“Bài ca sau mưa” dịu dàng của Đặng Văn Hùng

Thơ của Đặng Văn Hùng trong tập thơ Bài ca sau mưa (NXB Đà Nẵng, 2025) thường chỉ nói về những điều giản dị nhưng vĩnh cửu. Như người đã quyết tránh đại lộ thênh thang để bước vào một lối nhỏ, dẫn qua rừng cây. Ở đó có tiếng chim, có hoa cỏ, có trẻ con, có một mặt trời trong vũng nước đọng sau mưa…

1. “Quanh vũng nước nhỏ/ những giọng nói:/cá từ đâu đến đây? đồng ruộng/ suối khe/ ao hồ/ lòng đất/ hay từ giếng trên trời?”. Thơ Hùng thường vậy: Ngắn. Cái sự ngắn kế thừa của tứ tuyệt, của hài cú. Mấy dòng trong một bài thơ của Đặng Văn Hùng cô đọng, chứ không đứt đoạn.

Đôi khi, ta có cảm giác tác giả cố tình dừng bài thơ một cách đột ngột. Như thể anh cố giữ mình không nói tiếp một câu chuyện riêng tư thầm kín. Như thể anh cố ghìm bước chân không dấn sâu hơn vào một thế giới được dựng bằng bong bóng xà phòng. Chỉ nên đứng xa xa mà nhìn, chạm vào sẽ vỡ tan mất.  

Đó là cuộc sống được dựng xây bằng chuỗi những khoảnh khắc liên lục và thi sĩ trở thành nhà ký họa làm sao ghi lại chúng cho nhanh. Cái khoảng dừng đột ngột ta thấy ở thơ anh, chính là lúc thi sĩ biết mình phải ngừng tay để bài thơ bước tiếp. 

Vì nghĩ như Bùi Giáng trong bài Chào nguyên Xuân: “Thưa rằng: Nói nữa là sai/ Mùa Xuân đương đợi bước ai đi vào”.

Đặng Văn Hùng để mở cánh cửa để người đọc bước vào thế giới của những bài thơ anh viết. Để chính họ trở thành một phần của ngọn cỏ, rừng cây, của cánh đồng, của những thứ bình thường như cuộc sống bình thường mà lại nên thơ. Và ta là một phần của đời sống ấy, tựa hồ đến một lúc, ta có thể dự phần vào bài thơ. 

2. “Giá mà Szymborska biết được/ dưới cái nắng này/ vịt nhởn nhơ bơi tìm đâu đó/ quanh vũng nước nhỏ/ bao nhiêu lần/ mặt trời dần lên”. Bài thơ này từng câu từng chữ đều lấy ra từ tập thơ này, nhưng lại là bài thơ không xuất hiện trong tập Bài ca sau mưa. Tôi đi nhặt mỗi câu thơ Hùng trong các bài khác nhau rồi xâu lại thành một bài. Tựa hồ con chuột dưới cây hoàng lan gặm những hạt chín mang về trong bài Dạ khúc của tập Bài ca sau mưa. 

Đó là tính chất mở trong thơ Đặng Văn Hùng. Trong một chỉnh thể tưởng chừng cấu kết lại dễ dàng phân tách, rồi tập hợp thành một chỉnh thể khác và do đó bài thơ này lại liên kết với bài thơ kia, đọc bài thơ này lại nghe âm vang của bài thơ khác cùng tập. Như một giọt sương trong ấy lại chứa muôn triệu hạt sương. Một hạt sương đọng trong lòng bàn tay, tưởng chừng vô hình, như ta có thể cảm nhận cái mát trong mà nó mang lại. 

Tập Bài ca sau mưa cũng in ấn để vừa lòng bàn tay, với những bài thơ thường ít dòng. Bởi thơ Hùng dường như cố nắm bắt một khoảnh khắc của thực tại và của tâm tưởng. Đôi lúc 2 thế giới đó hòa vào nhau vừa khít. Mỗi bài thơ là một khoảnh khắc, một hình ảnh, nhưng không rời rạc, trong sự hiện hữu này đã có một sự hiện hữu khác. 

 Đến lượt nhà thơ, chính anh cũng đang khám phá bài thơ của mình, trải nghiệm lại khung cảnh ấy, thời gian ấy. Là đi tìm một bài thơ trong một bài thơ: “Khi tôi hỏi, nhịp thơ là gì?/ cả lớp bỗng im lặng / lúc tôi cố gắng tìm những từ ngữ/ đâu đó giọng nói/ nhịp thơ là/ trong mỗi chữ/ có một linh hồn nho nhỏ”… Từ bài thơ này sang bài thơ khác, từ chữ này sang chữ khác, Đặng Văn Hùng đi tìm “một linh hồn nho nhỏ” như vậy. 

Đó là mấy ý nghĩ khi đọc Bài ca sau mưa. Mà người viết sợ rằng số chữ của bài này đã bằng tổng số chữ của cả tập thơ Đặng Văn Hùng cộng lại. 

3. Đây là tập thơ thứ 3 của một nhà thơ ngoài 30. Vẫn với niềm bỡ ngỡ như vừa mở mắt chào đời. Như trong bài thơ Sinh nhật của Hùng: “Điều gì khiến mẹ tin rằng/ cái cây ốm yếu kia/ có thể sống?/ trời lạnh hơn/ con cũng thấy rõ/ sự héo úa dần lan ra/ vậy mà/ mẹ nhẫn nại/ chăm sóc cho nó/ Xuân đến/ nó đã chết/ nó đã chết rồi/ trên đường thơ/ khi khát khao vươn tới vẻ đẹp tuyệt kỳ/ con lại nhớ về câu hỏi năm xưa:/ điều gì khiến mẹ tin rằng/ cái cây ốm yếu kia/ có thể sống?”.

Thơ Hùng dẫu viết về điều gì, vẫn có cảm giác anh nhìn mọi thứ bằng đôi mắt ân cần, của người con, người anh, người em, người bạn. Sự dịu dàng hơi đối lập với tên của tác giả những bài thơ ấy. 

Độc giả nhìn tên tác giả trên bìa tập thơ, hẳn ấn tượng rằng khi tay lật mở những trang giấy dưới tay mình, những vần thơ hẳn cũng phải… hùng dũng. Nhưng không. Thơ Hùng chuộng tiếng mưa rơi trên mái hiên, chứ không phải thứ tiếng ầm ầm của thác đổ. Đặng Văn Hùng hay viết về những trận mưa có khi là cơn bão. Nhưng mưa bão ấy thường đã qua, chỉ còn lại đây một khoảng lặng mênh mông. Thơ Hùng – ta có thể gọi vui là “Hùng thi”. Một “Hùng thi” của những giọng nhỏ, những tiểu cảnh, những cảm xúc bình dị. Một “Hùng thi” dịu dàng.