Nghiên cứu xác nhận vi nhựa gây tổn thương gan: Cuộc khủng hoảng vi nhựa đang xâm nhập vào đồ ăn và thức uống hàng ngày của chúng ta

Tại Nutrition 2025, cuộc họp thường niên của Hiệp hội Dinh dưỡng Hoa Kỳ vào tháng 6 năm 2025, nghiên cứu sinh – tiến sĩ Amy Parkhurst tại Đại học California, đã trình bày kết quả nghiên cứu trên động vật cho thấy những con chuột tiếp xúc với 60 mg/kg nanoplastic polystyrene mỗi ngày trong 7 tuần đã phát triển chứng không dung nạp glucose, tăng nồng độ enzyme gan ALT, tổn thương hàng rào ruột và tăng nồng độ nội độc tố.

Điều này cho thấy vi nhựa có thể ảnh hưởng đáng kể đến chức năng gan và quá trình trao đổi chất.

Mặc dù liều lượng sử dụng trong nghiên cứu này cao hơn mức phơi nhiễm thông thường ở người, các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng những thí nghiệm như vậy cung cấp những cảnh báo quan trọng về sức khỏe. Với việc vi nhựa thường được tìm thấy trong đồ uống đóng chai, hải sản và bao bì thực phẩm, cộng đồng khoa học đang đẩy mạnh nỗ lực làm rõ những ảnh hưởng lâu dài của chúng đối với sức khỏe.

99% mẫu cá và tôm có kết quả xét nghiệm dương tính với vi nhựa, cho thấy ô nhiễm đã xâm nhập vào chuỗi thức ăn

Vào ngày 24 tháng 12 năm 2024, Phòng thí nghiệm Sinh thái Duyên hải Ứng dụng tại Đại học Bang Portland (My) đã công bố một nghiên cứu trên tạp chí Frontiers in Toxicology, phân tích 6 loài thủy sinh phổ biến dọc bờ biển Oregon, gồm: Tôm hồng, cá mú đen, cá trích, cá tuyết, cá hồi và lươn. Trong số 182 mẫu, 180 mẫu (khoảng 99%) có kết quả xét nghiệm dương tính với vi nhựa hoặc sợi nhân tạo. Tôm hồng cho thấy mức độ ô nhiễm cao nhất, với các hạt nhựa thậm chí còn được tìm thấy trong các bộ phận ăn được của chúng.

Đây không phải là lần đầu tiên ô nhiễm hải sản trở thành mối lo ngại. Ngay từ năm 2019, tạp chí Limnology and Oceanography Letters đã đưa tin rằng hàu và trai dao Thái Bình Dương chứa trung bình 0,16 đến 0,35 hạt vi nhựa trên mỗi gam phần ăn được. Nồng độ này cao nhất vào mùa xuân và ở những vùng nước đông dân cư.

Nắp chai và túi trà là nguồn nguy cơ cao và đồ uống trở thành kênh vô hình

Trong cuộc sống hàng ngày, vi nhựa cũng có thể xâm nhập vào cơ thể con người thông qua đồ uống và thực phẩm chế biến sẵn. Vào tháng 6 năm 2024, tổ chức phi lợi nhuận Agir pour l’Environnement của Pháp đã công bố một báo cáo có tiêu đề “Rapport microplastiques sodas”, phát hiện ra rằng việc mở nhiều lần các loại đồ uống có ga thương mại sẽ giải phóng hàng chục hạt vi nhựa do ma sát giữa nắp và miệng chai.

Hơn nữa, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Chemosphere vào tháng 12 năm 2024 bởi Đại học Tự trị Barcelona ở Tây Ban Nha cho thấy túi trà làm từ nylon hoặc polypropylene có thể giải phóng hàng triệu đến hàng tỷ hạt vi nhựa trên mỗi mililit trà sau khi pha. Những hạt này có thể được ruột hấp thụ và thậm chí xâm nhập vào nhân tế bào, có khả năng gây trở ngại cho biểu hiện gen và phản ứng miễn dịch.

Anthocyanin tự nhiên có thể có tác dụng bảo vệ, nhưng tác dụng của chúng đối với con người vẫn chưa được xác minh

Về các biện pháp đối phó, một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Phân tích Dược phẩm vào tháng 4 năm 2025 cho thấy anthocyanin có thể có tác dụng bảo vệ ruột và tế bào. Nghiên cứu lưu ý rằng việc tiêu thụ các loại thực phẩm giàu anthocyanin như quả việt quất, bắp cải đỏ, ngô tím, gạo đen và khoai lang tím có thể làm giảm tác hại của vi nhựa đối với tế bào và hệ thống nội tiết thông qua cơ chế chống oxy hóa và chống viêm.

Nghiên cứu cho thấy việc tiêu thụ khoảng 50 mg anthocyanin mỗi ngày (khoảng 1 cốc quả việt quất hoặc nửa cốc quả mâm xôi đen) có thể có tác dụng bảo vệ ban đầu ở người lớn. Tuy nhiên, hiện tại chưa có nghiên cứu lâm sàng dài hạn nào trên người, vì vậy khuyến nghị này vẫn chỉ mang tính chất tham khảo phòng ngừa.

Tiếp xúc với vi nhựa sẽ trở thành vấn đề sức khỏe cộng đồng mới: Việc phòng ngừa là cấp bách

Vấn đề vi nhựa đang nhanh chóng chuyển từ một vấn đề môi trường sang một thách thức về sức khỏe. Diễn đàn Kinh tế Thế giới ước tính trung bình mỗi người nuốt phải từ 78.000 đến 211.000 hạt nhựa mỗi năm, chủ yếu từ không khí, nước và thực phẩm.

Mặc dù hiện tại không có bằng chứng rõ ràng nào cho thấy nó gây ra các bệnh nghiêm trọng cho cơ thể con người, nhưng ngày càng có nhiều nghiên cứu chỉ ra những rủi ro tiềm ẩn và tác động đến các cơ quan, đặc biệt là sự can thiệp vào gan, ruột và hệ thống trao đổi chất.

Từ các sáng kiến chính sách hạn chế nhựa dùng một lần và tăng cường quản lý vật liệu tiếp xúc với thực phẩm, đến những lựa chọn cá nhân nhằm giảm thiểu bao bì nhựa và tránh mở nắp chai nước uống thường xuyên, tất cả đều là những hành động có thể thực hiện ngay lập tức. Trước “thời đại chế độ ăn nhựa” đang tràn lan, việc nâng cao nhận thức về rủi ro và lựa chọn chế độ ăn uống cẩn thận là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe của chúng ta.