Ngày Quốc tế Thiếu nhi đầu tiên của Việt Nam là ngày 1/6/1950. Trong ngày này, dù cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đang bước vào giai đoạn ác liệt, giữa muôn vàn gian khó nơi chiến khu, Bác Hồ vẫn dành thời gian viết “Thư gửi thiếu nhi toàn quốc”. 

Lá thư ấy không chỉ là món quà tinh thần lớn dành cho các em nhỏ, mà còn là biểu tượng của tình yêu thương bao la Bác dành cho các em và lời hứa chăm lo cho các em khi kháng chiến giành thắng lợi.

Vì thế hệ tương lai của đất nước

“Thư gửi thiếu nhi toàn quốc” được đăng trên báo Sự thật ngày 1/6/1950 là bức thư đầu tiên Bác Hồ viết cho thiếu nhi. Dù bức thư chỉ hơn 200 chữ, nhưng mỗi câu, mỗi đoạn đều mang trong nó sức nặng của một tư tưởng lớn: giáo dục nhân cách, khơi dậy tinh thần yêu nước và bảo vệ trẻ em như một nhiệm vụ cách mạng.

Ngay từ mở đầu, Bác Hồ đã đặt trẻ em Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu, nhấn mạnh “Ngày 1/6 là ngày của các cháu bé khắp cả các nước trên thế giới. Đáng lẽ tất cả các cháu đều được no ấm, được vui chơi, được học hành như con trẻ ở Liên Xô”. Đây là một cách nói đầy tính nhân văn và khai phóng, không giới hạn nhận thức của thiếu nhi trong biên giới quốc gia.

Nhưng Bác cũng bày tỏ sự xót thương: ở nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt là các nước tư bản, trẻ em vẫn bị bóc lột và chịu khổ. Bằng một ví dụ cụ thể về nước Mỹ – “một nước nhiều tiền bạc nhất” nhưng trẻ em “lên 5 lên 6 tuổi đã phải đi làm thuê làm mướn”, Bác đã khéo léo chỉ ra bản chất bất công của xã hội tư bản, nơi người lao động, kể cả trẻ em, đều không được hưởng cuộc sống tự do.

Đồng thời, Bác cũng chỉ rõ: “giặc Pháp gây ra chiến tranh, chúng nó đốt nhà, giết người, cướp của. Vì vậy, người lớn phải kháng chiến, trẻ con cũng phải kháng chiến”. 

Bác bày tỏ: “Bác thương các cháu lắm. Bác hứa với các cháu rằng: đến ngày đánh đuổi hết giặc Pháp, kháng chiến thành công, thì Bác cùng Chính phủ và các đoàn thể cũng cố gắng làm cho các cháu đều được no ấm, đều được vui chơi, đều được học hành, đều được sung sướng”.

Đây không chỉ là lời chúc đơn thuần của một vị Chủ tịch nước gửi trẻ em mà đó là một lời cam kết chính trị, đạo đức và nhân văn sâu sắc, thể hiện trách nhiệm tối cao của một người lãnh đạo với thế hệ tương lai. Trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt, Bác không hứa điều gì quá cao xa, mà là những nhu cầu căn bản nhất: được ăn no, học hành, vui chơi, được sống hạnh phúc.

Bác đã đặt quyền của trẻ em ngang hàng với những mục tiêu nhiệm vụ của cách mạng. Ở Bác, quyền trẻ em không chỉ là quyền tự nhiên, mà còn là mục tiêu chính trị cần đấu tranh để giành lại.

Bức thư khép lại bằng những dòng giản dị: “Bác mong các cháu ngoan ngoãn. Bác chúc các cháu mạnh khỏe. Bác gửi các cháu nhiều cái hôn”. Không một khẩu hiệu, không đao to búa lớn, chỉ có tình yêu thuần khiết và sâu sắc. Những “cái hôn” cuối thư là biểu tượng nhất cho tình cảm vượt lên mọi danh xưng chính trị, chỉ còn lại tình thương của một người ông dành cho những đứa cháu thân yêu của mình.

Kể từ bức thư đầu tiên ngày 1/6/1950, trong suốt gần hai thập kỷ sau đó, dù đảm nhiệm nhữngtrọng trách lớn của cách mạng, của quốc gia, Bác Hồ vẫn dành tình cảm đặc biệt gửi tới các thiếu nhi – những mầm non tương lai của đất nước. Những bức thư của Bác vào các dịp Quốc tế Thiếu nhi, Tết Trung thu, khai giảng năm học mới… không đơn thuần chỉ là lời nhắn nhủ thân tình, mà trở thành dòng chảy tư tưởng xuyên suốt, thấm đẫm tình thương và trách nhiệm đối với thế hệ trẻ.

Tư tưởng ấy được Bác Hồ thể hiện rõ: thiếu nhi là bộ phận không thể tách rời trong sự nghiệp cách mạng, trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước. Đây không chỉ là sự quan tâm mang tính nhân văn mà còn là chiến lược phát triển lâu dài, khi những đứa trẻ hôm nay chính là chủ nhân của đất nước trong tương lai.

Thực hiện tư tưởng của Người, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm, chú trọng hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách về bảo vệ, chăm sóc trẻ em, tổ chức thực hiện thông suốt, đồng bộ, toàn diện từ Trung ương tới cấp cơ sở, huy động mọi nguồn lực, đầu tư cơ sở vật chất, giáo viên, giáo trình để các cháu học sinh có điều kiện học tập; tạo mọi điều kiện tốt nhất để trẻ em được phát triển toàn diện, có môi trường sống an toàn, lành mạnh; tôn trọng, lắng nghe, xem xét, phản hồi ý kiến, nguyện vọng của trẻ em; không phân biệt đối xử và bảo đảm lợi ích tốt nhất của trẻ em trong các quyết định liên quan; coi đây là vấn đề có tính chiến lược, lâu dài. Việt Nam là nước đầu tiên ở châu Á và thứ 2 trên thế giới phê chuẩn Công ước của Liên hợp quốc về Quyền trẻ em vào ngày 20/2/1990. Đến nay, chúng ta có hàng trăm văn bản luật và dưới luật liên quan đến trẻ em. Đặc biệt, Luật Trẻ em có hiệu lực từ ngày 1/6/2017 đã cụ thể hóa nhiều quan điểm tiến bộ, góp phần tăng cường công tác giáo dục, bảo vệ trẻ em.

Các cấp, các ngành, các địa phương, các tổ chức xã hội, đoàn thể và nhân dân luôn quan tâm, đầu tư, chăm lo cho công tác giáo dục, bảo vệ, chăm sóc sức khỏe trẻ em, đặc biệt là đối với trẻ em nghèo, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, trẻ em khuyết tật, trẻ em mồ côi…

Chính sự vào cuộc đồng bộ, toàn diện nên công tác bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em của Việt Nam đã đạt được những kết quả quan trọng. Các quyền và môi trường sống của trẻ được bảo đảm; trẻ em khó khăn và có hoàn cảnh đặc biệt được quan tâm…