Sửa quy định ban hành văn bản quy phạm pháp luật để phục vụ sắp xếp tổ chức bộ máy

Bỏ thẩm quyền ban hành VBQPPL của cấp huyện

Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nêu rõ, việc ban hành Luật nhằm thể chế hoá đầy đủ quan điểm chỉ đạo của Đảng, Kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, định hướng sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp, Luật Tổ chức chính quyền địa phương về tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Đồng thời thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và hoàn thiện hơn nữa các quy định trong xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung 13 điều và sửa kỹ thuật 6 điều, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Ảnh: Quốc hội

Dự thảo Luật đã bỏ thẩm quyền ban hành VBQPPL của Hội đồng nhân dân (HĐND), Ủy ban nhân dân (UBND) cấp huyện, thay thế bằng thẩm quyền ban hành VBQPPL của HĐND, UBND cấp xã. Đồng thời sửa đổi quy định HĐND cấp tỉnh ban hành nghị quyết để quy định về chính sách, biện pháp nhằm phát triển kinh tế – xã hội, ngân sách, quốc phòng, an ninh ở địa phương…

Cùng với đó, bổ sung quy định liên quan đến việc xử lý đối với các văn bản của các cơ quan có thẩm quyền ban hành khi sắp xếp tổ chức, bộ máy; bổ sung các quy định để đáp ứng yêu cầu về đổi mới, sáng tạo, chuyển đổi số theo Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Để tạo thuận lợi cho việc ban hành luật, nghị quyết ngay tại kỳ họp Quốc hội đang diễn ra hoặc kỳ họp gần nhất trong trường hợp cấp bách nhằm giải quyết những vấn đề phát sinh từ thực tiễn mà chưa có trong Chương trình lập pháp hằng năm, dự thảo Luật quy định cơ quan trình được áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn để xây dựng dự án, dự thảo.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh, dự thảo Luật bổ sung quy định để xử lý VBQPPL của HĐND, UBND cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã ban hành và hoàn thành việc xử lý trước ngày 1/3/2027.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. Ảnh: Quốc hội

Theo đó, đối với cấp tỉnh ban hành văn bản hành chính để quyết định áp dụng VBQPPL của đơn vị hành chính sáp nhập; ban hành VBQPPL mới, đồng thời bãi bỏ VBQPPL của chính quyền địa phương cấp tỉnh trước khi sáp nhập.

Đối với cấp huyện thì VBQPPL do cấp huyện ban hành tiếp tục có hiệu lực trong phạm vi đơn vị hành chính cấp huyện cho đến khi chính quyền địa phương cấp tỉnh bãi bỏ; chính quyền địa phương cấp xã khi ban hành VBQPPL phải xác định rõ thời điểm kết thúc việc áp dụng VBQPPL của chính quyền địa phương cấp huyện trong phạm vi đơn vị hành chính của mình.

Đối với cấp xã thì HĐND, UBND cấp xã ban hành văn bản hành chính để lựa chọn việc áp dụng VBQPPL của đơn vị hành chính cấp xã trước sắp xếp hoặc bãi bỏ VBQPPL của đơn vị hành chính cấp xã trước sắp xếp…

Thống nhất với Luật Tổ chức chính quyền địa phương

Qua thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban thẩm tra tán thành việc sửa Luật, đồng thời đánh giá cao sự cố gắng, nỗ lực khẩn trương của Chính phủ và Cơ quan soạn thảo.

Về đề xuất bổ sung thẩm quyền của HĐND cấp tỉnh, cấp xã ban hành nghị quyết để quy định “phân cấp”, UBND cấp xã ban hành quyết định để phân cấp, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, quy định này là chưa thống nhất với quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, theo đó việc phân cấp chỉ đặt ra đối với hoạt động của hệ thống cơ quan hành chính Nhà nước. Do đó, đề nghị lược bỏ quy định nêu trên để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: Quốc hội

Có ý kiến đề nghị không quy định UBND cấp xã có thể “phân cấp” cho cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác trực thuộc, vì chính quyền cấp xã phải gần dân, sát dân nên cần trực tiếp thực hiện và chịu trách nhiệm về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình…

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng cho rằng, hiệu lực của VBQPPL trong trường hợp nhập, chia, điều chỉnh địa giới của đơn vị hành chính đã được quy định tại Điều 54 của Luật Ban hành VBQPPL và hoàn toàn có thể áp dụng phù hợp đối với các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã chịu tác động trong lần thực hiện sắp xếp này.

Do đó, đề nghị rà soát quy định để cần thiết thì đề xuất sửa đổi, bổ sung; chỉ quy định chuyển tiếp để xử lý đối với VBQPPL của chính quyền cấp huyện kết thúc hoạt động.

Cho ý kiến tại phiên họp, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga đề nghị chỉ tập trung sửa những quy định liên quan đến tổ chức bộ máy. Bà Nga cũng đồng tình với quan điểm của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp về thẩm quyền ban hành văn bản của cấp tỉnh, cấp xã, về thẩm quyền ban hành văn bản phân cấp.