Nhắm mắt nhưng không ngủ được phải làm sao?

Tình trạng nhắm mắt nhưng không ngủ được xảy ra khá phổ biến, bất kỳ ai cũng có thể gặp phải. Vậy nếu bị tình trạng này thì phải làm sao? Nguyên nhân nào gây ra?

Nhắm mắt nhưng không ngủ được là thế nào?

Nhắm mắt nhưng không ngủ được là tình trạng một người đã thực hiện việc đi ngủ, nằm nhắm mắt nhưng khó hoặc không thể đi vào giấc ngủ, có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Nếu tình trạng này kéo dài có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần, làm giảm chất lượng cuộc sống.

Tại sao nhắm mắt mà không ngủ được?

Có thể xảy ra do nhiều tác nhân, yếu tố nguy cơ, ví dụ như:⁽¹⁾

1. Tác nhân bệnh lý

• Khó chìm vào giấc ngủ có thể là triệu chứng mất ngủ. Người bệnh mất ngủ cũng có thể gặp những triệu chứng khác như khó thức dậy, khó duy trì giấc ngủ… Nếu bị mất ngủ, người bệnh thường trằn trọc trên giường và không thể ngủ được.
• Hội chứng ngủ trễ (DSPS) có thể tác động đến khả năng đi vào giấc ngủ, thức dậy đúng giờ. Lịch trình ngủ của người bệnh có thể bị trì hoãn tối thiểu 2 tiếng. Tình trạng này tác động đến đồng hồ sinh học.
• Hội chứng chân không yên (RLS) khiến người bệnh cảm thấy thôi thúc mạnh phải cử động tay chân, dẫn đến khó chìm vào giấc ngủ.
• Bệnh lý thần kinh dẫn đến cảm giác ngứa ran, tê ở chân, tay có thể khiến bạn khó ngủ, thường xuyên tỉnh giấc.

• Đau mạn tính (viêm khớp, đau xơ cơ…), bệnh phổi, tim mạch… có thể khiến một người khó vào giấc ngủ, làm gián đoạn giấc ngủ.
• Người bệnh cường giáp cũng có thể cảm thấy khó ngủ, ngủ không ngon giấc.

2. Vấn đề tâm lý

Lo âu, căng thẳng có thể khiến tâm trí quay cuồng, không thể thư giãn, khó chìm vào giấc ngủ ngon. Tình trạng đau buồn, trầm cảm có thể ảnh hưởng đến trạng thái tinh thần của một người theo hướng tác động tiêu cực đến giấc ngủ.

3. Do thói quen sinh hoạt

• Thói quen ngủ không khoa học là tác nhân phổ biến dẫn đến tình trạng khó ngủ, ngủ không đủ giấc, giấc ngủ kém chất lượng. Ví dụ như việc duy trì lịch ngủ không nhất quán, dùng thiết bị điện tử trên giường, ăn uống vào đêm muộn… có thể dẫn đến tình trạng khó ngủ, nhắm mắt nhưng không ngủ được.
• Phòng ngủ, môi trường ngủ không lý tưởng cho giấc ngủ có thể góp phần dẫn đến tình trạng trằn trọc, khó vào giấc, ngủ không ngon. Ví dụ như một tấm nệm không thoải mái, tạo ra nhiều tiếng ồn hoặc ánh sáng mạnh, nhiệt độ phòng quá nóng hoặc quá lạnh… có thể ảnh hưởng đến quá trình ngủ thiếp đi, duy trì giấc ngủ.
• Khó ngủ, gián đoạn giấc ngủ cũng có thể xảy ra do nhịp sinh học không đều, thường do làm việc ca đêm, bị lệch múi giờ (jet lag)… Ngủ trưa quá nhiều cũng có thể gây khó ngủ vào ban đêm.
• Dùng caffeine, nicotine và những chất kích thích khác có thể khiến não bộ, cơ thể căng thẳng, chưa sẵn sàng để chìm vào giấc ngủ. Đi ngủ khi bụng no có thể dẫn đến ợ nóng, gây khó ngủ, ngủ không sâu giấc. Chế độ dinh dưỡng mất cân bằng có thể dẫn đến tình trạng khó đi vào giấc ngủ, chất lượng giấc ngủ kém.
• Việc tắm hơi, ngâm mình trong bồn nước ấm trước khi ngủ làm tăng nhiệt độ cơ thể. Nhiệt độ cơ thể tự nhiên giảm xuống vào ban đêm, việc tăng nhiệt độ ngay trước khi đi ngủ đồng nghĩa với việc cơ thể phải mất nhiều thời gian hơn để điều chỉnh khi ngủ. Nếu tập thể dục vào ban đêm (một hoạt động khác có thể tăng cường sự tỉnh táo) rồi mới tắm thì việc chìm vào giấc ngủ càng trở nên khó hơn.

