Trì hoãn hôn nhân do thay đổi quan niệm sống

Theo kết quả điều tra biến động dân số hằng năm, 4 nguyên nhân chính của việc kết hôn muộn là: (1) Sự thay đổi trong quan niệm hôn nhân của người trẻ dẫn đến xu hướng kết hôn muộn; (2) Nhu cầu cải thiện kinh tế, học vấn, phát triển sự nghiệp đã tác động làm chậm, muộn việc kết hôn; (3) Việc tạo lập và bảo đảm môi trường thân thiện cho nam nữ thanh niên tìm hiểu, kết bạn, kết hôn còn nhiều hạn chế; (4) Sức ép kinh tế đối với một gia đình trẻ (chi phí sinh hoạt, thuê hoặc mua nhà, chi phí nuôi dưỡng và giáo dục con cái ngày càng cao).

HÔN NHÂN LÀ MỘT LỰA CHỌN

Phân tích sâu hơn, chuyên gia của Cục Dân số (Bộ Y tế) cho rằng, quan niệm hôn nhân của giới trẻ đã thay đổi, tác động đến “trì hoãn” kết hôn. Nếu trước đây, kết hôn được xem là cột mốc bắt buộc của đời người, thì nay nhiều người trẻ coi hôn nhân là một lựa chọn – không phải nghĩa vụ. Họ đề cao tự do cá nhân, sự nghiệp, trải nghiệm và chất lượng mối quan hệ, hơn là hình thức ràng buộc. Đây là biểu hiện của một xã hội phát triển, khi con người có điều kiện tự chủ hơn, song cũng đặt ra thách thức cho các giá trị gia đình truyền thống và chính sách dân số.

Ảnh: TUẤN MINH

Chuyên gia cũng nhận định: “Không phải là người trẻ chối bỏ hôn nhân, mà là họ muốn bước vào hôn nhân khi thật sự sẵn sàng, với sự bình đẳng và chia sẻ thực chất hơn. Nhiều phụ nữ trẻ hiện có xu hướng ưu tiên học vấn, sự nghiệp và sức khỏe sinh sản trước khi kết hôn. Quan niệm “kết hôn để ổn định” đang dần được thay thế bằng tư duy “chỉ kết hôn khi tìm được người phù hợp”. Các yếu tố kinh tế – xã hội đã góp phần tạo nên sự thay đổi này”.

Theo chuyên gia, tăng trưởng kinh tế và quá trình đô thị hóa nhanh đã mở ra nhiều cơ hội học tập, việc làm, giúp thanh niên, đặc biệt là phụ nữ, độc lập và tự chủ hơn. Bình đẳng giới trong giáo dục và thị trường lao động khiến phụ nữ không còn phụ thuộc kinh tế vào hôn nhân như trước. Giá nhà đất cao, chi phí sinh hoạt và nuôi con khiến nhiều người trẻ trì hoãn hoặc cân nhắc kỹ trước khi lập gia đình. Trong khi đó, sự phát triển của kinh tế tri thức và môi trường đô thị cũng nuôi dưỡng xu hướng cá nhân hóa, đề cao tự do, trải nghiệm và quyền lựa chọn. Tất cả những yếu tố này đang định hình một thế hệ mới coi hôn nhân là lựa chọn có điều kiện, chứ không phải nghĩa vụ bắt buộc.

NHỮNG CHÍNH SÁCH MỚI

Theo Cục Dân số, VN đã có chính sách thay đổi, mạnh hơn, toàn diện hơn nhằm ứng phó với những thách thức từ thực tiễn cuộc sống. Gần đây, VN có các hoạt động hỗ trợ chủ yếu như: hỗ trợ tư vấn, cung cấp dịch vụ hôn nhân và gia đình (các hoạt động hỗ trợ nam nữ thanh niên kết bạn; các chiến dịch truyền thông khuyến khích nam nữ kết hôn trước 30 tuổi; tư vấn sức khỏe trước khi kết hôn); hỗ trợ phụ nữ khi mang thai, sinh con (tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai); hỗ trợ tài chính khi sinh con; ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội…

Theo đề xuất của Bộ Y tế, tổng nguồn vốn của Chương trình mục tiêu quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 – 2035 là 125.478 tỉ đồng, trong đó dành chi cho giải quyết các vấn đề dân số ưu tiên, chủ động thích ứng già hóa, nâng cao chất lượng dân số.

Tuổi kết hôn trung bình lần đầu (SMAM) của VN tăng nhanh trong những năm gần đây:

Mall) Loa Kiểm Âm Bluetooth EDIFIER MR3/MR5 I Công Suất 36W | Bluetooth 5.4 |

• Trong 20 năm 1999 – 2019, SMAM tăng 1,1 tuổi – từ 24,1 lên 25,2 tuổi.
• Trong 5 năm 2019 – 2024, SMAM tăng 2,1 tuổi – từ 25,2 lên 27,3 tuổi.
• SMAM năm 2024 của nam là 29,4 tuổi và nữ là 25,2 tuổi.

Hai khu vực Đông Nam bộ và đồng bằng sông Cửu Long có SMAM của nam trên 30 tuổi, SMAM của nữ cũng cao hơn các khu vực khác, đồng thời có mức sinh rất thấp so với cả nước. Trong đó, năm 2024, mức sinh tại vùng Đông Nam bộ là 1,48 và đồng bằng sông Cửu Long là 1,62 (mức sinh chung của cả nước là 1,91).