Viêm não mô cầu: Vì sao bệnh thường bùng phát vào mùa hè?

Thạc sĩ – bác sĩ Nguyễn Hiền Minh, Phó trưởng Đơn vị Tiêm chủng, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, cho biết bệnh viêm não mô cầu diễn tiến rất nhanh, nếu không được điều trị kịp thời, người bệnh có thể tử vong trong vòng 24-48 giờ. Ngay cả khi được điều trị, tỷ lệ tử vong vẫn từ 10-15%, và trong số những người sống sót thì cứ 5 người thì có 1 người có thể bị di chứng vĩnh viễn như điếc, mù lòa, tổn thương thận mạn tính, tổn thương não, chậm phát triển trí tuệ, hoặc phải cắt cụt chi, rối loạn sang chấn tâm lý sau chấn thương (PTSD).

ẢNH: BVCC

Bệnh có xu hướng gia tăng vào mùa hè

Theo bác sĩ Nguyễn Hiền Minh, bệnh viêm não mô cầu có thể xảy ra quanh năm, nhưng có xu hướng gia tăng vào mùa hè – thời điểm nóng và ẩm. Một số nguyên nhân làm số ca bệnh tăng hơn:

Tăng cường tiếp xúc gần: Trong các trại hè, hoạt động lễ hội hoặc khi đi du lịch sẽ tạo điều kiện cho sự lây lan vì tập trung đông người và có những hoạt động sinh hoạt tập thể. Chúng ta dễ tiếp xúc trực tiếp với vi khuẩn gây bệnh qua đường hô hấp với các giọt bắn từ mũi, họng của người bệnh khi người đó ho, hắt hơi hay nói chuyện. 

Cơ thể mất nước: Trời nắng gắt, không vệ sinh cá nhân sạch sẽ, dinh dưỡng thiếu thốn có thể làm hệ miễn dịch nhạy cảm hơn với tác nhân gây bệnh, nhất là với trẻ nhỏ và người có các bệnh lý nền.

Thay đổi miễn dịch niêm mạc vùng mũi, hầu họng do nắng nóng và bụi bẩn, ô nhiễm trong thời tiết mùa hè (nhất là vùng đô thị) khiến đường hô hấp khô hơn, dễ bị tổn thương hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn Neisseria meningitidis phát triển và xâm nhập.

Triệu chứng của bệnh viêm não mô cầu là gì?

Các triệu chứng ban đầu của viêm não mô cầu có thể giống với những bệnh nhiễm khuẩn thông thường hay cảm cúm, khiến việc chẩn đoán sớm trở nên khó khăn. Các dấu hiệu cảnh báo trong 4-12 giờ đầu bao gồm:

Ảnh minh họa: Freepik

• Sốt cao đột ngột, có thể lên đến 41 độ C không giảm với thuốc hạ sốt thông thường. 
• Nhức đầu dữ dội, đau mỏi cơ, uể oải. 
• Đau họng hoặc ho nhẹ.
• Buồn nôn hoặc nôn, có thể có tiêu chảy.
• Nhạy cảm với ánh sáng.
• Lạnh tay chân, da xanh tái. 
• Cứng cổ khi cúi đầu.
• Sang thương da ban đầu là sẩn hồng ban nhưng sẽ nhanh chóng tiến triển thành chấm xuất huyết hoặc vết bầm sau khi sốt 1-2 ngày, sau đó lan nhanh như hình bản đồ hay dạng bọng nước, thường ở hai chi dưới.

Phòng ngừa bệnh như thế nào?

Biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là tiêm vắc xin. Hiện nay tại Việt Nam có 3 loại vắc xin và có thể phòng ngừa 5 nhóm huyết thanh của Neisseria meningitidis gồm A, B, C, W-135 và Y. Lưu ý vắc xin cần ít nhất từ 2 – 4 tuần sau tiêm mới có thể phát huy được hiệu quả bảo vệ.

Ngoài ra, còn có các biện pháp phòng ngừa khác như: 

• Thực hành vệ sinh hô hấp đúng cách (che miệng khi ho hoặc hắt hơi), đeo khẩu trang nơi đông người, vệ sinh cá nhân sạch sẽ sau khi có những hoạt động tập thể (rửa tay bằng xà phòng, súc miệng họng, nhỏ mắt mũi bằng nước muối sinh lý). 
• Tránh tiếp xúc gần với người đang mắc bệnh hoặc có những dấu hiệu nghi ngờ bệnh. 
• Đảm bảo nơi ở thông thoáng, tránh chen chúc nơi đông người. 
• Ăn uống đủ chất dinh dưỡng, nâng cao thể trạng. 
• Báo cáo ngay ca bệnh với y tế địa phương để phòng tránh lây lan bệnh trong cộng đồng.