Nhà báo Nhật Bản ấn tượng về sự phát triển của truyền thông đối ngoại Việt Nam

Nhân dịp kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam, nhóm phóng viên TTXVN thường trú tại Nhật Bản đã có cuộc trò chuyện đặc biệt với ông Miyake Kazuhisa, nguyên Trưởng đại diện hãng thông tấn Kyodo tại Việt Nam. 

Với nhiều năm gắn bó và chứng kiến sự phát triển của báo chí Việt Nam, ông Miyake đã chia sẻ những góc nhìn sâu sắc về những thay đổi đáng kể, cũng như những thách thức và cơ hội mà ngành báo chí Việt Nam đang phải đối mặt trong bối cảnh chuyển đổi số và toàn cầu hóa.

Nhà báo Miyake Kazuhisa đã có hai nhiệm kỳ làm Trưởng đại diện Kyodo tại Hà Nội. Nhiệm kỳ đầu tiên (1996-1997) diễn ra khi Việt Nam vừa gia nhập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Mỹ. Thời điểm đó, cơ sở hạ tầng còn sơ khai, đường phố chủ yếu là xe đạp, xe máy và thông tin rất khó nắm bắt theo thời gian thực. Ông Miyake nhớ lại thói quen hằng ngày là kiểm tra các tờ báo buổi sáng như Nhân Dân, Quân đội Nhân dân, Tuổi Trẻ, Thanh Niên và bản tin đêm của VTV. Tin tức từ TTXVN cũng chỉ được phát vài lần một ngày, khiến việc cập nhật diễn biến sự kiện thường chỉ diễn ra qua báo chí vào ngày hôm sau. Các nguồn tin tiếng Anh còn hạn chế, chủ yếu là tờ Vietnam News và Vietnam Investment Review hằng tuần, và cũng chưa có truyền thông Internet. Việc thu thập tin tức, tham dự họp báo là một thách thức thực sự trong quá trình tác nghiệp.

Tuy nhiên, khi ông quay trở lại Hà Nội trong nhiệm kỳ thứ hai (2010-2015), bối cảnh đã thay đổi hoàn toàn. Sự bùng nổ của truyền thông Internet đã cách mạng hóa cách thức đưa tin. Các sự cố như hỏa hoạn lớn và tai nạn nghiêm trọng được đưa tin gần như theo thời gian thực, hoàn toàn khác so với những năm1990 và đầu những năm 2000. Ông Miyake thường xuyên sử dụng các trang tin tức trực tuyến như VietnamPlus của TTXVN và VNExpress. Môi trường truyền thông cũng rộng mở hơn, với sự gia tăng đáng kể các cuộc họp báo và sự kiện mà báo chí nước ngoài có thể tham gia. Ông nhận thấy các hoạt động họp báo và quan hệ truyền thông của chính phủ cũng trở nên thường xuyên, giàu tương tác và chất lượng cao hơn. Ông đánh giá đây là một sự phát triển rất tích cực trong nỗ lực truyền thông đối ngoại của Việt Nam.

Nhà báo Miyake Kazuhisa chỉ ra rằng không chỉ ở Việt Nam, mà truyền thông trên toàn thế giới đang đối mặt với một bối cảnh hoàn toàn mới. Thế hệ trẻ ngày nay chủ yếu tiếp nhận thông tin qua điện thoại thông minh và mạng xã hội. Điều này đặt ra một thách thức lớn: làm thế nào để xác định thông tin chính xác và ngăn chặn tin giả, video deepfake lan truyền? Ông bày tỏ lo ngại về độ chính xác của dữ liệu được sử dụng để đào tạo trí tuệ nhân tạo (AI), bởi phần lớn thông tin này được lấy từ Internet và không phải lúc nào cũng đúng.

Chính vì vậy, nhà báo Nhật Bản nhấn mạnh rằng vai trò của các chuyên gia truyền thông và nhà báo trong kỷ nguyên này lại càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Trách nhiệm của họ là cung cấp thông tin chính xác và trung thực. Ngay cả khi định dạng truyền thông truyền thống như báo in hay truyền hình có thể dần biến mất, thì nội dung chất lượng cao, được nghiên cứu kỹ lưỡng và đáng tin cậy do các nhà báo chuyên nghiệp tạo ra vẫn là yếu tố cốt lõi. Theo nhà báo lão thành Nhật Bản, dù phương tiện truyền thông có chuyển sang Internet, nhưng các bài viết vẫn cần được thực hiện bởi các phóng viên có kinh nghiệm và nguyên tắc. Do đó, đạo đức báo chí cần phải luôn được duy trì mạnh mẽ.

Ngoài ra, một thách thức lớn khác mà các tổ chức truyền thông ở cả Nhật Bản và Việt Nam đang phải đối mặt là duy trì khả năng tài chính trong môi trường mới này. Ông Miyake cho rằng điều quan trọng nhất là phải liên tục sản xuất báo chí chất lượng cao. Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí cần tìm ra những cách thức mới để tạo ra doanh thu từ nội dung của mình, một điều không hề dễ dàng.