Vì sao sáng ngủ dậy bị đau cổ không quay được và cách xử lý

Ngủ dậy bị đau cổ không quay được có thể do nhiều nguyên nhân, từ thói quen sinh hoạt thiếu khoa học đến các bệnh lý nghiêm trọng. Vậy tình trạng này điều trị thế nào, phòng ngừa ra sao?

Nguyên nhân ngủ dậy bị đau cổ không quay được

Một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng sáng ngủ dậy không quay được cổ, gồm:

1. Ngủ sai tư thế

Nằm sấp, nghiêng đầu sang một bên hoặc giữ nguyên một tư thế suốt đêm có thể gây chèn ép mạch máu vùng cổ, cản trở quá trình cung cấp oxy đến các cơ, gây tích tụ axit lactic – tác nhân gây đau mỏi.

2. Sử dụng gối quá cao hoặc quá thấp

Gối kê đầu quá cao khiến cổ bị gập lại, tạo áp lực lên đốt sống và đĩa đệm. Nếu tình trạng này kéo dài, nguy cơ thoái hóa đốt sống cổ là điều có thể xảy ra. Ngược lại, gối quá thấp hoặc không dùng gối khiến cổ bị ưỡn ra sau, dây chằng bị kéo căng, gây đau cứng vùng cổ và vai gáy khi thức dậy.

3. Xoay đột ngột

Các động tác xoay người đột ngột, vung tay chân hay bật dậy có thể khiến cơ cổ bị kéo giãn quá mức, gây đau và cứng cổ vào buổi sáng sớm.

4. Chấn thương cổ

Một số chấn thương cổ nhẹ do chơi thể thao hoặc va đập dù không gây đau ngay lập tức, nhưng có thể diễn tiến âm thầm. Đến khi ngủ dậy, người bệnh mới cảm thấy đau và gặp khó khăn khi xoay cổ.

5. Thoái hóa khớp cổ

Thoái hóa thường xảy ra tại các đốt sống C5, C6, C7 ở người trên 50 tuổi, dẫn đến xơ cứng các đốt xương, sụn, đĩa đệm. Hiện nay, người trẻ cũng nằm trong nhóm nguy cơ mắc thoái hóa khớp cổ do ngồi sai tư thế trong thời gian dài, nhất là khi làm việc trên máy tính. Một số biểu hiện thoái hóa khớp cổ thường gặp như cứng cổ sau khi ngủ, lan ra vai và tay, kèm cảm giác tê hoặc ngứa ran tứ chi.

6. Viêm cột sống cổ

Viêm cột sống cổ là tình trạng viêm nhiễm cấu trúc trong cột sống cổ, bao gồm các khớp, đĩa đệm, dây chằng, mô mềm xung quanh. Khi ngủ, các chất gây viêm và dịch phù tích tụ tại vùng bị viêm, khiến lưu thông máu đến vùng cổ kém. Thức giấc, người bệnh thường cảm thấy các khớp cổ bị “khóa cứng”, gây khó khăn và đau đớn trong quá trình cử động.

7. Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ

Giữa mỗi cặp đốt sống cổ là một đĩa đệm, gồm bao xơ bên ngoài và nhân nhầy bên trong. Khi bao xơ bị rách hoặc suy yếu, nhân nhầy có thể thoát ra ngoài, chèn ép rễ thần kinh ống sống, gây thoát vị đĩa đệm. Người bệnh thường cảm thấy đau dữ dội vùng cổ, nhất là sau khi ngủ dậy. Cơn đau có thể lan xuống vai, cánh tay, tiến triển nặng dần theo thời gian nếu không được điều trị kịp thời, đúng cách.

8. Gai đốt sống cổ

Gai đốt sống cổ là những mỏm xương nhỏ phát triển trên các đốt sống, thường do quá trình thoái hóa, hao mòn tự nhiên của cơ thể. Một số gai xương có thể chèn ép trực tiếp vào rễ thần kinh, gây tê bì, cứng, đau nhức cổ sau khi ngủ dậy.

