Thạc sĩ – bác sĩ chuyên khoa 1 Huỳnh Võ Quốc Kha, Phòng khám Dị ứng – Miễn dịch, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM – cơ sở 3, cho biết các ca nhiễm giun rồng chủ yếu ở các nước chưa phát triển, điều kiện vệ sinh kém, đặc biệt tại châu Phi, Nam Sudan, Ethiopia và Mali; thường là những người sinh sống bằng nghề nông. 

Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, song thường xảy ra ở người trưởng thành từ 15 đến 45 tuổi, không phân biệt giới tính. Tuy nhiên, gần đây Việt Nam đã ghi nhận hơn 20 trường hợp trong vòng 5 năm qua (từ năm 2020 đến đầu năm 2025) hầu hết ở các tỉnh miền núi phía bắc như Yên Bái, Phú Thọ, Thanh Hóa, Hòa Bình. Hầu hết người bệnh là nam giới, có tiền căn ăn thực phẩm thủy sinh sống hoặc chưa được nấu chín.

Chu trình lây nhiễm giun rồng

Ảnh: BVCC

(1) Người bị nhiễm bệnh khi uống nước không vệ sinh, có chứa copepod – là loài giáp xác nhỏ mang ấu trùng của Dracunculus medinensis.

(2) Sau khi được uống vào, giáp xác chết và giải phóng ấu trùng, các ấu trùng này xuyên qua thành dạ dày và ruột rồi xâm nhập vào ổ bụng và khoang sau phúc mạc.

(3) Sau khi trưởng thành và giao phối, giun đực chết, còn giun cái (dài 70-120 cm) sẽ di chuyển trong mô dưới da hướng về bề mặt da.

(4) Khoảng 1 năm sau khi nhiễm, giun cái gây ra mụn nước trên da, thường ở vùng chi dưới xa cơ thể, sau đó mụn sẽ vỡ ra. Khi tổn thương này tiếp xúc với nước, giun cái thoát ra khỏi da và phóng thích ấu trùng vào nước (4).

(5) Giáp xác ăn các ấu trùng này, sau hai tuần và hai lần lột xác, chúng phát triển thành ấu trùng giai đoạn lây nhiễm (6).

Khi ấu trùng xâm nhập vào cơ thể, ấu trùng xuyên qua niêm mạc dạ dày và thành ruột, di chuyển vào mô liên kết, rồi phát triển thành giun trưởng thành. Giun đực chết sau khi giao phối. Giun cái trưởng thành sau 9-14 tháng, có thể dài tới 1 mét, di chuyển dưới da. 

Giai đoạn đầu bệnh thường không có triệu chứng. Khoảng 1 năm sau khi nhiễm, giun cái hướng đến bề mặt da mát hơn và bắt đầu thoát ra ngoài, thường là bàn chân. 

Tại vị trí giun thoát ra có thể xuất hiện mụn nước, loét, phù, ngứa và đau. Người bệnh thường ngâm chân vào nước để giảm đau, khiến giun chui ra khỏi mụn nước và phóng thích ấu trùng giai đoạn 1 vào nước. Có thể có nhiều con giun cùng thoát ra một lúc. Quá trình kéo dài đến 8 tuần hoặc lâu hơn. Triệu chứng toàn thân có thể gồm: sốt, phát ban, buồn nôn, nôn, tiêu chảy.

Giun rồng hiếm khi gây tử vong

Theo bác sĩ chuyên khoa 1 Huỳnh Võ Quốc Kha, giun rồng hiếm khi gây tử vong. Các biến chứng nặng thường do nhiễm khuẩn thứ phát hoặc nhiễm khuẩn huyết. Áp xe có thể xảy ra khi giun di chuyển đến các cơ quan khác như phổi, màng tim, tủy sống. Khi giun đi qua khớp, có thể gây đau khớp và co rút cơ. Trong một số trường hợp, nếu giun chết trước khi thoát ra, chúng có thể bị vôi hóa, gây đau. Nếu giun bị đứt khi đang thoát ra, có thể gây viêm nặng, phù, nhiễm khuẩn huyết hoặc viêm mô tế bào.

Chẩn đoán chủ yếu dựa trên triệu chứng lâm sàng đặc trưng là thấy giun chui ra từ vết loét. Xét nghiệm máu có thể thấy tăng bạch cầu ái toan. Nếu giun chết và bị vôi hóa, có thể phát hiện qua hình ảnh X-quang. Chẩn đoán phân biệt với bệnh giun chỉ hay viêm mô tế bào.

Điều trị chủ yếu lấy giun ra chậm rãi kết hợp chăm sóc vết thương và kiểm soát đau. Điều trị triệu chứng bằng thuốc giảm đau, kháng viêm; kháng Histamin để giảm ngứa, bôi kháng sinh tại chỗ phòng nhiễm trùng thứ phát hoặc kháng sinh toàn thân khi có viêm mô tế bào, nhiễm khuẩn huyết hoặc áp xe.

Phòng ngừa là biện pháp hiệu quả duy nhất để chống lại bệnh này. Chủ yếu là ăn chín, uống sôi, không ăn các thực phẩm sống, chưa chế biến, đặc biệt là các loài thủy sinh. Người bệnh cũng phải tránh tiếp xúc với nguồn nước uống để tránh lây lan mầm bệnh.