Ớn lạnh bài thuốc “dĩ độc trị độc”

Bà P.T.B (69 tuổi, ở TP Hà Nội) mắc đái tháo đường type 2 hơn 10 năm, trước đây kiểm soát tốt với chỉ số glucose lúc đói 5,5 mmol/L, HbA1c 6,5%, chức năng gan – thận bình thường. Tin lời thầy lang bảo rằng “thuốc tây gây hại gan, thận” và có thể chữa khỏi mà không cần thuốc, bà tự ý bỏ điều trị.

Suýt chết sau “bẻ lái” điều trị

Thay vào đó, mỗi sáng bà ăn cơm với 3 thìa đường và uống 3 ly nước mía. Sau 3 tháng, bà sụt 10 kg, khát nhiều, tiểu nhiều, mờ mắt, mệt lả. Khi bà nhập viện, chỉ số glucose lúc đói tăng đến 30 mmol/L, HbA1c lên 15,9% – mức cực kỳ nguy hiểm. Bà được chẩn đoán tăng áp lực thẩm thấu máu (HHS) – một biến chứng cấp dễ gây tử vong nếu không xử lý kịp thời. Trường hợp khác là nữ bệnh nhân 60 tuổi (ở Ninh Bình) cũng tự bỏ thuốc, uống nước đường mỗi ngày theo lời thầy lang, dẫn đến suy kiệt, mất nước nặng, ổ áp xe lan rộng trên lưng và vai, phải nhập viện cấp cứu.

Theo TS-BS Tôn Thất Kha, Trưởng Khoa Điều trị tích cực – Bệnh viện Nội tiết Trung ương, hành động trên cực kỳ nguy hiểm. Việc nạp lượng lớn đường vào cơ thể khi quá trình chuyển hóa đã mất kiểm soát có thể đẩy bệnh nhân vào tình trạng HHS – biến chứng cấp tính với nguy cơ tử vong rất cao. “Nếu sau khi xuất viện, người bệnh tiếp tục bỏ thuốc và tin các lời khuyên vô căn cứ, nguy cơ tái phát biến chứng rất cao, nhất là với người có bệnh nền lâu năm hoặc từng bị tai biến. Đây không phải là trường hợp cá biệt. Nhiều bệnh nhân đái tháo đường phải nhập viện trong tình trạng nặng vì tự ý dừng thuốc theo các phương pháp truyền miệng” – bác sĩ Kha khuyến cáo.

Thời gian qua, các bác sĩ liên tục cảnh báo tình trạng người bệnh đái tháo đường tự ý dừng thuốc sau một thời gian thấy bệnh tạm ổn, chuyển sang dùng thuốc nam, thuốc “gia truyền” theo lời mách bảo. Không ít người tin vào quảng cáo trên mạng, bỏ thuốc bác sĩ kê, uống các viên thuốc “gia truyền” không rõ nguồn gốc, dẫn đến biến chứng nặng, thậm chí suýt mất mạng. Có trường hợp nam bệnh nhân 43 tuổi không tiêm insulin như chỉ định mà mua thuốc viên “gia truyền” qua mạng. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nôn ói, đau bụng dữ dội, 2 lần ngừng tim khi đang lấy máu xét nghiệm; chỉ thoát được nguy hiểm sau 2 tuần lọc máu và dùng thuốc trợ tim.

Theo các chuyên gia, dù chưa có thống kê chính thức song tình trạng người bệnh tự ý bỏ thuốc, điều trị theo tin đồn vẫn phổ biến. Nhiều người dừng thuốc vì tưởng bệnh đã ổn hoặc chạy theo lời quảng cáo “thuốc trị khỏi tiểu đường” không rõ nguồn gốc. Việc tự ý ngưng thuốc hoặc dùng thuốc không kiểm soát có thể gây suy gan, suy thận, nhiễm toan máu nghiêm trọng và dẫn tới tử vong. Các bác sĩ khẳng định đái tháo đường chỉ được kiểm soát hiệu quả khi tuân thủ phác đồ điều trị, kết hợp lối sống lành mạnh và tái khám định kỳ. Không có loại nước hay thuốc dân gian nào thay thế được vai trò của thuốc đã được kiểm chứng lâm sàng.

Phản khoa học

Trên mạng xã hội gần đây lan truyền nhiều phương pháp chữa bệnh phản khoa học tiềm ẩn rủi ro như châm kim dái tai, châm ong giảm đau hay thải độc đại tràng bằng cà phê… Mới đây, Bệnh viện Bạch Mai (TP Hà Nội) tiếp nhận bệnh nhân bị vỡ trực tràng, phải phẫu thuật cấp cứu sau khi thụt tháo cà phê để “detox”. Trước đó, người bệnh đã thực hiện phương pháp này nhiều lần theo hướng dẫn lan truyền trên mạng. Theo bác sĩ, đây không phải trường hợp hiếm gặp. Việc tự ý thụt tháo không có giá trị chữa bệnh, ngược lại còn gây rách trực tràng, viêm loét, ngộ độc và nhiều biến chứng nghiêm trọng. Các chuyên gia khẳng định đến nay không có bằng chứng khoa học nào cho thấy phương pháp “detox đại tràng” có thể phòng bệnh hay chữa ung thư.

Nhắc lại một trường hợp xử trí đột quỵ mới đây, các bác sĩ chưa hết xót xa. Đang ở nhà, nam bệnh nhân 38 tuổi ở Bắc Ninh bất ngờ gục xuống ghế. Người thân nghi ngờ anh bị đột quỵ nên chỉ thực hiện các biện pháp dân gian như bấm huyệt nhân trung, xoa ngực rồi mới gọi cấp cứu. Tuy nhiên, họ đã bỏ qua bước kiểm tra mạch – thao tác quan trọng để phát hiện ngừng tim. Khi vào bệnh viện, tim người bệnh đã ngừng đập quá lâu, não tổn thương nghiêm trọng, tiên lượng rất xấu.

Bác sĩ Nguyễn Tiến Dũng, Phó Giám đốc Trung tâm Đột quỵ – Bệnh viện Bạch Mai, khuyến cáo mỗi phút đối với người đột quỵ là vô cùng quý giá – điều trị càng sớm, tổn thương não càng giảm thiểu và khả năng phục hồi càng cao. Nếu nghi ngờ đột quỵ, không chờ đợi hay áp dụng các biện pháp dân gian mà cần gọi cấp cứu và đưa người bệnh đến cơ sở y tế.

Theo chuyên gia y tế, nước ta mỗi năm ghi nhận khoảng 200.000 ca đột quỵ mới, hơn 11.000 người tử vong và 100.000 người bị tàn phế. Tỉ lệ tái phát 15% – 40%. Xu hướng bệnh đã thay đổi, trước đây chủ yếu xảy ra ở người trên 60 tuổi nhưng hiện nay, bệnh nhân ngày càng trẻ, thậm chí có trường hợp dưới 20 tuổi. Dù nhiều lần cảnh báo “chữa đột quỵ tại chỗ” bằng cách chích máu ở đầu ngón tay, dái tai hoặc đỉnh đầu… là thông tin sai lệch, phản khoa học nhưng trào lưu này vẫn lan truyền rầm rộ. “Việc không đưa người bệnh đi bệnh viện ngay vì “dễ vỡ mạch máu não” như lời khuyên trên mạng có thể khiến người bệnh mất “giờ vàng”, làm tăng nguy cơ tử vong hoặc tàn phế” – một chuyên gia nhắc lại.