9. Nguyên nhân khác

Ngoài các nguyên nhân trên, ngủ dậy bị đau cổ không quay được cũng có thể bắt nguồn từ:

• Đau xơ cơ (Fibromyalgia): Gây đau lan tỏa toàn thân, đặc biệt tại các điểm kích hoạt ở cổ, vai và lưng.
• Căng cơ do stress: Căng thẳng kéo dài làm các cơ vùng cổ co cứng, dễ dẫn đến đau nhức sau khi ngủ.
• Ngồi sai tư thế: Ngồi làm việc trên máy tính hoặc xem tivi quá lâu nhưng không thay đổi tư thế làm tăng áp lực lên cột sống cổ, gây đau nhức.
• Viêm màng não: Tuy hiếm gặp, nhưng nếu cứng cổ nghiêm trọng kèm theo các dấu hiệu như sốt, buồn nôn,… người bệnh cần đến bệnh viện khám ngay vì có thể là dấu hiệu viêm màng não.

Ngủ dậy đau cổ không quay được phải làm sao?

Một số cách xử lý đơn giản, hiệu quả mà người ngủ dậy bị đau cổ không quay được có thể áp dụng tại nhà, gồm:

1. Nghỉ ngơi

Trước tiên, người bệnh cần cho vùng cổ được thư giãn. Hãy nằm nghỉ khoảng 15 – 20 phút ở tư thế thoải mái, kê cổ bằng một chiếc gối kê đầu phù hợp. Việc này giúp máu lưu thông tốt hơn, giảm áp lực lên cơ và khớp cổ. Tránh vận động mạnh hoặc xoay cổ đột ngột trong thời điểm này.

2. Massage, xoa bóp vùng bị đau

Xoa bóp nhẹ giúp thư giãn cơ, giảm đau và cải thiện tuần hoàn máu vùng cổ. Người bệnh có thể dùng các đầu ngón tay, mát xa theo chuyển động tròn nhẹ nhàng quanh cổ và vai gáy trong vài phút. Không nên sử dụng dầu nóng, rượu thuốc hoặc cạo gió vùng cổ vì có thể gây xuất huyết cơ, tụ máu, khiến tình trạng đau diễn tiến nghiêm trọng hơn.

3. Thực hiện bài tập nhẹ nhàng

Khi cơn đau đã dịu bớt, người bệnh có thể thực hiện các bài tập giãn cơ nhẹ nhàng như:

• Nghiêng đầu sang trái, phải chậm rãi
• Cúi và ngửa cổ theo tầm vận động tự nhiên
• Xoay cổ theo vòng tròn nhỏ

Lưu ý chỉ nên tập nhẹ, không gắng sức nếu cổ vẫn còn cứng. Các động tác nên thực hiện chậm rãi và đều đặn mỗi ngày.

4. Chườm nóng hoặc lạnh

• Chườm lạnh: Nếu cổ có dấu hiệu sưng viêm, người bệnh nên dùng khăn lạnh hoặc túi đá chườm lên vùng cổ bị đau khoảng 15–20 phút để giảm sưng và tê buốt (1).
• Chườm nóng: Nếu cơ cổ căng cứng mà không sưng, người bệnh có thể chườm khăn ấm hoặc túi đệm nóng, nhiệt độ vừa phải, trong 20 phút để làm giãn cơ, giảm đau hiệu quả. Ngoài ra, tắm nước ấm cũng là phương pháp hữu hiệu để thư giãn toàn thân, thả lỏng các cơ, hỗ trợ giảm đau cổ.

5. Dùng thuốc

Nếu cơn đau vượt quá sức chịu đựng, người bệnh có thể dùng thuốc giảm đau không kê đơn như Paracetamol hoặc nhóm NSAID (ibuprofen, naproxen…). Những thuốc này có tác dụng giảm đau, kháng viêm tạm thời. Tuy nhiên, chỉ dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, dược sĩ. Lạm dụng thuốc hoặc tự ý thay đổi liều lượng có thể gây hại cho dạ dày, gan và thận.

