Nên làm gì khi có dấu hiệu đột quỵ? Hướng dẫn xử trí khẩn cấp

Đột quỵ là tình trạng cấp cứu y tế nghiêm trọng, xảy ra khi dòng máu nuôi não bị gián đoạn. Mỗi giây phút trôi qua đều quan trọng, quyết định khả năng phục hồi và tính mạng của người bệnh. Nhận biết sớm các dấu hiệu và thực hiện những bước xử lý kịp thời có thể cứu sống người bệnh và giảm nguy cơ biến chứng lâu dài.

Nên làm gì khi có dấu hiệu đột quỵ?

Khi nhận thấy bản thân hoặc người xung quanh xuất hiện những dấu hiệu nghi ngờ đột quỵ, việc xử trí đúng cách ngay từ những phút đầu tiên sẽ giúp cứu sống và hạn chế di chứng cho bệnh nhân.

Gọi cấp cứu ngay lập tức

Không nên tự lái xe đưa người bệnh đến bệnh viện nếu có thể gọi xe cấp cứu, bởi vì đội ngũ cấp cứu y tế có khả năng đánh giá tình trạng ban đầu và triển khai các biện pháp can thiệp kịp thời ngay trên đường di chuyển. Trường hợp không thể gọi cấp cứu, nên đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt. Cần ghi nhớ và thông báo rõ thời điểm khởi phát triệu chứng cho nhân viên y tế, vì đây là yếu tố then chốt trong lựa chọn phương pháp điều trị.

Thuốc tiêu sợi huyết (tPA) chỉ có hiệu quả tối ưu nếu được sử dụng trong vòng 3 đến 4,5 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên. Ngoài ra, đối với những bệnh nhân bị tắc động mạch lớn và đủ điều kiện theo chẩn đoán hình ảnh, can thiệp lấy huyết khối nội mạch có thể mang lại lợi ích nếu được thực hiện trong khung thời gian mở rộng từ 6 đến 24 giờ.

Giữ người bệnh ở trạng thái an toàn

Nếu bệnh nhân bất tỉnh nhưng thở bình thường, hãy đặt họ vào tư thế nghiêng an toàn để tránh sặc. Đồng thời, không nên cho người bệnh uống nước, ăn uống hay sử dụng thuốc trước khi được chẩn đoán. Nếu bệnh nhân không thở hoặc thở bất thường, tiến hành hồi sức tim phổi (CPR) theo hướng dẫn và gọi cấp cứu ngay. Nếu có nghi ngờ chấn thương cột sống (ngã cao, va đập mạnh), cần hạn chế di chuyển cổ và thông báo cho đội cấp cứu khi họ tới.

Ghi lại thời gian người bệnh có dấu hiệu đột quỵ

Một việc quan trọng mà nhiều người thường bỏ qua là ghi nhớ chính xác thời điểm các triệu chứng xuất hiện. Thông tin này giúp bác sĩ đánh giá mức độ nghiêm trọng và quyết định phương pháp điều trị phù hợp, nhất là việc sử dụng thuốc tan huyết khối.

Theo dõi các dấu hiệu khác

Nên làm gì khi có dấu hiệu đột quỵ? Ngoài những việc trên đây, cần theo dõi thêm các dấu hiệu khác của người bệnh như nhịp tim, nhịp thở, mức độ tỉnh táo. Đồng thời, cũng cần chuẩn bị thông tin về tiền sử bệnh và các loại thuốc người bệnh đang dùng để cung cấp cho nhân viên y tế. Việc này giúp bác sĩ nhanh chóng xác định phương pháp điều trị tối ưu và an toàn cho người bệnh.

Những điều không nên làm khi phát hiện đột quỵ

Bên cạnh việc biết cách xử trí đúng, chúng ta cũng cần nhận diện những hành động sai lầm có thể khiến tình trạng bệnh nhân trở nên nghiêm trọng hơn.

Không tự ý cho người bệnh dùng thuốc

Khi nghi ngờ đột quỵ, không nên tự ý cho người bệnh sử dụng thuốc, đặc biệt là thuốc hạ huyết áp mạnh, thuốc kháng đông hoặc kháng kết tập tiểu cầu vì có thể làm xấu đi tình trạng nếu chẩn đoán chưa rõ. Cần thông báo ngay các thuốc bệnh nhân đang dùng cho nhân viên y tế.

Không cố gắng xoa bóp hay vận động mạnh người bệnh

Một sai lầm thường gặp là cố gắng xoa bóp, vận động hoặc di chuyển mạnh người bệnh. Hành động này có thể làm tổn thương các cơ quan và hệ thần kinh, khiến người bệnh gặp thêm rủi ro. Khi bị đột quỵ, tốt nhất là giữ người bệnh yên tĩnh và an toàn cho đến khi được cấp cứu. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân ở trong môi trường nguy hiểm (cháy, ngập, sập), hãy di chuyển họ tới nơi an toàn trước khi chờ cấp cứu.

