Cafe đầu tuần: Busquets đá bóng bằng cái gì?

Sergio Busquets đã chính thức giải nghệ, nhưng cách anh chơi bóng và vươn đến đỉnh cao của bóng đá để lại cho chúng ta một câu trả lời thuyết phục cho băn khoăn: Rốt cục thì bản chất của bóng đá hay thậm chí là thể thao nói chung là gì?

1. Người phát hiện ra Busquets là Pep Guardiola, vào thời điểm mà hệ thống 2 tiền vệ trung tâm cơ bắp thịnh hành khắp châu Âu. Trước khi ông đưa Busquets vào trung tâm lối chơi của Barcelona, tiền vệ phòng ngự đơn giản là vị trí có nhiệm vụ thu hồi bóng và càn quét thuần tuý.

Và để nhấn mạnh vai trò của Busquets, Pep thậm chí còn loại bỏ Yaya Toure, một trong những tiền vệ trung tâm giàu sức mạnh và toàn năng nhất thế giới bấy giờ. Trông có vẻ rất giống một quyết định điên rồ.

Nhưng ngay từ thời điểm ấy, Pep và Busquets đã trả lời một cách cực đoan cho quan điểm bóng đá là câu chuyện của cái đầu, chứ không phải đôi chân.

Trong bài viết mới đây trên The Athletic, cây viết John Muller mô tả rất cô đọng năng lực của Busquets: “Thiên tài của Busquets tồn tại ở một kiểu không gian “âm”. Đó là những gì không xảy ra. Bởi vì luôn có mặt đúng chỗ, anh tránh được áp lực. Bởi biết dùng cơ thể để tạo khoảng trống, anh hiếm khi mắc lỗi. Bởi luôn đánh mắt qua vai kiểm tra trước khi di chuyển, anh không tự đưa mình vào rắc rối. Bởi tiên đoán được bóng sẽ lăn về đâu, anh không cần phải rê dắt. Bởi những đường chuyền đơn giản và tinh tế, anh không mất bóng hoặc đẩy đồng đội vào thế khó. Bởi đã dự liệu các khả năng mất bóng, anh không phải hộc hơi đuổi theo khi đối phương phản công, hoặc cản phá kiểu cục súc. Bởi biết cách chắn các đường chuyền nguy hiểm, hiếm khi anh để nguy hiểm xảy ra”.

Ông kết luận bằng một câu rất đắt: Busquets giỏi đến mức… trong suốt. Tức là rất khó để “phát hiện” cách chơi của anh trong suốt trận, vì các động tác rất thuần thục, nhưng đơn giản, và tránh tuyệt đối sự phô diễn sức mạnh. Có thân hình mảnh khảnh và tốc độ chậm chạp, Busquets lại càng trông thiếu nổi bật hơn nữa.

Đấy chính xác là chơi bóng bằng đầu. “Công việc bạn làm ở vị trí này hiếm khi được chú ý, dù nó cần trí tuệ và khả năng phán đoán”, Busquets giải thích. “Tôi tính toán suốt trận. Tôi nghĩ xem có bao nhiêu người chơi bên cánh phải, bao nhiêu người chơi ở giữa, ai hỗ trợ từ tuyến giữa nếu tiền đạo dạt sang cánh. Bí quyết của vị trí này là logic. Bạn phải phán đoán thật chuẩn”.

2. Một nghiên cứu từ Đại học Oxford năm 2025 đã phân tích các cầu thủ hàng đầu và đưa ra một kết luận đáng kinh ngạc: Họ sở hữu mức độ nhận thức cao hơn đáng kể so với dân số chung, bao gồm khả năng lập kế hoạch nâng cao, trí nhớ làm việc và linh hoạt nhận thức, giúp họ vượt trội trong các tình huống phức tạp trên sân – điều mà sức mạnh thể chất không thể gánh vác hết.

Theo dõi loạt trận thứ Bảy vừa rồi, bạn chợt nhận ra rằng trong nhiều khoảnh khắc, thắng thua đơn giản là chuyện của cái đầu. Bruno Fernandes không thể ghi bàn từ chấm 11 mét, một chuyện rất đơn giản với cầu thủ tầm cỡ như anh, chỉ vì sức ép từ cái đầu. Crystal Palace đã đá 120% năng lực và đánh bại Liverpool ở phút bù giờ, có lẽ cũng vì họ đã chơi thoải mái hơn đối thủ, chứ không phải vì có một đội hình tài năng hơn.

Trong khi thất bại của MU được mổ xẻ lý do là bởi Ruben Amorim quá say mê sơ đồ 3 trung vệ, thì tất cả quên rằng Palace cũng chơi 3 hậu vệ. Thêm một câu chuyện về cái đầu chi phối kết quả và cách nhìn nhận ra sao.

3. Chuyện của cái đầu thì có luyện tập được không? Câu trả lời là có, theo lời Busquets: Anh cho rằng ở vị trí mỏ neo, thì “tinh thần mệt mỏi nhiều hơn là thể chất”, và chỉ có thể tiến bộ bằng cách quan sát, cũng như tính toán thật nhiều, cho đến khi thành thói quen và trực giác. “Bạn phải kiểm soát mọi thứ: Nó giống như cờ vua. Tôi tính toán mọi thứ: Đồng đội ở đâu, đối thủ ở đâu, điều gì có thể xảy ra trong một pha bóng”.

Ngay cả với việc suy nghĩ như một nhà vô địch, thì các VĐV đẳng cấp cao luôn có cách để luyện tập. Từ nhỏ, Michael Phelps, huyền thoại bơi lội Mỹ và là người giành nhiều huy chương Olympic nhất mọi thời đại, đã luôn tự ám thị mỗi ngày: Anh hình dung chi tiết từng đường bơi, từng động tác, và thậm chí cả những tình huống thất bại để chuẩn bị tinh thần. Trước mỗi cuộc thi, Phelps sẽ “xem” toàn bộ cuộc đua trong đầu, từ lúc khởi đầu đến chạm đích chiến thắng.

Sau khi Busquets giải nghệ, bóng đá sẽ không còn như cũ nữa. Xem những cầu thủ chạy hùng hục thì giỏi nhưng có thể thua vì một phút yếu lòng hay thiếu thông minh trên sân là một cảm giác rất khó chịu khi theo dõi bóng đá.

Phạm An