Cần chính sách đủ mạnh để giải quyết chế độ đối với người hoạt động không chuyên trách nghỉ ngay khi sắp xếp cấp xã

Tờ trình dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 29/2023/NĐ-CP ngày 03/6/2023 của Chính phủ quy định về tinh giản biên chế (gửi Bộ Tư pháp thẩm định) cho biết: Tại Kết luận số 137-KL/TW ngày 28/3/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đã yêu cầu “chấm dứt việc sử dụng người hoạt động không chuyên trách tại cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn)”.

Tại Kết luận số 155-KL/TW ngày 17/5/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về Đề án về một số nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung thực hiện về sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính từ nay đến ngày 30 tháng 6 năm 2025 đã yêu cầu “khẩn trương ban hành chế độ, chính sách hỗ trợ người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.

Từ các lý do trên cần có chính sách đủ mạnh để giải quyết chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã nghỉ ngay khi sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã.

Cần chính sách đủ mạnh để giải quyết chế độ đối với người hoạt động không chuyên trách nghỉ ngay khi sắp xếp cấp xã. (Ảnh minh họa – Ảnh: TTXVN)

Về cơ sở pháp lý, Điều 64 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2025) quy định điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc để hưởng chế độ hưu trí là từ đủ 15 năm trở lên.

Theo đó, cần phải sửa đổi điều kiện hưởng liên quan đến thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc để hưởng chính sách nghỉ hưu trước tuổi tại Nghị định số 29/2023/NĐ-CP cho phù hợp.

Về cơ sở thực tiễn, tại Nghị định số 178/2024/NĐ-CP ngày 31/12/2024 (được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 67/2025/NĐ-CP ngày 15/3/2025) của Chính phủ về chính sách, chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và lực lượng vũ trang; đã quy định chính sách, chế độ nghỉ hưu trước tuổi đối với đối tượng tinh giản biên chế, cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức được hưởng chính sách nghỉ hưu trước tuổi tính theo 05 tháng tiền lương hiện hưởng (tại Nghị định số 29/2023/NĐ-CP là 03 tháng tiền lương bình quân).

Theo đó, để đảm bảo tương quan về chính sách, chế độ đối với các đối tượng nghỉ việc do tinh giản biên chế, cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thì cần thiết phải sửa đổi cách tính chính sách nghỉ hưu trước tuổi tại Nghị định số 29/2023/NĐ-CP cho phù hợp.

Từ các lý do nêu trên, để đảm bảo tương quan chính sách giữa các đối tượng và để động viên đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố khi nghỉ ngay thì việc ban hành Nghị định để thay thế Nghị định số 29/2023/NĐ-CP là cần thiết.

Về chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố dôi dư do sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã nghỉ ngay kể khi có quyết định sắp xếp của cấp có thẩm quyền, Tờ trình nêu rõ: Để phù hợp với chủ trương kết thúc sử dụng người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Bộ Nội vụ đề nghị thiết kế chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố thành 2 Điều.

Cụ thể, Điều 9 (quy định về chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã nghỉ ngay khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương).

Điều 10 (quy định về chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố nghỉ ngay kể từ khi có quyết định sắp xếp của cấp có thẩm quyền). Nội dung cụ thể như sau:

Thứ nhất, đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã nghỉ ngay khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Trên cơ sở kế thừa cách thiết kế chính sách quy định tại Nghị định số 29/2023/NĐ-CP và Nghị định số 178/2024/NĐ-CP, Bộ Nội vụ đề xuất thiết kế chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã nghỉ ngay do thực hiện chủ trương chấm dứt sử dụng người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã được tính theo quá trình công tác của họ (tương tự cách thiết kế chính sách nghỉ thôi việc đối với cán bộ, công chức cấp xã nghỉ ngay quy định tại Nghị định số 178/2024/NĐ-CP), cụ thể như sau:

Đối với người chưa đến tuổi nghỉ hưu theo quy định, được hưởng đồng thời các chế độ sau:

Một là, được hưởng trợ cấp do nghỉ ngay

Khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thì chấm dứt sử dụng người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.

