Tăng huyết áp ẩn giấu có nghiêm trọng không? Làm gì phòng tránh?

Theo thống kê từ Viện Tim mạch Việt Nam, tăng huyết áp ẩn giấu gây ảnh hưởng đến khoảng 5% dân số, tuy nhiên tình trạng này lại thường bị bỏ sót và chưa được quan tâm đúng mức. Vậy tình trạng này là gì và có nghiêm trọng không? BS.CKI Phạm Phong Luân – Bác sĩ Nội Tim mạch, Trung tâm Tim mạch, BVĐK Tâm Anh TP.HCM sẽ làm rõ những thông tin này trong bài viết dưới đây.

Tăng huyết áp ẩn giấu là gì?

Tăng huyết áp ẩn giấu (Masked Hypertension) là tình trạng một người có huyết áp bình thường dưới mức 140/90 mmHg khi đo tại cơ sở y tế, tuy nhiên lại tăng cao trên 135/85 mmHg khi đo ở nhà hoặc trên 130/80 mmHg khi đo huyết áp lưu động 24 giờ.

Thuật ngữ này được Thomas Pickering nhắc đến lần đầu vào năm 2002, đề cập đến tình trạng huyết áp có sự khác biệt trong phép đo tại bệnh viện và khi đo lưu động. Vấn đề này xảy ra tương đối phổ biến và có thể gặp phải ở bất kỳ ai, ngay cả những người đã được điều trị bệnh. Tình trạng này chiếm tỷ lệ khoảng 10-20% các ca bệnh thăm khám tại bệnh viện. (1)

Thống kê từ Viện Tim mạch Việt Nam cho thấy, vấn đề huyết áp này ảnh hưởng đến khoảng 5% dân số. Vì không có bất thường trong kết quả đo huyết áp tại bệnh viện, cũng như không biểu hiện triệu chứng lâm sàng rõ ràng ở giai đoạn đầu, do đó việc chẩn đoán và điều trị thường bị bỏ sót. Tình trạng này khiến bệnh có nhiều nguy cơ trở thành “kẻ giết người thầm lặng hơn” so với bệnh thông thường được phát hiện qua chẩn đoán tại phòng khám.

Tăng huyết áp ẩn giấu và hội chứng áo choàng trắng khác nhau gì?

Hội chứng áo choàng trắng là tình trạng người bệnh có chỉ số huyết áp cao tại phòng khám/bệnh viện nhưng lại bình thường khi đo tại nhà. Tình trạng này thường được lý giải do tâm lý căng thẳng, lo lắng của người bệnh khi phải đến bệnh viện và gặp bác sĩ.

Tăng huyết áp ẩn giấu là tình trạng ngược lại với hội chứng áo choàng trắng, do đó còn có thể được gọi là hội chứng áo choàng trắng ngược.

Nguyên nhân tăng huyết áp ẩn giấu

Cho đến nay, các nhà nghiên cứu vẫn chưa xác định nguyên nhân chính xác gây ra tình trạng này. Tuy nhiên, các yếu tố nguy cơ làm thúc đẩy tình trạng này có thể bao gồm:

• Không có trũng huyết áp vào ban đêm (non-dipper), tức tình trạng huyết áp vào ban đêm giảm < 10 mmHg hoặc không giảm.
• Huyết áp tăng cao vào buổi sáng.
• Người có chỉ số huyết áp tăng cao khi đo tại phòng khám trong một thời điểm nhất định.
• Người trẻ bị phì đại thất trái và có mức huyết áp bình thường hoặc cao.
• Tiền sử gia đình có người bị bệnh huyết áp, nhất là ở cả bố và mẹ.
• Bệnh đái tháo đường hoặc có nhiều yếu tố nguy cơ tim mạch.
• Thường xuyên hút thuốc, uống nhiều rượu bia, sử dụng các chất kích thích.
• Người bị căng thẳng, áp lực kéo dài.
• Người thừa cân, béo phì.
• Giới tính nam.
• Người mắc hội chứng rối loạn chuyển hóa, hội chứng ngưng thở khi ngủ.
• Người lớn tuổi.