6. Phương pháp khác và lưu ý quan trọng

• Người bệnh tuyệt đối không tự nắn, bẻ cổ vì có thể làm trầm trọng thêm tình trạng tổn thương cơ, dây chằng, đĩa đệm.
• Tránh dùng các loại “đai cổ” khi chưa có chỉ định từ bác sĩ vì dễ gây yếu cơ cổ nếu dùng sai cách.
• Người bệnh cần nhanh chóng đến cơ sở y tế nếu:
  • Cơn đau cổ kéo dài khoảng 3 ngày, không thuyên giảm dù đã nghỉ ngơi, xoa bóp
  • Đau kèm theo tê, yếu tay hoặc vai
  • Đau cứng cổ kèm sốt, buồn nôn, đau đầu (dấu hiệu viêm màng não)
  • Có tiền sử thoát vị đĩa đệm hoặc thoái hóa cổ

Có thể phòng ngừa tình trạng sáng ngủ dậy không quay được cổ không?

Mỗi người có thể phòng ngừa tình trạng ngủ dậy bị đau cổ không quay được bằng cách thực hiện một số phương pháp sau:

1. Chọn loại gối và nệm phù hợp

Người bệnh nên ưu tiên chọn các loại gối mềm, làm từ chất liệu cao su non hoặc lông vũ, có độ cao khoảng 8 – 12cm để giữ cho cột sống cổ thẳng trục với thân người. Thay gối định kỳ 1-2 năm/lần.

Đối với nệm, nên chọn loại có khả năng nâng đỡ lưng và cổ, phù hợp với tư thế ngủ. Cụ thể:

• Người thường xuyên nằm nghiêng nên chọn nệm mềm hoặc có tấm làm mềm nhằm giảm bớt áp lực dồn trên vai, hông, tay.
• Người thường xuyên nằm sấp nên chọn nệm có độ cứng ổn định vì khi ở tư thế này, xương chậu và hông sẽ thấp hơn so với vai.
• Người thường xuyên nằm ngửa ngủ có trọng lượng cơ thể sẽ phân tán đều, rộng khắp. Vì vậy phù hợp với đa số các loại nệm.

2. Ngủ đúng tư thế

Nằm ngửa, nằm nghiêng là các tư thế ngủ mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, giúp giảm áp lực lên cổ và lưng, bảo vệ cột sống. Ngược lại, tư thế ngủ nằm sấp buộc cổ phải xoay sang một bên trong nhiều giờ, dẫn đến co cứng cơ, đau mỏi, tăng nguy cơ sáng ngủ dậy không quay được cổ.

3. Duy trì thói quen tập thể dục

Tập thể dục đều đặn giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện độ linh hoạt, tăng cường lưu thông máu đến cổ, vai, gáy. Người bệnh nên thường xuyên thực hiện các động tác kéo giãn nhẹ nhàng hoặc tham gia các môn thể thao tốt cho sức khỏe cuộc sống như yoga, bơi lội,…

Ngoài tập luyện thể thao, mỗi người nên thực hiện một số phương pháp sau để hạn chế nguy cơ đau cổ không xoay được, gồm:

• Điều chỉnh tư thế làm việc và sinh hoạt hàng ngày. Tránh cúi đầu quá lâu khi sử dụng điện thoại, máy tính. Điều chỉnh màn hình máy tính ngang tầm mắt, ngồi thẳng lưng.
• Căng thẳng tâm lý cũng có thể dẫn đến co cứng cơ ở vùng cổ và vai gáy. Người bệnh nên thực hành các kỹ thuật thư giãn như thiền, hít thở sâu, hoặc nghe nhạc nhẹ để giải tỏa tinh thần.
• Uống đủ nước giúp duy trì độ đàn hồi của các đĩa đệm và mô mềm.
• Hạn chế mang vác vật nặng sai cách. Thay vào đó, nên phân bổ đều trọng lượng khi khuân vác hoặc sử dụng dụng cụ hỗ trợ lúc cần thiết để hạn chế nguy cơ chấn thương vùng cổ.

Bài viết đã cung cấp thông tin góp phần giải đáp nguyên nhân ngủ dậy bị đau cổ không quay được, đồng thời gợi ý các phương pháp khắc phục, phòng ngừa. Trường hợp, cơn đau kéo dài dai dẳng, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, kèm theo các triệu chứng khác như tê bì, yếu tay, buồn nôn, đau đầu… người bệnh có thể đến các bệnh viện uy tín có chuyên khoa Chấn thương Chỉnh hình để được thăm khám và có phác đồ điều trị phù hợp.