Sởi và Rubella có khác nhau không? Hướng dẫn phân biệt chi tiết

Sởi và Rubella đều là bệnh truyền nhiễm dễ bị nhầm lẫn do có nhiều triệu chứng tương tự. Tuy nhiên, hai bệnh này khác nhau về nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và đối tượng mắc bệnh. Việc phân biệt đúng giúp điều trị và phòng ngừa hiệu quả. Vậy hai tình trạng này khác nhau thế nào? Cùng tìm hiểu trong bài viết sau.

Sởi và Rubella khác nhau không?

Dù đều là bệnh truyền nhiễm, lây lan qua đường hô hấp và có biểu hiện phát ban nhưng Sởi và Rubella do hai loại virus khác nhau gây ra, mức độ nguy hiểm và biến chứng không giống nhau. Cụ thể như:

Tiêu chí	Sởi	Rubella (Sởi Đức)
Nguyên nhân gây bệnh	Virus sởi thuộc họ Paramyxoviridae	Virus Rubella thuộc họ Togaviridae
Phương thức lây truyền	– Chủ yếu lây qua đường hô hấp, đặc biệt khi tiếp xúc trực tiếp với giọt bắn chứa virus của người bệnh khi họ hắt hơi, ho hoặc nói chuyện gần. – Virus có thể tồn tại ngoài môi trường trong một thời gian ngắn, bám vào các bề mặt như tay nắm cửa, đồ chơi, mặt bàn, điện thoại… Trẻ nhỏ dễ bị lây gián tiếp khi chạm tay vào các bề mặt nhiễm virus, sau đó đưa tay lên mắt, mũi, miệng tạo điều kiện cho virus xâm nhập vào cơ thể gây bệnh. – Có thể lây từ mẹ sang con qua nhau thai.	– Lây trực tiếp do tiếp xúc hoặc hít phải giọt bắn chứa virus khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện gần. – Khi người bệnh ho, hắt hơi, các giọt bắn chứa virus rơi xuống bề mặt các vật dụng như tay nắm cửa, mặt bàn, điện thoại… Khi người khác sờ vào những nơi này rồi đưa tay lên mũi, miệng thì có thể bị lây bệnh. – Có thể lây từ mẹ sang con qua nhau thai.
Triệu chứng	– Sốt cao (thường trên 39 độ C) – Ho khan – Sổ mũi – Chảy nước mắt – Viêm kết mạc – Phát ban có màu đỏ và phẳng, bắt đầu ở mặt, sau đó lan rộng (Phát ban nổi rõ, thường lan từ mặt xuống thân, tứ chi, tồn tại khoảng 3-5 ngày). Tình trạng khởi phát sau 3-4 ngày sốt cao, ho, sổ mũi – Mệt mỏi, chán ăn – Xuất hiện đốm Koplik (đốm trắng nhỏ) trong miệng, thường là má trong	– Sốt nhẹ hoặc không sốt – Phát ban có màu hồng nhạt và ít nghiêm trọng hơn, bắt đầu ở mặt và lan rộng các bộ phận khác trên cơ thể (Ban đầu có màu hồng nhạt, thường lan nhanh và biến mất sau 1-3 ngày). – Đau họng – Sưng hạch bạch huyết rõ, đặc biệt sau tai và gáy – Đau đầu nhẹ, mệt mỏi nhẹ, đau nhức khớp (1)
Thời gian ủ bệnh	7 – 14 ngày	14 – 21 ngày
Biến chứng	– Viêm phổi do nhiễm trùng phổi (cứ 20 trẻ bị sởi thì 1 trẻ bị viêm phổi). – Viêm não (xảy ra ở khoảng 1/1.000 trẻ) (2).	– Hiếm khi xảy ra biến chứng nghiêm trọng. – Tuy nhiên ở phụ nữ mang thai, bệnh có thể gây ra hội chứng rubella bẩm sinh khiến thai nhi bị dị tật bẩm sinh như mất thị lực, thính lực, khuyết tật trí tuệ, tổn thương gan hoặc lách, các vấn đề tim mạch.

Những điểm tương đồng giữa Sởi và Rubella

Hai bệnh lý này có nhiều điểm tương đồng có thể kể đến như:

• Đều là bệnh do virus gây ra: Cả hai bệnh lý đều là bệnh truyền nhiễm do virus gây ra.
• Dễ dàng lây truyền qua đường hô hấp: Đều có cơ chế lây lan khi tiếp xúc với giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Virus dễ lây lan trong không khí và gây nhiễm bệnh cho người khác, đặc biệt là những khu vực đông người như nhà trẻ, trường học…
• Gây ra sốt, phát ban: Cả hai bệnh đều có triệu chứng sốt và phát ban toàn thân. Phát ban xuất hiện từ đầu, mặt, sau đó lan rộng xuống thân và tứ chi.
• Có thể gây biến chứng nghiêm trọng nếu không được theo dõi: Sởi có thể dẫn đến viêm phổi, viêm não, mất nước nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Trong khi đó, rubella ít gây biến chứng ở trẻ em hoặc người lớn khỏe mạnh, nhưng có thể gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi nếu người mẹ nhiễm virus trong 3 tháng đầu thai kỳ.
• Có thể phòng ngừa bằng vắc-xin:Tiêm vắc-xin đúng thời điểm khuyến nghị là biện pháp phòng ngừa bệnh hiệu quả nhất cho cả hai bệnh.
• Đều được đưa vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia: Việc tiêm phòng vắc xin được đưa vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia, giúp giảm đáng kể tỷ lệ tử vong cho trẻ khi mắc bệnh.