Kết quả một nghiên cứu từ Tây Ban Nha cho thấy, trong số 14.840 người bị bệnh đã được điều trị, có đến 31,1% là các gặp trường hợp này và tình trạng này xảy ra nhiều hơn ở nam giới.

Dấu hiệu tăng huyết áp ẩn giấu có thể nhận biết

Tình trạng này thường diễn tiến âm thầm và không biểu hiện triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, khiến nhiều người không nhận ra cho đến khi bệnh tiến triển nặng hơn và gây ra các biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe như suy tim, đột quỵ, nhồi máu cơ tim,…

Tuy nhiên, một số dấu hiệu có thể giúp nhận biết tình trạng huyết áp tăng cao gồm:

• Đau đầu dữ dội.
• Có cảm giác nóng phừng mặt.
• Chóng mặt, choáng váng.
• Đau ngực.
• Khó ngủ.
• Đổ mồ hôi.
• Chảy máu mũi.
• Hồi hộp, lo lắng.
• Khó thở.
• Mờ mắt.
• Buồn nôn, nôn ói.

Tăng huyết áp ẩn giấu có nguy hiểm không?

Theo đánh giá từ Hiệp hội Tim mạch Châu Âu, vấn đề huyết áp tiềm ẩn này được đánh giá gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe và có biểu hiện tổn thương cơ quan đích rộng hơn. Tình trạng này thường đi kèm với những ảnh hưởng tim mạch bất lợi, điển hình như mức độ xơ vữa động mạch cảnh và khối lượng cơ thất trái (LVMI) gần như tương đương với trường hợp bệnh mạn tính. Đồng thời thống kê này cho thấy người bị vấn đề này có nguy cơ cao mắc các bệnh lý tim mạch.

• LVMI ở người có huyết áp bình thường: 73 g/m2.
• LVMI ở người bị THA ẩn giấu: 86 g/m2.
• LVMI ở người bệnh THA: 90 g/m2.

Bên cạnh đó, một nghiên cứu từ Nhật Bản cũng cho thấy tỷ lệ người bị bệnh gặp vấn đề huyết áp này chiếm tới 16,6% trong số 1332 người. Kết quả sau 10 năm theo dõi cho thấy, tình trạng này làm tăng nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch gấp 1,88 lần và gấp 2,17 lần nguy cơ đột quỵ. Nghiên cứu tim mạch Dallas cũng chỉ ra, người bị tình trạng này có vận tốc sóng mạch, cystatin C và tỷ lệ albumin/creatinin niệu tăng. Những yếu tố này đều góp phần làm tăng nguy cơ dẫn đến các biến cố tim mạch.

Biến chứng của tăng huyết áp ẩn giấu

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, vấn đề này lâu dài có thể gây tổn thương đến nhiều hệ thống cơ quan trong cơ thể, các biến chứng có thể xảy ra bao gồm:

• Tăng nguy cơ tim mạch: Tình trạng này làm tăng nguy cơ tổn thương tim mạch, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như bệnh tim thiếu máu cục bộ, suy tim, nhồi máu cơ tim, bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim.
• Biến chứng não bộ: Gây ra các tình trạng đột quỵ, nhồi máu não, suy giảm trí nhớ, xuất huyết não…
• Tổn thương thận: Suy giảm chức năng thận cấp và mạn tính, tổn thương cầu thận, nặng hơn là suy thận mạn giai đoạn cuối, phải điều trị thay thế thận.
• Làm tăng nguy cơ biến chứng thai kỳ, ảnh hưởng đến mẹ và bé.
• Gây tổn thương đáy mắt, làm tăng nguy cơ mắc đục thủy tinh thể, suy giảm thị lực, thậm chí mất thị lực.

