Loạt lý do khiến tinh trùng ngày càng “kém chất”

Chia sẻ tại hội thảo khoa học về giải pháp nâng cao hiệu quả điều trị hiếm muộn chiều 1-8, bác sĩ Bạch Huy Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản (Bệnh viện Bưu Điện), cho biết tỉ lệ vô sinh, hiếm muộn tại Việt Nam đang tăng nhanh.

Nếu như kết quả nghiên cứu năm 2010 tại 7 vùng sinh thái ở Việt Nam, tỉ lệ vô sinh, hiếm muộn là 7,7% thì đến năm 2023 con số này đã tăng lên 17,8%.

Ước tính, mỗi năm có khoảng 1 triệu cặp vợ chồng vô sinh, hơn 50% trong số này dưới 30 tuổi. Tổ chức Y tế Thế giới xếp Việt Nam vào nhóm các nước có tỉ lệ vô sinh cao nhất khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Theo bác sĩ Huy Anh, gần đây tỉ lệ vô sinh có xu hướng tăng ở nam giới và ngày càng trẻ hoá. Các đánh giá về tinh dịch đồ – chỉ số phản ánh khả năng sinh sản nam giới, cho thấy có nhiều thay đổi đáng kể về cả số lượng và chất lượng tinh trùng so với thời điểm năm 2010.

Nhiều mẫu tinh trùng hiện nay có mật độ thấp, khả năng di động kém, hình thái bất thường. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thụ thai tự nhiên và hiệu quả của các phương pháp hỗ trợ sinh sản.

“Lối sống hiện đại với ô nhiễm môi trường, thực phẩm kém chất lượng, thói quen hút thuốc, uống rượu, thiếu vận động, căng thẳng kéo dài… là những yếu tố hàng đầu làm suy giảm chất lượng tinh trùng. Đây là những nguyên nhân âm thầm góp phần gia tăng tỉ lệ vô sinh”- ông cảnh báo.

Cũng theo bác sĩ Huy Anh, một trong những nguyên nhân quan trọng nhưng ít được biết đến gây vô sinh ở nam giới là hiện tượng đứt gãy DNA tinh trùng – tình trạng vật chất di truyền trong tinh trùng bị tổn thương, làm giảm khả năng thụ thai, IVF thất bại.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ đứt gãy DNA bao gồm căng thẳng ôxy hóa (do hút thuốc, ô nhiễm, béo phì, tuổi cao, lối sống ít vận động), viêm nhiễm đường sinh dục mạn tính (viêm mào tinh, viêm tuyến tiền liệt), tiếp xúc nhiệt độ cao thường xuyên (xông hơi, mặc quần bó, ngồi lâu), rối loạn nội tiết và yếu tố di truyền.

Những tổn thương này thường khó nhận biết nhưng để lại hậu quả lâu dài cho sức khỏe sinh sản nam giới. Để phát hiện và đánh giá mức độ tổn thương, hiện nay các bác sĩ có thể sử dụng xét nghiệm Halosperm – một công cụ hiện đại dựa trên hình ảnh “quầng nhiễm sắc” quanh tinh trùng.

“Cải thiện lối sống là “chìa khóa” giảm tổn thương, nâng cao chất lượng tinh trùng. Chu kỳ tái tạo tinh trùng kéo dài 70-80 ngày, nên nam giới cần bỏ thuốc, hạn chế rượu, vận động phù hợp để tăng cơ hội thụ thai tự nhiên” – bác sĩ Huy Anh khuyến cáo.