Phương pháp giảm cân cho người đau dạ dày an toàn và một số lưu ý

Giảm cân là quá trình cần sự kiên trì và khoa học, nhưng với những người đau dạ dày, việc lựa chọn phương pháp phù hợp thường khó khăn hơn. Chế độ ăn kiêng khắc nghiệt có thể khiến tình trạng này trở nên trầm trọng hơn, gây đau, đầy hơi, buồn nôn hoặc thậm chí viêm loét nặng. Vậy có bao nhiêu cách giảm cân cho người đau dạ dày? Cần lưu ý gì khi thực hiện. Bài viết dưới đây của chuyên viên Dinh dưỡng – Tiết chế Trịnh Hà Nhật Quyên, Đơn vị Dinh dưỡng – Tiết chế, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh sẽ giải đáp chi tiết.

Vì sao lại xuất hiện tình trạng đau dạ dày khi giảm cân?

Tình trạng đau dạ dày xuất hiện khi giảm cân thường do các nguyên nhân sau:

1. Trào ngược dạ dày

Một trong những nguyên nhân gây đau dạ dày là trào ngược axit, có thể gây tổn thương thực quản kéo dài, thậm chí có thể dẫn đến ung thư. Nếu bị trào ngược, người bệnh phải điều trị ngay. Hơn nữa, tình trạng thừa cân có thể gây trào ngược do áp lực lên dạ dày tăng lên, dẫn đến nhiều axit dạ dày hơn đi lên thực quản.

Các phương pháp giảm cân như: sử dụng soda ăn kiêng, uống nhiều nước trước bữa ăn để lấp đầy dạ dày, ăn trái cây có tính axit (mận, bưởi, nho, lựu)… làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược. Để giảm trào ngược, người bệnh nên ưu tiên sử dụng ngũ cốc nguyên hạt và các loại dầu lành mạnh, chẳng hạn như dầu ô liu, vào chế độ ăn. Gừng cũng là loại thực phẩm chống viêm tốt, giúp cải thiện tình trạng trào ngược dạ dày.

2. Stress và lo lắng kéo dài

Tâm lý căng thẳng, lo lắng làm các hormone và chất dẫn truyền thần kinh trong cơ thể được giải phóng. Từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động co bóp của dạ dày và nhu động ruột, gây đau bụng, ợ chua, đầy hơi… Ngoài ra, stress còn có khả năng làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, gây ra tình trạng đau bao tử thường gặp.

3. Loét dạ dày

Loét dạ dày là 1 trong những yếu tố gây đau dạ dày. Nếu đang ăn kiêng, tình trạng loét dạ dày trở nên tồi tệ hơn và người bệnh sẽ cảm thấy đau rát. Nếu cảm thấy cảm giác nóng rát ở dạ dày từ 1-3 giờ sau ăn hoặc không ăn sáng, đây có thể là dấu hiệu của tình trạng loét dạ dày.

Hướng dẫn cách giảm cân cho người đau dạ dày an toàn và hiệu quả

Giảm cân có thể giúp giảm các triệu chứng tiêu hóa như đau dạ dày, ợ nóng và các vấn đề về dạ dày liên quan đến axit. Một số cách giảm cân cho người bị đau dạ dày như:

1. Tuân thủ chế độ ăn uống cho người đau dạ dày

Người đau dạ dày nên lựa chọn thực phẩm dễ tiêu hóa, giúp giảm viêm, bảo vệ niêm mạc dạ dày và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn. Các thực phẩm phù hợp với người đau dạ dày như:

• Gừng: có đặc tính chống viêm, giúp giảm buồn nôn, nôn mửa và hỗ trợ tiêu hóa. Gừng có thể dùng dưới dạng trà, thêm vào món ăn hoặc sử dụng dưới dạng viên nang bổ sung. Tuy nhiên, không nên tiêu thụ quá 4g gừng/ngày để tránh gây kích ứng dạ dày.
• Trà hoa cúc: giúp giảm co thắt ruột, giảm đầy hơi, chướng bụng và hỗ trợ tiêu hóa. Loại trà này cũng có tác dụng an thần nhẹ, giúp người bị đau dạ dày cảm thấy thoải mái hơn.
• Bạc hà: giúp thư giãn cơ trơn dạ dày, giảm đau, đầy hơi và khó tiêu. Dầu bạc hà có thể giúp giảm triệu chứng hội chứng ruột kích thích (IBS) nhưng không nên dùng quá nhiều vì có thể gây trào ngược dạ dày.
• Cam thảo: giúp tăng tiết chất nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày, giảm viêm và có thể hỗ trợ điều trị loét dạ dày do vi khuẩn H. pylori. Cam thảo có thể dùng dưới dạng trà hoặc thực phẩm bổ sung nhưng cần chọn loại không có glycyrrhizin (DGL) để tránh ảnh hưởng huyết áp.
• Hạt lanh: chứa nhiều chất xơ hòa tan, giúp làm mềm phân, hỗ trợ tiêu hóa và giảm táo bón. Người đau dạ dày có thể bổ sung hạt lanh vào chế độ ăn bằng cách thêm vào sinh tố, sữa chua hoặc cháo.
• Đu đủ: đây cũng là loại trái cây nằm trong thực đơn giảm cân cho người đau dạ dày. Enzyme papain trong đu đủ giúp phân giải protein, hỗ trợ tiêu hóa và giảm đầy hơi. Đu đủ cũng chứa chất chống oxy hóa giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi viêm loét.
• Chuối xanh: chứa resistant starch – loại tinh bột giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, giảm tiêu chảy và tăng hấp thu nước trong đại tràng. Chuối chín cũng là lựa chọn tốt cho người đau dạ dày nhờ hàm lượng chất xơ dễ tiêu hóa.
• Thực phẩm giàu pectin: táo, lê và cam chứa nhiều pectin – loại chất xơ hòa tan giúp ổn định tiêu hóa, giảm tiêu chảy và cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.
• Thực phẩm ít FODMAP: đây là nhóm carbohydrate khó tiêu, gây đầy hơi và chướng bụng. Các loại thực phẩm như: cơm, yến mạch, khoai lang, thịt gà, cá, trứng. bí đỏ, cà rốt, cải bó xôi.
• Thực phẩm giàu probiotic: sữa chua, kim chi, dưa cải muối chứa nhiều probiotic, giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, giảm viêm và cải thiện tiêu hóa.
• Thực phẩm có tinh bột dễ tiêu hóa: cơm trắng, bánh mì, khoai tây nghiền và bột yến mạch là những thực phẩm dễ tiêu hóa, giúp giảm kích thích niêm mạc dạ dày và cung cấp năng lượng ổn định. Bên cạnh đó, chế độ ăn kiêng hợp lý không nên có quá nhiều đồ ăn cay hoặc béo và bổ sung đầy đủ chất xơ.
• Nước điện giải: có thể bổ sung nước dừa, nước khoáng, nước ép trái cây loãng hoặc nước súp để bù điện giải để giảm thiểu nguy cơ tiêu chảy.

Bên cạnh thực phẩm, người bệnh nên thực hiện một số quy tắc cơ bản trong ăn uống để ngăn ngừa đau dạ dày:

• Ăn chậm: dành thời gian để ăn chậm và nhai kỹ từng miếng.
• Đừng ăn quá nhiều: giảm khẩu phần ăn trong các bữa ăn hoặc thử ăn 4-5 bữa nhỏ thay vì 3 bữa lớn.
• Ăn uống đều đặn và cố gắng không bỏ bữa.
• Tránh ăn 1 bữa lớn ngay trước khi ngủ: ăn bữa cuối cùng ít nhất 2 đến 3 giờ trước khi ngủ.
• Uống đủ nước, ưu tiên nước ấm.

2. Tập luyện thể dục thường xuyên

Các triệu chứng viêm dạ dày như đầy hơi và trào ngược axit xảy ra phổ biến hơn ở người thừa cân, béo phì. Tập thể dục không chỉ giúp giảm viêm dạ dày mà còn giúp giảm cân và đốt cháy calo. Không tập thể dục khi bụng no để tránh tác động lên dạ dày.

Tập luyện thể dục thường xuyên giúp cải thiện tình trạng chậm làm rỗng dạ dày. Thức ăn chưa tiêu hóa di chuyển quá chậm trong đường tiêu hóa sẽ gây các triệu chứng tương tự như viêm dạ dày, bao gồm buồn nôn và đầy hơi. Tạp chí Y học Thể thao Anh cho biết, đàn ông tập thể dục có nguy cơ loét tá tràng thấp hơn. Vết loét hở này có thể xảy ra ở đường tiêu hóa và là tác dụng phụ của viêm dạ dày.

3. Chế độ sống lành mạnh và ngủ đủ giấc

Không ngủ đủ giấc có thể ảnh hưởng tiêu cực đến cơ thể theo nhiều cách, bao gồm các vấn đề về tiêu hóa và đường ruột. Để giảm nguy cơ viêm niêm mạc ruột do thiếu ngủ, người bệnh cố gắng ngủ đủ giấc theo khuyến nghị, từ 7-8 giờ. Ngủ kém còn làm giảm quá trình trao đổi chất, khiến việc đốt cháy calo trở nên khó khăn hơn.

Uống rượu bia vừa phải sẽ không gây hại cho hệ tiêu hóa, nhưng uống quá nhiều sẽ làm tăng sản xuất axit trong dạ dày, có thể gây ợ nóng và làm trầm trọng thêm các rối loạn tiêu hóa khác. Do đó, người bệnh cần hạn chế hoặc tránh xa rượu bia.

Hút thuốc lá là 1 trong các yếu tố nguy cơ chính gây rối loạn đường tiêu hóa, chẳng hạn như loét dạ dày tá tràng, bệnh Crohn (CD) và một số bệnh ung thư. Thuốc lá làm tổn thương niêm mạc, suy giảm phản ứng miễn dịch niêm mạc… Vì vậy, để giảm cân cho người đau dạ dày an toàn, cần tránh xa thuốc lá.

