Tăng huyết áp ‘quật ngã’ nhiều người trẻ

Anh Hoàng, 42 tuổi, nhân viên văn phòng tại Hà Nội, vừa trải qua cú sốc khi tham gia khám sức khỏe định kỳ do công ty tổ chức. Từ trước tới nay, anh vẫn nghĩ mình khỏe mạnh, không rượu bia, không hút thuốc, lại chưa từng mắc bệnh mạn tính.

Kết quả đo huyết áp tại Bệnh viện Quân y 103 cho thấy, chỉ số 145/92 mmHg – mức được xác định là tăng huyết áp giai đoạn 1.

Các xét nghiệm sau đó còn ghi nhận anh bị rối loạn mỡ máu nhẹ, men gan tăng và chỉ số BMI vượt ngưỡng cho phép. “Tôi không thấy mình có gì bất thường, ăn uống cũng không quá kiêng khem, chỉ hơi bận rộn vì công việc”, anh nói.

Khi được bác sĩ hỏi kỹ về thói quen sinh hoạt hàng ngày, anh mới giật mình nhận ra: buổi sáng thường xuyên ăn mì gói hoặc bánh mì mặn, làm việc liên tục trước màn hình máy tính suốt 8-10 tiếng, uống cà phê thay nước lọc, thức khuya vì deadline và ít khi vận động. Vòng bụng ngày càng to ra, nhưng anh vẫn nghĩ đó chỉ là dấu hiệu “lão hóa nhẹ” do tuổi tác.

Trường hợp của anh Hoàng không phải cá biệt. Theo thống kê y tế, gần một phần ba người trưởng thành ở Việt Nam đang sống trong tình trạng tiền tăng huyết áp hoặc đã mắc bệnh mà không hề hay biết. Đáng nói hơn, căn bệnh này ngày càng trẻ hóa, không còn giới hạn ở nhóm tuổi trung niên hay cao tuổi.

Ngày càng nhiều người trong độ tuổi 30-40, thậm chí dưới 30, được chẩn đoán mắc tăng huyết áp trong các đợt khám sức khỏe định kỳ, hoặc khi bệnh xuất hiện biến chứng.

Nguyên nhân phần lớn không đến từ di truyền mà từ chính lối sống hiện đại: chế độ ăn nhiều muối, thực phẩm chế biến sẵn; ít vận động thể chất; thường xuyên căng thẳng, mất ngủ; sử dụng cà phê, thuốc lá, rượu bia; tăng cân không kiểm soát, đặc biệt là tình trạng béo bụng. Tất cả những yếu tố này kết hợp lại làm suy yếu thành mạch, khiến tim phải làm việc quá sức và dẫn đến huyết áp tăng cao.

Một trong những đặc điểm nguy hiểm của tăng huyết áp là tiến triển âm thầm. Phần lớn bệnh nhân không có triệu chứng rõ rệt, chỉ đến khi đo huyết áp hoặc kiểm tra sức khỏe tổng quát mới phát hiện. Một số trường hợp thậm chí chỉ biết mình mắc bệnh khi gặp biến chứng như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, suy thận hoặc tổn thương võng mạc.

Theo các bác sĩ tại Bệnh viện Quân y 103, tăng huyết áp do lối sống là hệ quả của sự tích lũy lâu dài. Việc ngồi nhiều, ăn uống kém lành mạnh, mất ngủ và căng thẳng kéo dài khiến thành mạch máu mất dần độ đàn hồi, huyết áp từ đó tăng lên một cách âm thầm nhưng liên tục. Nếu không được kiểm soát, tình trạng này sẽ trở thành “cửa ngõ” dẫn đến hàng loạt bệnh lý tim mạch nghiêm trọng.

Tăng huyết áp do lối sống hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát nếu được phát hiện sớm và thay đổi hành vi sinh hoạt.

Sau lần khám sức khỏe đó, anh Hoàng quyết định thay đổi: Chuyển từ mì gói sang cháo yến mạch cho bữa sáng, bắt đầu đi bộ mỗi chiều thay vì ngồi lì trước màn hình, ngủ đúng giờ và uống đủ nước mỗi ngày. Anh cũng mua máy đo huyết áp tại nhà để theo dõi thường xuyên và tự đặt ra giới hạn thời gian cho việc ngồi làm việc liên tục.

Các chuyên gia khuyến cáo, thay vì chờ đến khi phải điều trị bằng thuốc, mỗi người nên chủ động điều chỉnh chế độ ăn uống, giảm lượng muối tiêu thụ xuống dưới 2,3g mỗi ngày, tăng cường rau xanh và trái cây tươi, hạn chế chất béo bão hòa.

Việc tập luyện thể dục tối thiểu 150 phút mỗi tuần, duy trì cân nặng lý tưởng và vòng bụng trong ngưỡng an toàn (dưới 90cm với nam, dưới 80cm với nữ) cũng đóng vai trò quan trọng. Đồng thời, cần hạn chế tối đa rượu bia, bỏ thuốc lá, ngủ đủ giấc và học cách kiểm soát căng thẳng.

Tăng huyết áp không phải chuyện của tuổi già hay do gene di truyền, mà đến từ chính những gì bạn đang làm mỗi ngày. Ông nhấn mạnh, điều đáng tiếc nhất là nhiều người chỉ bắt đầu thay đổi khi các chỉ số đã quá ngưỡng và biến chứng đã hình thành.

Với nhóm người trưởng thành, đặc biệt là dân văn phòng, các chuyên gia khuyến cáo nên đo huyết áp định kỳ, kiểm tra mỡ máu và đường huyết mỗi 6 đến 12 tháng, đồng thời xây dựng một chế độ sinh hoạt khoa học như một loại “thuốc phòng” rẻ tiền nhưng hiệu quả bền vững nhất.