Rùng mình nghe cảnh báo của bác sĩ về sữa giả

Đằng sau những lon sữa giả là mối nguy khôn lường cho sức khỏe cộng đồng, đặc biệt ở trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai và người mắc bệnh mạn tính

Nhiều người lầm tưởng sữa giả chỉ là làm nhái bao bì nhưng thực sự nguy hiểm nằm ở bên trong: chất lượng kém, thiếu đạm, vitamin, thậm chí chứa hóa chất.

Tác hại khó lường

Theo BS chuyên khoa II Mai Quang Huỳnh Mai, Phó Khoa Dinh dưỡng – Bệnh viện Nhi Đồng 2 (TP HCM), sữa giả không chỉ đơn thuần là bao bì, tem nhãn giống thật mà nguy hiểm nhất chính là chất lượng dinh dưỡng bên trong không đúng như công bố. Trẻ sinh non là đối tượng có nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt để hoàn thiện não bộ, hệ miễn dịch, hệ tiêu hóa và hệ xương. Nếu sử dụng sữa không đạt chuẩn, trẻ có thể chậm phát triển trí tuệ, còi xương, dễ nhiễm trùng và để lại di chứng lâu dài. Suy dinh dưỡng trong 2 năm đầu đời ảnh hưởng tới trí thông minh và năng lực lao động khi trưởng thành.

Đối với phụ nữ mang thai, nếu dùng sữa giả, dễ rơi vào tình trạng thiếu vi chất, thiếu máu, mệt mỏi, tăng nguy cơ sinh non, thai chậm phát triển, thậm chí dị dạng thai hoặc thai lưu nếu trong sữa tồn dư kim loại nặng.

Riêng người bệnh đái tháo đường, suy thận, ung thư, việc sử dụng sữa công thức không đúng tiêu chuẩn có thể khiến bệnh nặng thêm. Ví dụ, người đái tháo đường uống sữa chứa nhiều đường có thể dẫn tới hôn mê do tăng đường huyết, trong khi người suy thận dùng sữa có đạm và khoáng chất không kiểm soát có thể làm tổn thương thận trầm trọng hơn.

Ngoài ra, kim loại nặng như chì, thủy ngân, cadimi hoặc chất cấm trong thực phẩm có thể tồn dư trong sữa giả nếu nguyên liệu sản xuất không rõ nguồn gốc. Những chất này không thể nhận biết bằng mắt thường và có thể tích tụ âm thầm trong cơ thể, gây hậu quả nặng nề về lâu dài. “Điều đáng lo ngại, sữa giả không gây triệu chứng cấp tính khiến người dùng tưởng là vẫn ổn. Thiếu vi chất kéo dài có thể gây ảnh hưởng lên hệ miễn dịch, thần kinh, chuyển hóa. Trẻ nhỏ có thể bị thiếu máu mạn, chậm tăng trưởng, rối loạn phát triển hành vi, học kém. Phụ nữ mang thai dễ mệt mỏi, suy kiệt, sinh non, dị dạng thai. Bệnh nhân có bệnh lý nền dễ rơi vào trạng thái mất kiểm soát bệnh, biến chứng đột ngột” – BS Mai cảnh báo.

Sữa giả là mối nguy khôn lường cho sức khỏe cộng đồng

Những lưu ý cần hết sức lưu tâm

BS Lê Thảo Nguyên, Khoa Dinh dưỡng – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, cho biết quá trình sản xuất sữa giả không bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Nhiều loại sử dụng nguyên liệu rẻ tiền như bột ngô, bột cá, thậm chí là hóa chất không được phép dùng trong thực phẩm. Đáng lo hơn, nhiều loại còn được quảng cáo là có thể chữa bệnh – từ đái tháo đường đến ung thư, suy thận – nhưng lại không có bất kỳ nghiên cứu y học nào chứng minh. Việc này không chỉ gây hiểu lầm mà còn đe dọa tính mạng người bệnh nếu sử dụng sai loại sữa.

Hiện nay, thị trường sữa tại Việt Nam rất đa dạng với nhiều quảng cáo như “nguyên liệu nhập khẩu, công nghệ tiên tiến, dây chuyền hiện đại, phát triển toàn diện, tăng cường trí tuệ…”. Tuy nhiên, ngay cả nhà chuyên môn, nếu chỉ nhìn bằng mắt thường thì không thể biết đó là sản phẩm thật hay giả nếu không có xét nghiệm kiểm nghiệm chuyên sâu.