Làm sao biết đang gặp tình trạng nhắm mắt mãi mà không ngủ được?

Có thể biểu hiện qua các dấu hiệu sau đây:

• Nhắm mắt để ngủ nhưng không ngủ được, khó đi vào giấc ngủ
• Trở mình thường xuyên trên giường, cố gắng để cảm thấy thoải mái, ổn định
• Trằn trọc hàng giờ liền vào ban đêm để cố gắng chìm vào giấc ngủ
• Cảm thấy thất vọng, căng thẳng do nhắm mắt nhưng không ngủ được
• Ngay cả khi đã ngủ thì cũng dễ bị tỉnh giấc, nếu tỉnh giấc giữa đêm có thể khó hoặc không thể ngủ lại
• Thời gian ngủ ít hơn thời gian ngủ trung bình so với những người cùng độ tuổi
• Khi ngủ dậy cảm thấy mệt mỏi, uể oải, tinh thần kém, tư duy và khả năng phản xạ giảm sút…

Nhắm mắt nhưng không ngủ được có sao không?

Khi giấc ngủ bị ảnh hưởng có thể dẫn đến nhiều hệ lụy, đây là tác động tương ứng qua lại. Ví dụ như tình trạng căng thẳng, lo lắng dẫn đến khó đi vào giấc ngủ, mất ngủ, lúc này người bệnh lại càng stress hơn. Giấc ngủ có vai trò quan trọng với cơ thể, sức khỏe.

Nếu tình trạng nhắm mắt nhưng không ngủ được kéo dài, người bệnh bị thiếu ngủ, mất ngủ, cơ thể không được nghỉ ngơi và phục hồi thông qua giấc ngủ chất lượng có thể tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến một số rủi ro như:

• Gia tăng nguy cơ bị tăng huyết áp
• Khiến hệ miễn dịch yếu hơn
• Suy giảm trí nhớ
• Gia tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, bệnh lý thần kinh
• Tình trạng buồn ngủ vào ngày hôm sau do thiếu ngủ, mất ngủ khiến tâm trạng trở nên cáu kỉnh, khó chịu
• Rối loạn sức khỏe tâm thần, tiềm ẩn nguy cơ trầm cảm
• Tăng cân ngoài ý muốn
• Da bị nổi mụn, kém đàn hồi, lão hóa nhanh hơn
• Mất tập trung, bị giảm năng suất, hiệu suất làm việc, học tập
• Tình trạng kém tỉnh táo do thiếu ngủ, mất ngủ tiềm ẩn nguy cơ gây tai nạn giao thông, tai nạn lao động…

Nên làm gì ngay khi nhắm mắt nhưng không ngủ được?

Ngay khi bị, mỗi người nên thực hiện những việc sau đây:

• Nếu thức hơn 15 phút, hãy rời khỏi giường, thực hiện việc gì đó nhẹ nhàng ở phòng khác đến khi cảm thấy buồn ngủ, ví dụ như đọc sách, thiền, hít thở sâu…
• Không nên cố gắng ép bản thân ngủ, hãy giữ tâm trạng thoải mái.
• Không nên quá nôn nóng, nhìn đồng hồ hoặc điện thoại liên tục. Việc làm này càng khiến tâm trạng căng thẳng, lo lắng, khó đi vào giấc ngủ hơn.
• Có thể uống một ít nước ấm hoặc trà thảo mộc có lợi cho giấc ngủ. Lưu ý, không uống quá nhiều nước, do có thể dẫn đến tình trạng buồn tiểu phải thức giấc giữa đêm.

Nhắm mắt nhưng không ngủ được phải làm sao?

Nếu tình trạng này kéo dài, ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần, làm giảm chất lượng cuộc sống nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa Thần kinh thăm khám. Thông qua kết quả chẩn đoán, bác sĩ có thể lập phác đồ điều trị phù hợp, hướng dẫn áp dụng các biện pháp giúp dễ ngủ, ngủ sâu giấc hơn, có thể bao gồm:⁽²⁾

1. Dùng thuốc

Bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh dùng một số loại thuốc ngủ không kê đơn (OTC), thuốc theo toa… để điều trị tình trạng khó ngủ, mất ngủ. Người bệnh cần tuân thủ phác đồ dùng thuốc do bác sĩ chỉ định, không được tự ý sử dụng thuốc để tránh gặp tác dụng phụ. Người bệnh cũng cần cho bác sĩ biết những loại thuốc, thảo dược, thực phẩm chức năng mà bản thân đang dùng, do một số loại có thể tương tác với nhau.

2. Kích thích từ trường xuyên sọ

Kỹ thuật này dùng sóng điện từ đi xuyên vào hộp sọ, tác động lên các vùng vỏ não tương ứng, tăng kết nối và chức năng thần kinh của các tế bào thần kinh. Từ đó, hỗ trợ cải thiện mất ngủ, khó ngủ trong nhiều trường hợp và các bệnh lý thần kinh khác.

