Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, qua rà soát Bộ Y tế nhận thấy, nhiều quy định liên quan tới công tác dân số chưa đảm bảo tính đồng bộ. Thực trạng dân số Việt Nam đã phát sinh những vấn đề đáng lo ngại.

Cụ thể, mức sinh trên toàn quốc đang có xu hướng giảm thấp dưới mức sinh thay thế, từ 2,11 con/phụ nữ (năm 2021) xuống 2,01 con/phụ nữ (năm 2022), 1,96 con/phụ nữ (năm 2023) và 1,91 con/phụ nữ (năm 2024) – thấp nhất trong lịch sử và được dự báo sẽ tiếp tục xuống thấp trong các năm tiếp theo.

Từ thực trạng đó, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội sửa đổi Khoản 1 Điều 1 Pháp lệnh Dân số số 08/2008/PLUBTVQH12 sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số năm 2003: “Quyết định thời gian và khoảng cách sinh con” thành “Quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khoẻ, điều kiện học tập, lao động, công tác, thu nhập và nuôi dạy con của cá nhân, cặp vợ chồng trên cơ sở bình đẳng”. Đồng thời bỏ khoản 2: “Sinh một hoặc hai con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định”; giữ nguyên khoản 3.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan. Ảnh: Quốc hội

Sửa đổi này nhằm khắc phục tình trạng chênh lệch mức sinh giữa các vùng, đối tượng, tránh để mức sinh giảm quá thấp, không đạt mức sinh thay thế – điều có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển bền vững về kinh tế, xã hội, an ninh và quốc phòng trong tương lai.

Như vậy, mỗi gia đình, người dân có quyền tự quyết định về số con, khoảng cách sinh con phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khỏe, điều kiện, thu nhập của cá nhân, cặp vợ chồng.

Dự thảo Pháp lệnh nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng trong việc chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.

Qua thẩm tra dự án Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa – Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Ủy ban Văn hóa – Xã hội cơ bản thống nhất với nội dung dự thảo do Chính phủ trình.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa – Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh. Ảnh: Quốc hội

Hồ sơ dự án Pháp lệnh được chuẩn bị nghiêm túc, cơ bản đầy đủ theo quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; dự thảo Pháp lệnh phù hợp với quy định của Hiến pháp, tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên; không tác động đến vấn đề quốc phòng, an ninh quốc gia.

Theo ông Vinh, việc sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số nhằm thể chế hóa ngay ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị và để đáp ứng yêu cầu thực tiễn nên Ủy ban đồng tình việc Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định dự án Pháp lệnh được xây dựng, ban hành theo trình tự, thủ tục rút gọn và có hiệu lực thi hành kể từ ngày Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá – Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cũng cho rằng việc sửa đổi lần này chỉ là giải pháp trước mắt. Để giải quyết được tổng thể các vấn đề về dân số, hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ về dân số, cần khẩn trương hoàn thiện hồ sơ dự án Luật Dân số thể chế hóa đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng; bảo đảm chất lượng và tiến độ xây dựng Luật Dân số trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Tại phiên họp, với 100% thành viên có mặt tán thành, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số số 06/2003/PL-UBTVQH11 đã được sửa đổi, bổ sung theo Pháp lệnh số 08/2008/PL-UBTVQH12.