4. Khám tại các địa chỉ giảm cân uy tín

Nếu đã áp dụng nhiều cách giảm cân cho người đau dạ dày nhưng không hiệu quả, người bệnh có thể đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Tại đây chẩn đoán và điều trị thừa cân, béo phì ở người bị đau dạ dày và nhiều vấn đề khác theo mô hình toàn diện, khoa học, chuẩn quốc tế. Nơi đây xây dựng nhiều phương pháp giảm cân, giảm mỡ kết hợp đa chuyên khoa, đi từ Nội khoa, Ngoại khoa, Công nghệ cao, Dinh dưỡng, Vận động, Xét nghiệm…

5. Phẫu thuật

Phẫu thuật giảm cân hay phẫu thuật bariatric, là phương pháp điều trị cho người béo phì nghiêm trọng. Phẫu thuật làm dạ dày nhỏ lại để người bệnh cảm thấy no nhanh hơn và ăn ít thức ăn hơn. Các loại phẫu thuật bao gồm: chuyển dòng mật tụy, phẫu thuật nối tắt dạ dày, phẫu thuật tạo hình ống dạ dày, phẫu thuật thắt đai dạ dày, nội soi đặt bóng giảm cân.

6. Sử dụng các giải pháp công nghệ cao

Khi người thừa cân, béo phì bị đau dạ dày đã được điều trị giảm mỡ toàn thân, các phương pháp công nghệ cao sẽ được áp dụng với những vùng mỡ cứng đầu như: cằm, cánh tay, đùi trong và ngoài, bụng, hông, lưng… 1 trong những phương pháp giảm mỡ công nghệ cao phổ biến là đông hủy mỡ.

Đây là thủ thuật không xâm lấn sử dụng nhiệt lạnh để tiêu hủy mỡ và đào thải ra ngoài theo con đường tự nhiên (1). Phương pháp này được thiết kế để giảm mỡ tích tụ hoặc các khối mỡ cục bộ mà chế độ ăn kiêng và tập thể dục không hiệu quả.

Một số lưu ý khi áp dụng

Các phương pháp giảm cân cho người đau dạ dày cần được xây dựng khoa học để tránh làm trầm trọng hơn các triệu chứng như đau, đầy hơi, buồn nôn hay ợ nóng. Một số lưu ý khi áp dụng như:

• Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa như yến mạch, rau xanh, sữa chua, các loại súp….
• Tránh thực phẩm kích thích dạ dày như đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, thực phẩm có tính axit (nước cam, cà phê, rượu bia), nước có gas và thực phẩm chế biến sẵn.
• Bổ sung thực phẩm hỗ trợ tiêu hóa như gừng, bạc hà, hoa cúc, hạt lanh, đu đủ… để giảm viêm và hỗ trợ chức năng tiêu hóa.
• Không để bụng quá đói hoặc quá no, nên chia thành 5-6 bữa nhỏ mỗi ngày để giảm áp lực cho dạ dày.
• Ăn chậm, nhai kỹ để giảm tiết axit dạ dày và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
• Không ăn khuya, hạn chế ăn trong vòng 2-3 giờ trước khi đi ngủ để tránh trào ngược dạ dày.
• Uống đủ nước, ưu tiên nước ấm hoặc nước lọc thay vì nước có gas hay nước ngọt có đường.
• Bổ sung nước điện giải tự nhiên từ nước dừa, nước ép rau củ hoặc dung dịch bù nước khi cần thiết.
• Lựa chọn bài tập phù hợp như đi bộ, yoga, đạp xe nhẹ nhàng thay vì tập luyện cường độ cao có thể làm kích thích dạ dày.
• Không tập ngay sau khi ăn, nên để dạ dày tiêu hóa ít nhất 1-2 giờ trước khi vận động.
• Nếu gặp phải các triệu chứng như đau dạ dày kéo dài, buồn nôn, nôn, giảm cân đột ngột hoặc khó tiêu, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn.
• Tránh tự ý áp dụng các chế độ ăn kiêng khắt khe, dễ gây thiếu hụt dinh dưỡng và làm tổn thương dạ dày nghiêm trọng hơn.
• Áp dụng chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý sẽ giúp người đau dạ dày giảm cân hiệu quả mà không làm ảnh hưởng đến sức khỏe, hệ tiêu hóa.
• Chỉ sử dụng thuốc giảm cân theo hướng dẫn từ bác sĩ.

Người đau dạ dày muốn giảm cân phải kết hợp giữa chế độ ăn uống phù hợp, lựa chọn thực phẩm lành mạnh và duy trì thói quen sinh hoạt hợp lý. Nếu gặp khó khăn trong việc xây dựng chế độ phù hợp, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có cách giảm cân cho người đau dạ dày an toàn, tối ưu.