Từng tiếp nhận nhiều ca bệnh nhi chậm tăng trưởng, BS Mai hoài nghi về việc do dùng sản phẩm dinh dưỡng không rõ ràng nguồn gốc. Đặc biệt, tại các vùng nông thôn hoặc thông qua kênh bán hàng không chính thống, nhiều phụ huynh chọn sữa theo cảm tính vì thấy rẻ, nguyên liệu nhập khẩu, chất lượng. “Không có loại sữa nào trên thị trường có thể chữa khỏi bệnh như lời quảng cáo. Sữa chuyên biệt chỉ có tác dụng hỗ trợ dinh dưỡng chứ không thể thay thế điều trị. Người dân không nên đặt niềm tin mù quáng vào những sản phẩm được quảng bá rầm rộ mà không có kiểm chứng khoa học” – BS Mai khuyến cáo.

Theo BS Mai, nguyên liệu nhập nước ngoài không đồng nghĩa với sản phẩm cuối cùng đạt chuẩn chất lượng. Chất lượng sản phẩm phụ thuộc vào nguồn gốc và độ tinh khiết của nguyên liệu (ví dụ sữa bột nguyên kem nhập nhưng bảo quản kém vẫn bị hỏng), tỉ lệ pha trộn, quy trình chế biến, hệ thống kiểm định cuối cùng và tính trung thực của đơn vị sản xuất khi công bố thành phần. “Một sản phẩm sữa công thức chất lượng, đặc biệt dành cho trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc người bệnh, không chỉ đơn thuần là bột sữa mà là một tổ hợp dinh dưỡng cân bằng, được xây dựng dựa trên nhu cầu sinh lý – bệnh lý cụ thể của từng đối tượng. Một sản phẩm sữa công thức đạt chuẩn là tổ hợp phức tạp giữa các nhóm: đạm, béo, đường, vitamin, khoáng chất và các thành phần miễn dịch đặc biệt. Tuy nhiên, trong sữa giả, chất đạm thường kém chất lượng, thậm chí pha thêm melamine cực độc để giả số đo đạm; chất béo không cân đối, thiếu hụt DHA/ARA – ảnh hưởng đến phát triển não bộ; bột đường giá rẻ thay cho lactose, gây rối loạn tiêu hóa; thiếu vitamin và khoáng chất, thậm chí không có như công bố; không có các thành phần cao cấp như 2′-FL HMO, lactoferrin, probiotic… giúp tăng cường miễn dịch” – BS Mai nhấn mạnh.

BS Nguyên lưu ý việc phân biệt sữa thật – giả bằng cảm quan chỉ mang tính hỗ trợ, không thể hoàn toàn chính xác. Tuy nhiên, một số đặc điểm có thể gợi ý như màu sắc sữa thật thường có màu vàng nhạt hoặc trắng ngà, trong khi sữa giả có màu vàng đậm hoặc xám bất thường. Kết cấu sữa thật mịn, tơi xốp, không bị vón cục; sữa giả thường thô ráp, dễ vón. Mùi vị sữa thật thơm nhẹ, vị ngọt thanh, tan chậm trong miệng; ngược lại, sữa giả có thể có mùi gắt, chua hoặc lẫn mùi hóa chất. Mã vạch sữa thật có thể truy xuất được nguồn gốc qua mã vạch rõ ràng; sữa giả thường không tra được thông tin hoặc mã vạch mập mờ.

“Trong trường hợp đã sử dụng sản phẩm nghi ngờ trong thời gian dài nên khám sức khỏe tổng quát, thực hiện các xét nghiệm đánh giá chức năng gan, thận, máu. Đồng thời, theo dõi các dấu hiệu bất thường kéo dài như xanh xao, suy kiệt, thiếu máu, dễ ốm… Tác hại của sữa giả đôi khi không thể hiện ngay mà âm thầm tích tụ. Do đó, người tiêu dùng cần chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ” – BS Nguyên khuyến cáo. 

Bộ Y tế đề nghị thu hồi 12 loại sữa bột giả 

Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế vừa yêu cầu thu hồi 12 loại sữa bột giả và khuyến cáo người dân không sử dụng 72 sản phẩm sữa của các công ty đang được…

Bấm xem >>