Lợi ích của giấc ngủ trưa đối với não bộ và sức khỏe tim mạch

Giấc ngủ trưa trở thành thói quen hàng ngày của nhiều người. Vậy giấc ngủ trưa quan trọng ra sao? Ngủ trưa như thế nào để mang đến nhiều lợi ích?

Giấc ngủ trưa là gì?

Giấc ngủ trưa là một giấc ngủ ngắn vào ban ngày, thường bắt đầu sau giờ ăn trưa (khoảng 12 giờ) và kéo dài khoảng 15 – 30 phút. Ngủ trưa trở thành thói quen phổ biến ở nhiều quốc gia, đặc biệt ở châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh do đặc điểm khí hậu nóng bức. Trong phần lớn trường hợp, việc làm này không xuất phát từ tình trạng thiếu ngủ mà chỉ là một cách sắp xếp giấc ngủ để cân bằng với nhu cầu và lịch trình sinh hoạt. Nhờ đó giúp tăng cường sự tỉnh táo, thoải mái và giảm căng thẳng.⁽¹⁾

Ngủ trưa có tốt không?

Lợi ích của giấc ngủ trưa có thể gồm:

1. Giảm nợ ngủ

Hầu hết người trưởng thành cần ngủ tối thiểu 7 tiếng mỗi đêm. Tuy nhiên, thời gian ngủ có thể bị rút ngắn do công việc, học tập và những hoạt động khác. Ngủ không đủ giấc kéo dài có thể dẫn đến thiếu ngủ và những vấn đề sức khỏe khác. Ngủ trưa là một trong những cách “bù lại” cho tình trạng thiếu ngủ ban đêm, giúp giảm mệt mỏi và buồn ngủ khi làm việc.

2. Cải thiện nhận thức và hiệu suất công việc

Một giấc ngủ ngắn có thể cải thiện các chức năng nhận thức như trí nhớ, tư duy, sáng tạo và tập trung, qua đó nâng cao hiệu suất công việc, học tập. Giấc ngủ trưa có thể giúp tăng cường khả năng vận động thể chất, cải thiện sức bền và tốc độ phản ứng sau khi nghỉ trưa.

3. Hỗ trợ sức khỏe tim mạch và não bộ

Một báo cáo cho thấy người ngủ trưa 1 – 2 lần/tuần có nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như đau tim, suy tim hoặc đột quỵ thấp hơn 48% so với người không ngủ (dựa trên dữ liệu theo dõi trung bình 5 năm).

Tuy nhiên, lợi ích này không còn rõ rệt nếu ngủ trưa quá nhiều lần (6 – 7 lần/tuần). Mặt khác, giấc ngủ trưa còn có thể giúp tăng cường sức khỏe não bộ, cải thiện sự tỉnh táo và giảm tình trạng phụ thuộc vào các chất kích thích để chống buồn ngủ.

4. Cân bằng cảm xúc và tinh thần

Giấc ngủ trưa giúp cơ thể được thư giãn, giảm cảm giác mệt mỏi và uể oải. Nhờ đó hạn chế những bất ổn về tinh thần như cáu gắt, nóng nảy, lo lắng…

5. Tăng cường miễn dịch

Thiếu ngủ kéo dài có thể ảnh hưởng đến phản ứng viêm của cơ thể, tăng nguy cơ nhiễm trùng và giảm khả năng chống lại bệnh tật. Giấc ngủ trưa có thể giảm tác động tiêu cực của tình trạng thiếu ngủ, góp phần hỗ trợ sức khỏe hệ miễn dịch.

Ngủ trưa quá nhiều có tốt không?

Giấc ngủ trưa kéo dài và diễn ra thường xuyên có thể gây những tác động tiêu cực đến sức khỏe. Ngủ trưa trên 60 phút hoặc vào lúc gần chiều tối (khoảng 3 – 4 giờ) có thể gây xáo trộn nhịp sinh học và ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ ban đêm, đặc biệt là ở người cao tuổi. Về lâu dài có thể dẫn đến khó ngủ, thiếu ngủ và mất ngủ.⁽²⁾

Một nghiên cứu ở Trung Quốc cho thấy ngủ trưa hơn 90 phút làm tăng nguy cơ bị tăng huyết áp ở phụ nữ trung niên và cao tuổi. Nghiên cứu khác còn chỉ ra nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu ở người ngủ trưa trên 30 phút. Ngủ trưa liên tục còn tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến những vấn đề sức khỏe khác như trầm cảm, béo phì, đột quỵ, tiểu đường…

Không ngủ trưa có sao không?

