Khi công viên ‘lên tiếng’ giữa mùa nắng hè

Một sự trùng hợp thú vị: Ngay khi đợt nắng cao điểm của mùa hè bắt đầu, người dân Hà Nội lại đón nhận các tin vui liên quan đến các công viên trong thành phố.

Điển hình, cùng với quá trình lấy ý kiến nhân dân về việc đổi tên công viên Tuổi trẻ Thủ đô (phường Thanh Nhàn) thành công viên Võ Thị Sáu, UBND thành phố Hà Nội vừa quyết định mở rộng không gian này thêm gần 4.000 m² về phía đường Trần Khát Chân. Khu vực mở rộng hiện là đất nông nghiệp (đang cho thuê làm bãi đỗ xe, gara ô tô, nhà hàng) và sẽ được đầu tư đồng bộ hạ tầng với phần công viên hiện có.

Cần nhắc lại, sau nhiều năm ở tình trạng triển khai quy hoạch dở dang, từ đầu năm 2025, công viên Tuổi trẻ Thủ đô cũng đã được tháo bỏ 600 mét hàng rào sắt bao quanh, đồng thời tôn tạo cảnh quan và dần “khởi sắc”, đáp ứng được nhu cầu thư giãn, rèn luyện sức khỏe của cộng đồng.

Ở một trường hợp khác, tại huyện Gia Lâm, dự án công viên Gia Lâm cũng đang trong giai đoạn hoàn thiện và dự kiến đi vào hoạt động trong thời gian sắp tới. Đây là dự án công viên lớn nhất khu vực này với vốn đầu tư khoảng 286 tỷ đồng, diện tích gồm hơn 9 ha mặt hồ, 3 ha cây xanh và vườn hoa; được kỳ vọng góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân khu vực và tạo cảnh quan đô thị mới khang trang, hiện đại.

Nhìn rộng hơn, theo các kế hoạch về cải tạo, nâng cấp và xây dựng mới các công viên, vườn hoa trên địa bàn thành phố giai đoạn 2021- 2025, tính tới cuối năm nay, Hà Nội sẽ hoàn thành xây dựng mới, cải tạo hơn 60 công viên, vườn hoa so với thời điểm 4 năm trước.

***

Có những điều không cần chỉ dạy, nhưng tự chúng ta sẽ nhận ra giữa những ngày hè nắng gắt: Một thành phố chỉ thật sự đáng sống khi còn những khoảng xanh để dừng chân, dưới bóng cây hay bên mặt nước. Khi ấy, giữa những lớp bê tông trải dài, những cao ốc mọc lên san sát hay hàng ngàn chiếc máy điều hòa hoạt động hết công suất, ai cũng khao khát được kết nối với thiên nhiên như một cách tự cân bằng.

Còn nếu nhìn xa hơn một “phản ứng nhất thời” trong mùa hè, chắc chắn việc sống trong một thành phố giàu có về không gian xanh vẫn luôn là mong ước gắn bó qua nhiều thế hệ người Hà Nội. Ở đó, những công viên rộng lớn, xanh mát chính là hình ảnh biểu tượng cho chất lượng sống, mối gắn kết cộng đồng và  tầm nhìn phát triển bền vững của Thủ đô.

Nhìn lại thực tế, Hà Nội với diện tích 3.345 km² không hề thiếu quỹ đất để xây dựng công viên. Và các dự án xây công viên cũng không phải là điều mới mẻ trong các bản quy hoạch phát triển đô thị của thành phố.

Điều còn thiếu – và cũng là thách thức lớn nhất – nằm ở khả năng hiện thực hóa các ý tưởng ấy, khi nhiều dự án xây dựng công viên từng gặp khó khăn về thủ tục, vốn đầu tư hay giải phóng mặt bằng, khiến chúng được hình thành khá chậm và ít khi phát triển đồng bộ với nhu cầu của người dân.

Thực tế, những nỗ lực để bổ sung mạng lưới công viên vừa qua đã cho thấy sự linh hoạt trong tư duy quản lý đô thị của Hà Nội. Thành phố không chỉ dừng lại ở việc xây mới các công viên, mà còn nâng cấp, mở rộng các công viên cũ, cũng như chủ động tôn tạo cảnh quan, tháo bỏ những rào cản – theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng – từng khiến cộng đồng khó tiếp cận với không gian công cộng của chính mình.

Còn để chạm tới ước mơ về một “thành phố của công viên” cây xanh, chắc chắn chúng ta sẽ cần thêm những cách tiếp cận sáng tạo và cởi mở khác – đặc biệt là việc huy động nguồn lực xã hội hóa. Ở đó, Hà Nội cần tiếp tục xây dựng các cơ chế đủ hấp dẫn, minh bạch để thu hút doanh nghiệp hoặc tổ chức xã hội tham gia đầu tư, vận hành hoặc bảo trì hệ thống các công viên.

Nhìn lại, thời gian qua, Hà Nội cũng đã có những công viên được xây dựng thành công theo mô hình xã hội hóa, vừa tạo quỹ đất xanh, vừa giúp giảm tải áp lực cho ngân sách Nhà nước. Ngoài ra, nhiều nhóm dân cư và tổ chức xã hội cũng ngày càng chủ động tham gia vào quá trình tôn tạo và tổ chức hoạt động trong công viên, để biến những không gian này thành điểm hẹn gắn kết của cộng đồng.

Như thế, việc phát triển công viên trong thành phố không chỉ là tăng số lượng hay diện tích cây xanh, mà còn là những bước chuyển trong cách ứng xử với không gian chung. Khi mỗi người dân, mỗi tổ chức đều cảm nhận được trách nhiệm và quyền lợi của mình trong việc xây dựng và phát triển công viên, Hà Nội sẽ từng bước tiệm cận tới mô hình đô thị bền vững, hài hòa và đáng sống.

Và khi thành phố có thêm nhiều công viên mới, đó là minh chứng rõ ràng cho quyết tâm nâng cao chất lượng sống, tạo dựng môi trường đô thị văn minh, nhân văn. Để mỗi mùa hè trôi qua, chúng ta lại có thêm niềm tin vào một Hà Nội xanh: nơi không gian sống được trân trọng, gìn giữ cho cả hiện tại và tương lai.