Đưa gốm cổ vào học đường: Gieo mầm di sản văn hóa cho thế hệ Z

Hành trình đưa gốm vào học đường tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Trang trí Đồng Nai như một lời khẳng định: Di sản không phải thứ để lưu giữ trong tủ kính bảo tàng, mà đang sống, đang thở, đang lan tỏa trong từng ý tưởng sáng tạo của thế hệ hôm nay.

Trong dòng chảy đầy biến động của xã hội hiện đại, khi công nghệ và toàn cầu hóa đang dần chiếm lĩnh không gian sống của con người, văn hóa truyền thống đôi khi trở thành điều lặng lẽ ở phía sau. Thế nhưng, tại một ngôi trường hơn trăm năm tuổi ở Đồng Nai – Trường Cao đẳng Mỹ thuật Trang trí Đồng Nai – một hành trình ngược dòng đang âm thầm diễn ra: hành trình đưa gốm vào học đường, đưa di sản trở lại trái tim thế hệ trẻ.

Gốm – Di sản văn hoá độc đáo của dân tộc

Gốm không chỉ là một sản phẩm thủ công mỹ nghệ mà còn là biểu tượng của chiều sâu văn hoá Việt Nam. Từ những bình gốm thô sơ của người Việt cổ cho đến các dòng gốm nổi tiếng như gốm Bát Tràng, gốm Chu Đậu, gốm Biên Hòa…, mỗi sản phẩm đều mang trong mình một câu chuyện, một hồn cốt dân tộc.

Những chuyến đi thực địa đến làng gốm Biên Hòa, các buổi chuyên đề về gốm cổ, thực hành nặn, đổ khuôn, tráng men… giờ đây không đơn thuần là bài học kỹ thuật, mà là những khoảnh khắc sống động, đánh thức tình yêu di sản trong thế hệ trẻ. Không gian lớp học đã trở thành nơi “đối thoại” giữa quá khứ và tương lai, giữa ký ức dân tộc và sáng tạo đương đại.

Thế hệ Z và khát vọng nối dài truyền thống

Thế hệ Z – những người trẻ sinh ra và lớn lên trong thời đại số – đang chứng minh rằng họ không chỉ quan tâm đến công nghệ, mà còn khao khát khám phá và giữ gìn di sản dân tộc. Khác với định kiến về sự “xa rời truyền thống”, nhiều bạn trẻ ngày nay chủ động tìm hiểu và sáng tạo trên nền tảng giá trị xưa, trong đó có gốm.

Các em học sinh say mê khám phá những nét đẹp của gốm cổ Biên Hoà

Giữa thời đại số hóa, khi trí tuệ nhân tạo và công nghệ thay đổi từng ngày, gốm tưởng chừng là điều cũ kỹ. Nhưng thực tế, nó lại mang một sức hút lạ kỳ. Em Nguyễn Thúy Anh – sinh viên ngành Thiết kế mỹ thuật ứng dụng – chia sẻ:

“Chúng em sinh ra giữa thời đại 4.0, nhưng chính vì thế mà càng cần bám vào những giá trị truyền thống để không bị cuốn trôi. Gốm với em không chỉ là nghề – mà là một cách để trở về, để hiểu mình là ai và quê hương mình từng đẹp như thế nào.”

Tư duy của những người trẻ như Thúy Anh không đơn độc. Nó đại diện cho một làn sóng mới: sống cùng di sản chứ không chỉ học về di sản. Chính tình yêu ấy đã biến những buổi học thành những trải nghiệm cảm xúc, nơi sinh viên không chỉ thao tác bằng tay mà còn “chạm” vào lịch sử bằng trái tim.

Hành trình gìn giữ gốm cổ tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Trang trí Đồng Nai

Trường Cao đẳng Mỹ thuật Trang trí Đồng Nai với lịch sử hơn 120 năm hình thành và phát triển đã, đang trở thành nơi “ngọn lửa giữ nghề” cho nghệ thuật gốm cổ Biên Hòa.

Với bề dày lịch sử và đội ngũ giảng viên yêu nghề, nhà trường không chỉ bảo tồn những kỹ thuật làm gốm truyền thống mà còn khuyến khích sinh viên nghiên cứu, phục dựng các mẫu gốm cổ. Nhiều dự án hợp tác với nghệ nhân, bảo tàng, và tổ chức văn hoá được triển khai, giúp đưa gốm Biên Hòa trở lại với đời sống đương đại. Đây không chỉ là hành trình giữ nghề, mà còn là hành trình kết nối giữa những giá trị văn hóa sâu sắc với nhịp sống hiện đại – nơi mà mỗi sinh viên chính là “người tiếp lửa” cho tương lai của gốm Việt.

Gốm Thông Hải – Biên Hoà

Việc đưa gốm vào học đường không chỉ đơn thuần là giữ gìn một nghề truyền thống, mà tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Trang trí Đồng Nai, đó còn là một chiến lược bền vững để kiến tạo tương lai. Nhà trường đóng vai trò tiên phong trong việc kết nối giữa truyền thống và đổi mới, khi khuyến khích sinh viên phát triển các dự án khởi nghiệp văn hóa với chất liệu gốm: từ quà tặng thủ công, đồ trang trí nghệ thuật, đến sản phẩm phục vụ du lịch. Nhiều nhóm sinh viên đã hợp tác trực tiếp với làng gốm Biên Hòa để tạo nên những thiết kế mới – hiện đại về hình thức, nhưng vẫn giữ trọn tinh thần văn hóa truyền thống.

Chính những sáng tạo ấy là minh chứng cho thấy, gốm – và rộng hơn là văn hóa dân gian – hoàn toàn có thể trở thành “tài nguyên mềm” của nền kinh tế sáng tạo. Và chừng nào vẫn còn những đôi mắt trẻ tràn đầy say mê trong xưởng gốm của trường, chừng đó truyền thống vẫn còn được gìn giữ và phát triển giữa nhịp sống hiện đại.

Hơn cả một môn học – Gốm là nhịp thở của văn hóa

Tiến sĩ Trương Đức Cường – Hiệu trưởng nhà trường – từng khẳng định: “Người nghệ sĩ không chỉ giỏi tay nghề, mà còn cần hiểu sâu sắc về văn hóa dân tộc. Bởi chỉ khi hiểu mình đến từ đâu, ta mới biết mình sẽ đi về đâu.”

Chính triết lý ấy đã trở thành kim chỉ nam cho định hướng đào tạo của nhà trường: Không chỉ truyền dạy kỹ năng, mà còn nuôi dưỡng tâm thế làm chủ di sản.

Hành trình đưa gốm vào học đường tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Trang trí Đồng Nai như một lời khẳng định: Di sản không phải thứ để lưu giữ trong tủ kính bảo tàng, mà là điều đang sống, đang thở, đang lan tỏa trong từng ý tưởng sáng tạo của thế hệ hôm nay.

Và khi từng sinh viên hiểu rằng một nắm đất gốm cũng có thể kể chuyện, cũng có linh hồn, thì lúc đó văn hóa đã thật sự đi vào máu thịt – âm thầm, bền bỉ, và sống động cùng thời đại.