Không trì hoãn việc đưa người bệnh đến cơ sở y tế

Trong điều trị đột quỵ, thời gian luôn là yếu tố vô cùng quan trọng, ảnh hưởng đến an nguy của người bệnh. Trì hoãn đưa người bệnh đến bệnh viện có thể làm mất cơ hội sử dụng các phương pháp điều trị hiệu quả, chẳng hạn như thuốc tan huyết khối.

Không để người bệnh đi lại một mình

Người bị đột quỵ có thể mất thăng bằng, yếu cơ hoặc tê liệt một bên cơ thể. Để họ đi lại một mình sẽ rất nguy hiểm, dễ dẫn đến té ngã và chấn thương nghiêm trọng. Hãy luôn ở bên hỗ trợ hoặc giữ người bệnh nằm yên cho đến khi có nhân viên y tế chuyên nghiệp tiếp nhận.

Tầm quan trọng của “giờ vàng” và hành động cấp cứu kịp thời

Tìm hiểu nên làm gì khi có dấu hiệu đột quỵ và không nên làm gì với người bệnh thực sự quan trọng. Những hành động cấp cứu kịp thời được thực hiện trong “giờ vàng” có thể tăng cơ hội phục hồi và giữ tính mạng cho người bệnh.

“Giờ vàng” là gì?

Trong điều trị đột quỵ, khái niệm “giờ vàng” được sử dụng để chỉ khoảng thời gian 3 – 4,5 giờ đầu tiên kể từ khi xuất hiện triệu chứng đột quỵ. Đây là giai đoạn quan trọng nhất để can thiệp y tế, vì các tế bào não chưa bị tổn thương hoàn toàn và khả năng hồi phục vẫn cao. Hành động kịp thời không chỉ có thể cứu sống người bệnh mà còn giảm đáng kể nguy cơ tàn phế và các di chứng sau đột quỵ như liệt nửa người, rối loạn ngôn ngữ hay mất trí nhớ.

Mục tiêu của việc cấp cứu

Mục tiêu chính của việc cấp cứu đột quỵ là đưa người bệnh đến bệnh viện càng sớm càng tốt để bác sĩ có thể đánh giá tình trạng và can thiệp phù hợp. Tùy vào loại đột quỵ, các biện pháp này có thể bao gồm tiêm thuốc tiêu sợi huyết (tPA) để làm tan huyết khối hoặc thủ thuật lấy huyết khối nhằm phục hồi dòng máu lên não. Việc can thiệp kịp thời không chỉ giúp giảm nguy cơ tử vong mà còn tối đa hóa khả năng hồi phục chức năng não, mang lại chất lượng cuộc sống tốt hơn cho người bệnh sau đột quỵ.

Nhận biết các dấu hiệu đột quỵ

Nên làm gì khi có dấu hiệu đột quỵ đến đây bạn đã biết. Nhưng để có thể tận dụng “giờ vàng” và hành động kịp thời, chúng ta cần nhận biết đúng các dấu hiệu đột quỵ.

Dấu hiệu phổ biến

Một số dấu hiệu cảnh báo gặp ở phần lớn bệnh nhân như:

• Người bệnh có thể không cử động được một bên mặt, miệng bị xệ hoặc lệch sang một bên, khiến nụ cười trở nên méo mó.
• Một bên tay hoặc chân có thể bị yếu đột ngột, khó cầm nắm vật dụng, không nhấc lên được hoặc cảm giác tê liệt hoàn toàn.
• Người bệnh có thể gặp khó khăn khi phát âm, nói lắp hoặc không hiểu câu nói thông thường.
• Người bệnh cảm thấy chóng mặt đột ngột, mất khả năng giữ thăng bằng, đi lại khó khăn hoặc dễ ngã.
• Cơn đau đầu xuất hiện đột ngột, dữ dội, khác với những cơn đau thông thường, có thể kèm theo buồn nôn hoặc nôn mửa.
• Người bệnh có thể chỉ cảm thấy chóng mặt hoặc tê nhẹ ở tay, chân đột ngột, kèm theo yếu nửa người, méo miệng, rối loạn ngôn ngữ hoặc thay đổi thị lực cũng có thể là cảnh báo về sự thiếu máu não thoáng qua.
• Thị lực có thể bị mờ hoặc nhìn đôi, nhìn một phần khung hình bị mất.

Đột quỵ là tình huống khẩn cấp mà từng phút giây đều có ý nghĩa quyết định đến sự sống còn và khả năng hồi phục của người bệnh. Việc nắm rõ nên làm gì khi có dấu hiệu đột quỵ và xử trí đúng cách giúp cứu sống người bệnh và giảm thiểu tối đa nguy cơ di chứng nặng nề. Hy vọng những thông tin về dấu hiệu đột quỵ trên đây có thể giúp bạn biết cách bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người xung quanh.