Thống đốc Ngân hàng Nhà nước giải trình về trường hợp cho vay đặc biệt, lãi suất 0%

Ngày 29/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng.

Cho ý kiến về dự thảo luật, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội (ĐBQH) cho rằng, việc luật hóa cơ chế thu giữ tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng là điểm mới tích cực, góp phần tháo gỡ các vướng mắc lớn trong xử lý tài sản bảo đảm, giảm tỷ lệ nợ xấu và nâng cao khả năng thu hồi nợ.

Đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung (Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc) cho rằng để tiếp tục tạo được niềm tin của người gửi tiền và huy động nguồn lực, tạo khí thế cũng như xung lực mới cho phát triển kinh tế, tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân tiếp cận nguồn vốn ngân hàng, đại biểu nhất trí cần có quy định để xử lý nợ xấu và xử lý tài sản bảo đảm. Trên thực tế, các quy định liên quan đến thu giữ tài sản bảo đảm không phải là quy định mới và việc luật hóa nội dung này phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước.

Đại biểu Trần Anh Tuấn (Đoàn ĐBQH thành phố Hồ Chí Minh) tán thành dự thảo mới về sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng lần này, tăng tính phân cấp, phân quyền và tính chịu trách nhiệm cho phía Ngân hàng Nhà nước và các tổ chức tín dụng khi xử lý các vấn đề liên quan tới nợ xấu và thẩm quyền thu giữ tài sản.

Toàn cảnh Kỳ họp. Ảnh: Quốc hội

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của điều khoản 1 Điều 193 Ngân hàng Nhà nước quyết định cho vay, có sự phân cấp chuyển từ Chính phủ sang Ngân hàng Nhà nước, đại biểu bày tỏ tán thành.

“Lãi suất hiện nay 0% tôi thấy rằng là đặc biệt, nhưng nếu chúng ta suy nghĩ thêm trường hợp lãi suất dưới lãi suất chiết khấu, tái chiết khấu, tái cấp vốn cũng là một trường hợp đặc biệt, chúng ta có thể xem xét trường hợp này để có thể việc quyết định cho vay sẽ đa dạng hơn, sẽ thuận lợi hơn”, đại biểu nói.

Vì hiện nay chúng ta có lãi suất chiết khấu, tái chiết khấu, tái cấp vốn cũng khá thấp đối với một số các tổ chức tín dụng tùy theo điều kiện hoạt động sản xuất kinh doanh, kết quả sản xuất kinh doanh hay những ngân hàng khả năng thanh khoản, thanh toán… rơi vào những tình huống rất đa dạng.

Chúng ta có thể xem xét ngoài chuyện tài sản đảm bảo cho khoản vay, có thể nâng một mức lãi suất như 1%, 2% chẳng hạn, từ không tới 2%, dưới mức lãi suất chiết khấu, tái chiết khấu, tái cấp vốn cũng là một giải pháp và cân nhắc để đánh giá mức độ tín nhiệm của các tổ chức tín dụng nằm ở mức độ như thế nào.

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận) cũng thảo luận về quy định lãi suất cho vay đặc biệt là 0%/năm quy định tại khoản 1 Điều 193. Đại biểu đánh giá đây là một chính sách hỗ trợ mạnh mẽ thể hiện vai trò của Ngân hàng Nhà nước trong việc hỗ trợ các tổ chức tín dụng đang trong tình trạng đặc biệt khó khăn nhằm giữ vững an toàn hệ thống tài chính ngân hàng.

“Tuy nhiên, quy định lãi suất 0%/năm không gắn với điều kiện áp dụng cụ thể có thể dẫn tới tình trạng lạm dụng chính sách, tạo ra rủi ro làm sai lệch môi trường cạnh tranh giữa các tổ chức tín dụng và tăng áp lực cho ngân sách quốc gia.

Hơn nữa, quy định này có khả năng làm mâu thuẫn với nguyên tắc thị trường, gây ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực nhà nước, nếu không có cơ chế kiểm soát.

Do vậy, tôi đề nghị cần quy định cụ thể là lãi suất 0% chỉ áp dụng cho tổ chức tín dụng thuộc diện kiểm soát đặc biệt tái cơ cấu bắt buộc hoặc là có ảnh hưởng đến sự ổn định của tài chính quốc gia, đồng thời bổ sung cơ chế giám sát, công khai và đánh giá hiệu quả việc sử dụng nguồn vốn vay đặc biệt này”, đại biểu Nguyễn Hữu Thông nêu rõ.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng. Ảnh: Quốc hội

Phát biểu giải trình sau đó, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, việc cho vay không có tài sản đảm bảo và lãi suất bằng 0 không phải là một việc thường xuyên, liên tục và đây là một trường hợp rất đặc biệt.

Trong luật mới sửa đổi năm 2024 đã thiết kế rất nhiều quy định để phát hiện từ sớm, từ xa và khi các tổ chức tín dụng cần thiết thì phải đưa vào giai đoạn là can thiệp sớm, trong những giai đoạn này đều thực hiện các giải pháp là tổ chức tín dụng yêu cầu cổ đông phải thực hiện.

Trong quá trình hoạt động cũng như là trong giai đoạn can thiệp sớm, nếu trường hợp thiếu thanh khoản thì vẫn được thực hiện vay của Ngân hàng Nhà nước và đối với các khoản vay đều phải có lãi suất, không phải chưa gì đã cho vay đặc biệt lãi suất 0%.

Việc cho vay đặc biệt chỉ có ở trường hợp xảy ra rút tiền hàng loạt, mà đã là rút tiền hàng loạt của hệ thống ngân hàng thì sẽ lan truyền rất lớn, nếu không kịp thời thì sẽ gây hệ lụy đối với hệ thống. Một trường hợp nữa là khi các tổ chức tín dụng bị kiểm soát đặc biệt và xây dựng phương án thì mới cần phải cho vay.

“Khi xét cho vay đặc biệt thì bao giờ cũng yêu cầu các ngân hàng phải có tài sản đảm bảo trước, khi nào khó khăn lắm, không còn tài sản đảm bảo thì lúc đấy mới không có tài sản đảm bảo, không phải khi cho vay đặc biệt đã là không có tài sản đảm bảo”, bà Hồng nói.