. Theo khuyến cáo của Hiệp hội Nội tiết Mỹ (Endocrine Society), thuốc nên được uống vào buổi sáng khi bụng đói, với nước lọc, ít nhất 30-60 phút trước bữa ăn và trước cà phê.

Thuốc trầm cảm và cà phê

Theo bác sĩ Ngọc Mai, một số loại thuốc khác cũng cần lưu ý là thuốc điều trị loãng xương như alendronate và risedronate – chúng có khả năng hấp thu rất kém nếu dùng chung với thực phẩm hoặc cà phê, dẫn đến giảm hiệu quả trong việc ngăn ngừa gãy xương. 

Thêm vào đó, một số loại thuốc chống trầm cảm, thuốc điều trị bệnh Parkinson (như levodopa) hoặc thuốc ngừa thai cũng có thể bị ảnh hưởng bởi việc dùng đồng thời với cà phê, làm thay đổi nồng độ thuốc trong máu theo những hướng khác nhau.

Bác sĩ Ngọc Mai đưa ra lời khuyên, với người có thói quen uống 1-2 ly cà phê mỗi ngày, nên chủ động thông báo thói quen này với bác sĩ điều trị. Mỗi loại thuốc có thời điểm hấp thu tối ưu riêng và cách đơn giản nhất là uống thuốc với nước lọc, vào thời điểm cách xa cà phê ít nhất 1 tiếng, hoặc tốt nhất là theo hướng dẫn cụ thể của bác sĩ hoặc dược sĩ. Điều chỉnh nhỏ này có thể tạo nên sự khác biệt lớn trong hiệu quả điều trị và an toàn của người bệnh.