Trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung quy định về tổ chức bộ máy của Mặt trận Tổ quốc

MTTQ Việt Nam là 1 bộ phận của hệ thống chính trị

Trình bày Tờ trình, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến cho biết, dự thảo Luật gồm 5 điều, trong đó Điều 1 sửa đổi, bổ sung 11/41 điều của Luật MTTQ Việt Nam; Điều 2 sửa đổi, bổ sung 9/37 điều của Luật Công đoàn; Điều 3 sửa đổi, bổ sung 2/41 điều của Luật Thanh niên; Điều 4 sửa đổi, bổ sung 31/91 điều của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và Điều 5 hiệu lực thi hành.

Trong đó, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số quy định của Luật MTTQ Việt Nam, quy định về vị trí, vai trò, nguyên tắc tổ chức, hoạt động và tổ chức bộ máy của MTTQ Việt Nam, trong đó khẳng định MTTQ Việt Nam là 1 bộ phận của hệ thống chính trị của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”.

Quy định rõ MTTQ Việt Nam giữ vai trò chủ trì, các tổ chức chính trị – xã hội cùng với các tổ chức thành viên khác phối hợp, đồng thời phát huy sự chủ động, sáng tạo của mỗi tổ chức trong hiệp thương dân chủ, thống nhất hành động; quy định các tổ chức chính trị – xã hội, các hội do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ là các tổ chức thành viên trực thuộc MTTQ Việt Nam, được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban MTTQ Việt Nam nhằm bảo đảm quy định tại Điều 9, Điều 10 Hiến pháp năm 2013 (sau sửa đổi, bổ sung)…

Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến. Ảnh: Quốc hội

Về sửa đổi, bổ sung một số quy định của Luật Công đoàn, dự thảo Luật quy định về vị trí, nhiệm vụ của Công đoàn, trong đó khẳng định Công đoàn “là tổ chức thành viên trực thuộc MTTQ Việt Nam”, là “đại diện của người lao động ở cấp quốc gia trong quan hệ lao động và quan hệ quốc tế về công đoàn” để cụ thể hóa Điều 10 Hiến pháp năm 2013 (sau sửa đổi, bổ sung).

Sửa đổi các quy định liên quan đến hệ thống tổ chức của Công đoàn để đồng bộ với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và điều chỉnh tổ chức Công đoàn trong cơ quan, đơn vị sự nghiệp hưởng 100% lương từ ngân sách nhà nước để thực hiện chủ trương kết thúc hoạt động của Công đoàn viên chức Việt Nam, tổ chức Công đoàn chủ yếu ở các doanh nghiệp, công đoàn ngành, được tổ chức theo hướng mở, linh hoạt theo đặc thù của tổ chức Công đoàn.

Quy định về thẩm quyền trong trình các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết và trong hoạt động giám sát của Công đoàn để phù hợp với khoản 1 Điều 84 Hiến pháp năm 2013 (sau sửa đổi, bổ sung), thống nhất với nội dung sửa đổi tại Luật MTTQ Việt Nam; quy định liên quan đến đối tượng đóng kinh phí công đoàn và quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công đoàn để phù hợp với điều chỉnh về tổ chức Công đoàn sau sắp xếp, tinh gọn.

Toàn cảnh Kỳ họp. Ảnh: Quốc hội

Đồng thời, sửa đổi, bổ sung một số quy định của Luật Thanh niên, trong đó khẳng định Đoàn thành niên Cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức thành viên trực thuộc MTTQ Việt Nam; mối quan hệ giữa MTTQ Việt Nam với Đoàn thanh niên trong hoạt động giám sát, phản biện xã hội, bảo đảm thống nhất với nội dung sửa đổi của Luật MTTQ Việt Nam…

Luật được đề xuất có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2025 và có quy định chuyển tiếp về tổ chức và hoạt động của công đoàn, Ban Chấp hành Công đoàn nơi có tổ chức Công đoàn cơ sở tại Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Bảo đảm tính “độc lập tương đối” trong hoạt động giám sát, phản biện

Qua thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Ủy ban Văn hóa và Xã hội tán thành sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung 4 Luật với các cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn đã được nêu tại Tờ trình.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh. Ảnh: Quốc hội

Đối với hoạt động giám sát, phản biện của MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam, Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo quy định cụ thể nội dung này trong Điều lệ MTTQ Việt Nam bảo đảm tính “độc lập tương đối” trong hoạt động giám sát, phản biện của các tổ chức thành viên trực thuộc.

Bảo đảm các tổ chức thành viên trực thuộc có thể chủ động thực hiện một số hoạt động giám sát đối với những đối tượng, nội dung liên quan đến đoàn viên, hội viên của tổ chức mình và thực hiện chức năng, nhiệm vụ chính trị được Đảng, Nhà nước giao.

Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ và quy định thống nhất về đối tượng, nội dung, thẩm quyền giám sát, phản biện xã hội để bảo đảm phù hợp với vị trí, vai trò của các tổ chức thành viên trực thuộc MTTQ Việt Nam.

Về hệ thống tổ chức Công đoàn, có ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định hệ thống tổ chức công đoàn theo hướng linh hoạt hơn, phù hợp với chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy, vừa bảo đảm tuân thủ quy định của pháp luật, vừa bảo đảm thực hiện theo Điều lệ Công đoàn.

Đồng thời, vẫn bám sát yêu cầu đổi mới tổ chức, hoạt động công đoàn theo tinh thần của Nghị quyết số 02-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới, phù hợp với việc tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và các quy định khác liên quan tới việc sắp xếp, tổ chức bộ máy.

Về phát triển đoàn viên công đoàn, Công đoàn cơ sở, Nghiệp đoàn cơ sở, có ý kiến đề nghị nghiên cứu xây dựng mô hình công đoàn cụm liên xã, phường thuộc công đoàn tỉnh, thành phố hoặc đại diện của công đoàn cấp trên ở các khu công nghiệp (đối với tỉnh, thành phố có khu công nghiệp, nhiều lao động) để quản lý đoàn viên và tuyên truyền vận động, hướng dẫn người lao động gia nhập, thành lập Công đoàn cơ sở và đại diện bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của người lao động trong khu vực ngoài Nhà nước…