Chẩn đoán tăng huyết áp ẩn giấu như thế nào?

Trường hợp này bệnh thường rất khó để phát hiện khi đo huyết áp tại phòng khám. Do đó, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện các chỉ định cận lâm sàng bao gồm:

• Theo dõi huyết áp 24 giờ: Phương pháp này sử dụng máy holter huyết áp và đo liên tục trong vòng 24 giờ, kể cả lúc ngủ. Kết quả thu được giúp bác sĩ phát hiện những bất thường và đánh giá toàn diện chỉ số huyết áp.
• Xét nghiệm: Trong một số trường hợp, người bệnh được yêu cầu xét nghiệm công thức máu, nước tiểu, định lượng cholesterol…để đánh giá chức năng gan, thận, tuyến giáp, chỉ số đường huyết, mỡ máu.
• Điện tâm đồ (ECG): Giúp bác sĩ theo dõi nhịp tim và phát hiện hoạt động điện tim bất thường.
• Siêu âm tim: Siêu âm tim sử dụng sóng âm để tạo ra hình ảnh chi tiết về cấu trúc và hoạt động của tim, giúp bác sĩ phát hiện những bất thường, tình trạng tổn thương cơ tim, dày thành tim.

Cách điều trị tăng huyết áp ẩn giấu

Để điều trị vấn đề này cần tập trung vào việc thay đổi lối sống để kiểm soát các yếu tố nguy cơ. Một số trường hợp người bệnh được chỉ định dùng thuốc để kiểm soát triệu chứng, hạn chế tổn thương cơ quan đích và phòng ngừa các biến chứng tim mạch nguy hiểm.

1. Thay đổi lối sống

Bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh được khuyến cáo thay đổi thói quen sinh hoạt tốt cho tim mạch:

• Cân bằng chế độ dinh dưỡng, tăng cường các loại thực phẩm tốt cho tim mạch như rau xanh, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt, các loại cá béo giàu omega 3.
• Tránh ăn mặn và các loại thức ăn nhiều dầu mỡ, chứa chất béo bão hòa…
• Không hút thuốc và tránh sử dụng rượu, bia…
• Thường xuyên tập thể dục và hoạt động thể chất ít nhất 30 phút mỗi ngày.
• Hạn chế căng thẳng, quản lý cảm xúc bằng các bài tập hít thở, thiền định, tập yoga…
• Ngủ đủ từ 7-8 tiếng/đêm và đảm bảo chất lượng giấc ngủ.

2. Điều trị thuốc

Một số trường hợp bệnh nhân có tổn thương cơ quan đích hoặc cần kiểm soát các bệnh lý nền, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc điều trị như:

• Thuốc lợi tiểu.
• Thuốc ức chế men chuyển ACE.
• Thuốc chẹn thụ thể angiotensin II (ARB).
• Thuốc chẹn kênh canxi.
• Thuốc chẹn beta.

Kết hợp theo dõi huyết áp tại nhà thường xuyên, duy trì lối sống lành mạnh, tuân thủ chỉ định của bác sĩ là những lưu ý mấu chốt giúp phòng ngừa vấn đề tiềm ẩn này. Bên cạnh đó người bệnh cần thăm khám sức khỏe tim mạch định kỳ để tầm soát, phát hiện sớm và điều trị kịp thời những yếu tố nguy cơ tim mạch tiềm ẩn.

Quý khách hàng đặt lịch thăm khám huyết áp tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM theo thông tin sau:

Tăng huyết áp ẩn giấu thường không biểu hiện triệu chứng rõ ràng, điều này gây khó khăn cho bác sĩ trong việc chẩn đoán và điều trị bệnh. Để giảm thiểu nguy cơ các biến chứng tim mạch do căn bệnh này, người bệnh cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, thăm khám định kỳ và thay đổi lối sống phù hợp.