Vai trò không thể thay thế của nhà báo chân chính

Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ dữ liệu lớn (Big Data) đang từng bước làm thay đổi cách thức sản xuất, phân phối và tiếp nhận thông tin, báo chí thế giới đứng trước những chuyển biến chưa từng có về mô hình tác nghiệp, phương pháp điều tra, cũng như đạo đức nghề nghiệp.

Những nhận định khách quan và sâu sắc của hai nhà báo quốc tế giàu kinh nghiệm – ông Nagayo Taniguchi, nhà báo Nhật Bản thường trú tại Liên minh châu Âu (EU), và ông Alain Thomas, nhà báo Pháp, trong cuộc trao đổi với phóng viên TTXVN tại Brussel đã góp phần làm rõ hơn bức tranh truyền thông trong thời đại mới.

Theo nhà báo Nagayo Taniguchi, AI là công cụ tính toán trên cơ sở giá trị trung bình của thông tin, trong khi thế giới “analog” chính là tổng hòa của các yếu tố ngoại lệ, cảm xúc, bất ngờ, những điều không thể số hóa. Ông nhìn nhận, việc để robot thay thế hoàn toàn con người trong truyền thông không chỉ là thiếu khả thi, mà còn làm mất đi bản chất nhân văn và chiều sâu văn hóa của báo chí.

Về phần mình, nhà báo người Pháp Alain Thomas đánh giá rằng các tiến bộ công nghệ hiện nay, đặc biệt là AI và Big Data, đang làm thay đổi nền tảng cốt lõi của báo chí là thu thập và xử lý thông tin.

Mặc dù khẳng định rằng tiếp cận thực tế vẫn là yếu tố then chốt trong sản xuất thông tin chất lượng, ông Thomas thừa nhận rằng tốc độ thu thập và phân tích dữ liệu nhờ AI đang giúp các tổ chức báo chí đáp ứng kịp thời hơn với nhu cầu nhanh và đa dạng của công chúng. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng AI có thể làm lu mờ vai trò của nhà báo nếu không được kiểm soát tốt về đạo đức và định hướng nội dung.

“AI có thể đề xuất chủ đề theo xu hướng và thị hiếu, nhưng nó không thể thay thế khả năng phân tích, nhạy cảm nghề nghiệp hay bản lĩnh chính trị của người làm báo. Chỉ có nhà báo chuyên nghiệp mới có thể xử lý thông tin với tinh thần trách nhiệm cao nhất, đúng với định hướng biên tập và những giá trị xã hội mà tòa soạn hướng tới”, ông Alain Thomas nhấn mạnh. Theo ông, thách thức lớn nhất hiện nay của báo chí chính là tạo ra giá trị gia tăng từ khối lượng thông tin khổng lồ, thông qua lựa chọn đúng vấn đề, xử lý sâu sắc, và truyền tải trung thực đến công chúng. Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bối cảnh “tin giả” (fake news) lan tràn, khiến dư luận dễ bị dẫn dắt hoặc đánh lạc hướng. “Như một bác sĩ không được phép nói dối hay gieo hy vọng hão huyền cho bệnh nhân, thì nhà báo cũng cần phải tuyệt đối trung thực trong truyền đạt thông tin. Đó là nghĩa vụ đạo đức không thể thay đổi”, ông nói.

Như vậy, dù trí tuệ nhân tạo và công nghệ có thể hỗ trợ báo chí trong việc thu thập và xử lý thông tin, nhưng giá trị cốt lõi của nghề báo – sự thật, nhân văn, và đạo đức – vẫn phải do con người gìn giữ và phát huy. Trong bối cảnh ấy, sự thận trọng, sáng tạo và tinh thần trách nhiệm của mỗi nhà báo chuyên nghiệp sẽ tiếp tục là nền tảng vững chắc để báo chí vượt qua thách thức, tận dụng cơ hội, và tiếp tục phụng sự cộng đồng trong thời đại số.