Hình ảnh phân biệt giữa bệnh Sởi và Rubella (Sởi Đức)

Dưới đây là một số hình ảnh thực tế về bệnh nhân mắc bệnh:

Chẩn đoán phân biệt bệnh Sởi và Rubella

Để chẩn đoán người bệnh nhiễm virus Sởi hay Rubella, bác sĩ sẽ tiến hành thăm hỏi lâm sàng, khai thác các yếu tố liên quan và chỉ định các xét nghiệm, chẩn đoán cận lâm sàng cần thiết:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ khai thác các triệu chứng điển hình khi nhiễm virus như sốt, ho, phát ban và các triệu chứng khác, thời gian khởi phát…
• Cận lâm sàng:
  • Xét nghiệm công thức máu định lượng nồng độ hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu…
  • X-quang phổi nhằm tìm kiếm dấu hiệu tổn thương nhu mô phổi khi có bội nhiễm.
  • Xét nghiệm huyết thanh học đánh giá kháng thể.
• Chẩn đoán xác định:
  • Yếu tố dịch tễ: nhiều người trong gia đình hoặc trên địa bàn dân cư cùng mắc bệnh.
  • Các triệu chứng lâm sàng đặc trưng cho Sởi hoặc Rubella.
• Chẩn đoán phân biệt: Việc chẩn đoán phân biệt đóng vai trò quan trọng để đưa ra phương án điều trị phù hợp, hạn chế biến chứng sức khỏe cho người bệnh.

Làm sao để phòng ngừa hai bệnh lý này?

Cả hai là những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể lây lan nhanh chóng khi tiếp xúc với dịch tiết của người bệnh. Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, cần chủ động bảo vệ bản thân và trẻ bằng những cách sau:

1. Tiêm vắc xin

Tiêm vắc xin là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất đối với cả hai căn bệnh. Các loại vắc xin phòng ngừa được sử dụng phổ biến hiện nay gồm:

• Vắc xin MR (Việt Nam) phòng ngừa Sởi – Rubella: Tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên, thanh thiếu niên và người lớn. Áp dụng theo lịch chương trình tiêm chủng quốc gia mở rộng hoặc khi có dịch.
• Vắc xin Priorix (Bỉ) phòng bệnh Sởi – Quai bị – Rubella: Chỉ định tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên, người lớn.
• Vắc xin MMR (Ấn Độ) phòng bệnh Sởi – Quai bị – Rubella: Chỉ định tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi đến 10 tuổi. Phác đồ tiêm 2 mũi.
• Vắc xin MMR II (Mỹ) phòng bệnh Sởi – Quai bị – Rubella: Chỉ định tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và người lớn. Tiêm hai liều vắc xin MMR (Sởi – Quai bị – Rubella) cho hiệu quả phòng bệnh lên đến 97%, trong khi một liều có hiệu quả khoảng 93% (3).

Lưu ý: Phụ nữ mang thai không tiêm vắc xin MMR. Cần hoàn thành tiêm chủng trước khi có kế hoạch mang thai để bảo vệ thai nhi khỏi biến chứng dị tật rubella bẩm sinh.

Hiện nay, các vắc xin phòng ngừa Sởi và Rubella nội địa và ngoại nhập đều có sẵn tại VNVC – Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn. Quý khách hàng có thể liên hệ tư vấn hoặc đến trực tiếp VNVC để được tiêm chủng phòng bệnh, góp phần bảo vệ và nâng cao sức khỏe.

2. Vệ sinh cá nhân và không gian sống

Virus có thể tồn tại trong không khí hoặc các bề mặt trong nhiều giờ. Vì vậy, giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống là yếu tố quan trọng giúp ngăn ngừa lây nhiễm:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt sau khi ra ngoài, tiếp xúc đồ vật công cộng hoặc chăm sóc người bệnh.
• Hướng dẫn trẻ rửa tay đúng cách, che miệng khi ho, hắt hơi và không chạm tay vào mặt.
• Thường xuyên khử khuẩn các vật dùng chung như tay nắm cửa, điện thoại, đồ chơi của trẻ.
• Không dùng chung vật dụng cá nhân như khăn mặt, ly uống nước, khẩu trang…

3. Lối sống lành mạnh tăng cường đề kháng

Hệ miễn dịch khỏe mạnh góp phần giúp cơ thể phòng chống hiệu quả tác nhân gây bệnh, sự xâm nhập của virus. Ba mẹ cần lưu ý:

• Xây dựng chế độ ăn uống cân bằng dinh dưỡng, tăng cường rau xanh, trái cây tươi và thực phẩm giàu vitamin C, D, kẽm.
• Cho trẻ ngủ đủ giấc, hạn chế thức khuya, tránh căng thẳng, lo lắng kéo dài.
• Luyện tập thể dục, vận động thể chất thường xuyên nhằm cải thiện hệ miễn dịch.

4. Đeo khẩu trang khi đến nơi đông người

Do virus gây bệnh lây qua giọt bắn, đồng thời có thể sống sót trong vòng 2 giờ ngoài môi trường. Vì vậy việc đeo khẩu trang giúp hạn chế hít phải virus, giảm nguy cơ lây lan nếu bản thân mang mầm bệnh nhưng chưa có triệu chứng, góp phần bảo vệ những người dễ tổn thương…

Sởi và Rubella là những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Việc chủ động phòng ngừa bằng cách tiêm vắc xin đúng lịch cũng như giữ vệ sinh cá nhân, môi trường xung quanh sạch sẽ, tăng cường sức khỏe góp phần hạn chế nguy cơ mắc bệnh. Nếu nghi ngờ bản thân hoặc trẻ bị nhiễm virus Sởi, Rubella, cần nhanh chóng thăm khám tại bệnh viện, cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra, theo dõi và điều trị kịp thời. Tránh tâm lý chủ quan, tự chữa bệnh theo phương pháp “mẹo dân gian” gây biến chứng sức khỏe nghiêm trọng.