Điều này phụ thuộc vào nhu cầu, thói quen và tình trạng sức khỏe của từng người. Nếu ngủ đủ 7 – 8 tiếng vào ban đêm, không ngủ trưa thường ít gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

Dù vậy, một giấc ngủ ngắn giữa ngày có thể hỗ trợ phục hồi năng lượng, giảm mệt mỏi và buồn ngủ, qua đó tăng cường sự tập trung và tỉnh táo, đặc biệt với những người trong tình trạng suy yếu do bệnh hoặc phải làm công việc cần sự tập trung cao độ. Tuy nhiên, không nên ngủ quá nhiều do có thể khiến cơ thể uể oải hơn và làm xáo trộn giấc ngủ ban đêm.

Ngủ trưa như thế nào cho đúng?

Để đảm bảo có giấc ngủ trưa khoa học, mỗi người cần lưu ý những điều sau:⁽³⁾

• Thời lượng giấc ngủ: Giấc ngủ trưa kéo dài khoảng 15 – 30 phút có thể giúp một người tỉnh táo hơn mà không rơi vào giấc ngủ sâu. Một số trường hợp có thể ngủ từ 60 – 90 phút như nhân viên làm theo ca hoặc nhân viên y tế để phục hồi tốt hơn. Tránh ngủ nhiều hơn thời lượng khuyến nghị do có thể gây tác dụng ngược, khiến cơ thể uể oải hơn và ảnh hưởng đến giấc ngủ vào buổi tối.
• Thời điểm ngủ: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng 1 – 3 giờ chiều là thời điểm ngủ trưa tối ưu để giảm căng thẳng. Ngủ muộn hơn khoảng thời gian này có thể gây gián đoạn giấc ngủ ban đêm.
• Tần suất: Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần ngủ trưa nhiều hơn; người trưởng thành không bị thiếu ngủ có thể nghỉ trưa khoảng 1 – 2 lần mỗi tuần; người lớn tuổi và người gặp các vấn đề về giấc ngủ có thể ngủ trưa mỗi ngày để tận dụng tối đa thời gian ngủ.
• Môi trường ngủ: Lựa chọn khu vực yên tĩnh, thoáng mát, ít ánh sáng và tiếng ồn; sử dụng nút tai, miếng che mắt để hạn chế giấc ngủ bị gián đoạn.
• Đặt báo thức: Giúp thức dậy đúng giờ và tránh ngủ quá nhiều; cố gắng thức dậy ngay khi chuông báo thức reo lần đầu để hạn chế tình trạng ngủ sâu hơn.

Thắc mắc liên quan

Một số thắc mắc thường gặp liên quan đến giấc ngủ trưa bao gồm:

1. Người mất ngủ ban đêm có nên ngủ trưa không?

Người bị mất ngủ ban đêm có thể ngủ trưa nhưng cần lưu ý về thời gian và thời điểm ngủ. Với trường hợp này, giấc ngủ trưa chỉ nên kéo dài khoảng 10 – 15 phút, đồng thời không nên ngủ sau 3 giờ để tránh ảnh hưởng đến giấc ngủ buổi tối.

2. Ngủ trưa trên bàn có hại không?

Ngủ gục trên bàn làm tăng nguy cơ tổn thương dây thần kinh cánh tay, cứng khớp, tăng áp lực lên cột sống và cản trở hô hấp. Mỗi người nên nằm ngả lưng và có gối kê cổ để đảm bảo sự thoải mái khi ngủ và hạn chế những vấn đề sức khỏe liên quan.

3. Trẻ em có cần ngủ trưa không?

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần ngủ trưa nhiều hơn người trưởng thành. Giấc ngủ trưa hỗ trợ tích cực cho quá trình trao đổi chất của trẻ, đồng thời nâng cao khả năng tiếp thu, tư duy, trí nhớ và ngôn ngữ. Qua đó giúp trẻ đạt thành tích tốt hơn trong học tập và vận động thể chất.

Bài viết chia sẻ về tầm quan trọng của giấc ngủ trưa và những lưu ý để có được giấc ngủ chất lượng. Một giấc ngủ trưa hợp lý nên kéo dài khoảng 15 – 30 phút tùy nhu cầu và sức khỏe của mỗi người và tránh ngủ trưa quá nhiều. Nếu gặp các vấn đề về giấc ngủ, người bệnh nên thăm khám với bác sĩ chuyên khoa Thần kinh để được kiểm tra và can thiệp kịp thời.