Theo đó, để đảm bảo tương quan về chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã nghỉ việc ngay, dự thảo Nghị định đã quy định trợ cấp một lần do nghỉ ngay được tính trên cơ sở thời gian còn lại so với tuổi nghỉ hưu đối với những người đã có thời gian công tác đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc từ đủ 05 năm trở lên, còn những người dưới đã có thời gian công tác đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc dưới 05 năm thì trợ cấp nghỉ ngay tính trên số năm công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc (tương tự như cách thiết kế chính sách nghỉ sớm quy định tại Nghị định số 178/2024/NĐ-CP), cụ thể như sau:

Đối với người có dưới 5 năm công tác có đóng BHXH bắt buộc thì hưởng trợ cấp một lần bằng 0,8 lần mức phụ cấp hàng tháng hiện hưởng nhân với số tháng công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Đối với người có từ đủ 5 năm công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trở lên và còn từ 05 năm trở xuống đến tuổi nghỉ hưu thì hưởng trợ cấp một lần bằng 0,8 lần mức phụ cấp hàng tháng hiện hưởng nhân với số tháng nghỉ sớm so với tuổi nghỉ hưu.

Đối với người có từ đủ 5 năm công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trở lên và còn từ đủ 05 năm trở lên đến tuổi nghỉ hưu thì được hưởng trợ cấp một lần bằng 0,8 lần mức phụ cấp hàng tháng hiện hưởng nhân với 60 tháng.

Hai là, được hưởng trợ cấp bằng 1,5 lần mức phụ cấp hàng tháng hiện hưởng cho mỗi năm công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Ba là, được trợ cấp 3 tháng phụ cấp hàng tháng hiện hưởng để tìm việc làm.

Bốn là, được bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc hoặc hưởng bảo hiểm xã hội một lần theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội.

Đối với cán bộ, công chức cấp xã do sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2023-2025 nên được bố trí sang làm người hoạt động không chuyên trách cấp xã thì được hưởng các chế độ như quy định tại khoản 1 Điều này nhưng tiền lương tháng hiện hưởng để tính trợ cấp là tiền lương tháng liền kề của chức danh cán bộ, công chức cấp xã trước khi được bố trí sang làm người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.

Đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố đã đủ tuổi nghỉ hưu hoặc đang hưởng chế độ hưu trí, chế độ mất sức lao động: Đây là chính sách mới so với quy định tại Nghị định số 29/2023/NĐ-CP.

Chính sách này được thiết kế tương tự chính sách đối với người đã quá tuổi nghỉ hưu nhưng tiếp tục công tác phải nghỉ ngay quy định tại Nghị định số 178/2024/NĐ- CP, cụ thể:

Tại Nghị định số 178/2024/NĐ-CP đã quy định những người đã quá tuổi nghỉ hưu nhưng được Bộ Chính trị, Ban Bí thư kéo dài thời gian làm việc thì khi nghỉ ngay được trợ cấp một lần bằng 30 tháng tiền lương hiện hưởng.

Theo đó, Vụ đề nghị đối với những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố đã đủ tuổi nghỉ hưu hoặc đang hưởng chế độ hưu trí, chế độ mất sức lao động khi nghỉ ngay được hưởng trợ cấp bằng 15 tháng phụ cấp hàng tháng hiện hưởng (bằng 1/2 mức trợ cấp của Nghị định số 178/2024/NĐ-CP).

Thứ hai, đối với người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố nghỉ ngay kể từ khi có quyết định sắp xếp của cấp có thẩm quyền.

Đối với người chưa đến tuổi nghỉ hưu, được hưởng các chế độ tương tự như chế độ đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã nghỉ ngay khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương nêu trên.

Tuy nhiên, do người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố không thuộc đối tượng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc nên thời gian công tác để tính trợ cấp đối với các trường hợp này được tính bao gồm: (i) thời gian công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc; (ii) thời gian làm việc ở chức danh người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố (không đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc).

Đối với người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố đã đủ tuổi nghỉ hưu hoặc đang hưởng chế độ hưu trí, chế độ mất sức lao động, được hưởng trợ cấp một lần bằng 15 tháng phụ cấp hàng tháng hiện hưởng (tương tự như chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã đã đủ tuổi nghỉ hưu hoặc đang hưởng chế độ hưu trí, chế độ mất sức lao động).

Infographic: Phấn đấu hoàn thành sắp xếp cấp xã trước 15/7, cấp tỉnh trước 15/8

VTV.vn – Tại Kết luận số 157-KL/TW, Bộ Chính trị yêu cầu đưa vào hoạt động cấp xã mới từ ngày 1/7, phấn đấu hoàn thành trước ngày 15/7, cấp tỉnh hoàn thành trước trước 15/8.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!