3. Liệu pháp hành vi nhận thức

Liệu pháp hành vi nhận thức có thể giúp người bệnh nhận ra các kiểu suy nghĩ có thể dẫn đến tình trạng nhắm mắt nhưng không ngủ được, khó ngủ, mất ngủ và hướng dẫn họ cách thay đổi các kiểu suy nghĩ đó.

4. Thay đổi thói quen sống

• Ngưng dùng các thiết bị điện tử tối thiểu 1 tiếng trước khi đi ngủ để cơ thể, tâm trí có đủ thời gian chuẩn bị cho giấc ngủ.
• Vận động, tập thể dục thường xuyên trong ngày góp phần giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, hỗ trợ cơ thể thư giãn khi đến giờ đi ngủ. Tuy nhiên, mỗi người không nên vận động quá gần giờ ngủ.
• Áp dụng chế độ ăn uống cân bằng bao gồm protein, carbohydrate, chất béo cùng những chất dinh dưỡng khác cơ thể cần… mang đến lợi ích cho giấc ngủ. Khẩu phần cũng nên bao gồm các thực phẩm giàu tryptophan, vitamin B, magie và những chất dinh dưỡng thúc đẩy hormone giấc ngủ khác. Mỗi người có thể bổ sung bộ đôi hoạt chất thiên nhiên từ Blueberry (việt quất) và Ginkgo Biloba (bạch quả) để góp phần cải thiện tình trạng khó ngủ, mất ngủ.
• Ngưng dùng caffeine tối thiểu 6 – 8 tiếng trước lúc ngủ.
• Nếu ngủ trưa, nên ngủ không quá 20 – 30 phút, tránh ngủ vào buổi chiều muộn.
• Cố gắng tiếp xúc với ánh sáng mặt trời tối thiểu 30 phút vào buổi sáng để điều chỉnh nhịp sinh học.

5. Duy trì lịch trình thức ngủ cố định

Mỗi người cần duy trì lịch trình thức ngủ vào cùng một thời điểm mỗi ngày. Việc này cần được thực hiện ngay cả trong ngày nghỉ, cuối tuần. Tuân thủ lịch trình ngủ có thể giúp cơ thể thư giãn, sẵn sàng ngủ vào cùng thời điểm mỗi đêm.

6. Thực hiện thói quen tốt cho giấc ngủ trước khi ngủ

• Áp dụng các kỹ thuật thư giãn để làm giảm tình trạng căng thẳng, lo lắng. Mỗi người có thể thực hành thiền, hít thở sâu… để giúp cơ thể thư giãn, sẵn sàng cho giấc ngủ.
• Mỗi người có thể đọc sách, nghe nhạc nhẹ nhàng trước khi ngủ.

7. Tạo môi trường ngủ thoải mái

• Trang bị giường ngủ, nệm, gối, ga giường… có chất lượng tốt để tạo cảm giác thoải mái khi ngủ.
• Thiết lập không gian ngủ yên tĩnh, tối, có nhiệt độ thoải mái.
• Cân nhắc dùng rèm cản sáng hoặc máy tạo tiếng ồn trắng.
• Không nên để các thiết bị điện tử như điện thoại, TV, máy tính trong phòng ngủ.

8. Điều chỉnh tư thế ngủ

Mỗi người có thể thử điều chỉnh tư thế ngủ khác để tạo cảm giác thoải mái, dễ chìm vào giấc ngủ, ví dụ như: tư thế nằm ngửa, tư thế nằm nghiêng (đặc biệt là nghiêng về bên trái)…

Khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là cơ sở y tế uy tín đã thăm khám, chẩn đoán, điều trị hiệu quả tình trạng khó ngủ, mất ngủ, rối loạn giấc ngủ… cho nhiều người bệnh. Nơi đây quy tụ đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Thần kinh dày dạn kinh nghiệm, được trang bị hệ thống máy móc tân tiến, phục vụ tối ưu cho quá trình khám chữa bệnh, ví dụ như: máy đo đa ký giấc ngủ, kích thích từ trường xuyên sọ, máy chụp CT 768 lát cắt, CT 1975 lát cắt, CT hơn 100.000 lát cắt, hệ thống chụp MRI 1,5 – 3 tesla… Quy trình khám chữa bệnh chuyên nghiệp, khoa học, tiện lợi, áp dụng đầy đủ các chính sách bảo hiểm.

Tóm lại, nhắm mắt nhưng không ngủ được xảy ra thường xuyên, kéo dài ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Người bệnh gặp tình trạng này cần sớm đến cơ sở y tế uy tín thăm khám, bác sĩ có thể chẩn đoán, lập phác đồ chữa trị phù hợp, mang đến lợi ích tối ưu.